Íslendingaþættir Tímans - 22.08.1973, Blaðsíða 6

Elín Árnadóttir
fyrrverandi ljósmóðir
Fædd 18. mai 1886
Dáin 10. júli 1973
Laugardaginn 21. júli, einn þann sól-
rikasta dag, sem komið hefur á þessu
sumri, fór fram við Grafarkirkju i
Skaftártungu jarðarför mætrar og
merkrar konu, Elinar Arnadóttur
fyrrverandi ljósmóður og húsfreyju i
Hrifunesi, og var það ein fjöl-
mennasta jarðarför, sem þar hefur
farið fram.
Elin var fædd i Pétursey i Mýrdal,
dóttir þeirra merkishjóna Arna Jóns-
sonar og Þórunnar Sigurðardóttur i
Pétursey. A þessari fallegu jörð
fæddist Elin og átti sin bernsku- og
æskuár i sælum hópi margra myndar-
legra systkina, Þar naut hún og ástar
og vakandi .umhyggju ástrikra for-
eldra, sem bæði voru góðrar ættar, og
voru orðlögð fyrir mannúð og myndar-
skap. Frá þessu æskuheimili gekk
Elin út i lifið, að ég hygg með meiri
*uppeldismennt en almennt þekktist i
sveitum i þá tið. Ung mun hún hafa
lært til ljósmóðurstarfa, og fatasaum
mun hún hafa lært jafnframt. Vorið
1909 flytzt þessi myndarlega stúlka
austur i Skaftártungu og tekur þar við
ljósmóðurstörfum, þá 23 ára að aldri.
Þar átti hún eftir að starfa og eyða
ævinni, dáð og virt af sveitungum
sinum. Hún hafði nóg að starfa auk
ljósmóðurstarfanna við saumaskap
og kenndi þá ungum stúlkum karl-
mannafatasaum og margt annað, sem
þær gátu af henni lært Þessi störf
stundaði hún i 2 ár. Þá var margt af
mjög myndarlegu ungu fólki i
sveitinni og félagslif þá þar i blóma.
Vorið 1911 giftist hún jafnaldra sinum,
Jóni Pálssyni i Hrifunesi, sem þá var
þar hjá móður sinni, Þórunni Bjarna-
dóttur ásamt fleiri systkynum sinum
og tóku þar þá við jörð og búi af móður
Jóns. Nú reyndi fljótlega á búskapar-
snilli hinna ungu hjóna. Ekki tóku þau
við neinu stórbúi. Strax kom i ljós, að
bæði hjónin höfðu sameiginlegan
áhuga á búskapnum, og voru vel hæf
til starfsins. Þau voru bæði hagsýn og
áhugasöm, og gekk þvi búskapur hjá
þeim mjög vel, og varð heimili þeirra
strax myndarlegt, enda Hrifunesið
alltaf talin frekar góð bújörð vegna
góðrar vetrarbeitar, sem á þeim árum
var talið mikils virði.
Þá stóð Hrifunesbærinn á bökkum
Hólmsár. Þar veltist þetta mikla
vatnsfall fram straumhart og mis-
jafnlega vatnsmikið meðfram tún-
jaðrinum. Þarna voru þeir Hrifunes-
bræður uppaldir hjá móður sinni. Uröu
þeir mjög ungir að glima við ýmsa
erfiðleika, og þar á meðal Hólmsá,
sem oft var erfið yfirferðar, og ekki
talin fær nema glöggum vatna-
mönnum. Þarna urðu þeir að taka að
sér mjög ungir að fylgja ferðamönnum
yfir Hólmsá bæði sumar og vetur.
Urðu þeir þvi snemma glöggir vatna-
menn og gætnir, en oft munu þeir á
þeim árum hafa komið hraktir og með
hrakta hesta upp úr Hólmsá, og eflaust
hafa þeir oft teflt djarft til að koma
ferðamönnum yfir Hólmsá. En met
gætni og glöggskyggni tókst þeim
alltaf vel og ekki heyrði ég talað um að
þeim hefði nokkurn tima hlekkzt þar
á. Við þessi skilyrði ólst Jón upp, og
kannski hefur gliman við Hólmsá,
ásamt öðrum erfiðleikjum, sem við
var að etja á þeim árum, gert Jón að
þeim hyggna og góða búmanni, sem
hann siðar varð. En þegar Elin fluttist
að Hrifunesi, voru erfiðleikar við
Hólmsá úr sögunni. Hólmsá var brúuð
árið 1907 og þótti mikil samgöngubót.
Fljótlega eftir að þau byrjuðu
búskap, urðu þau að stækka og
endurbæta ibúðarhusið og útihús.
Elin var mikil búsýslukona og verk-
mikil og myndarleg húsmóðir, enda
mátti segja, að i Hrifunesi væri mikill
heimilisiðnaður. Hún hélt áfram að
taka saum, og svo fengu þau hjón sér
prjónavél, sem þá voru fátiðar, og var
þá mikið prjónað fyrir sveitirnar þar i
kring. Hrifunes er næsti bær austan
við Mýrdalssand. Gestakoma var þvi
eðlilega mikil, sérstaklega vor og
haust meðan allir flutningar fóru fram
á hestum. Ollum var þar vel tekið og
veittur góður beini, og hin skemmti-
lega og hressandi framkoma hús-
móðurinnar, sem allir litu upp til og
dáðu, verður mörgum minnisstæö.
Afram hélt hún ljósmóðurstörfun-
um, og varð hún oft að fara út i vond
veður og á erfiða vegi. Skaftártunga
var ekki mannmörg, en var oft erfið
yfirferðar á veturna vegna mikilla
snjóa og vatna. A og Skaftárdalur voru
i Elinar umdæmi, en hún var dugleg og
kjarkmikil að ferðast, og ánægð var
hún, þegar hún sá, að góöhestur var
með i ferðinni. Elin sat vel hest og fór
hratt yfir, þegar sæmilegt færi var.
Elin var mjög lánsöm og heppin ljós-
móðir og traustvekjandi, og ekki
minnist ég þess að hafa heyrt, að neitt
hafi komið fyrir hjá henni. Ljósmóður-
störfum hélt hún áfram fram á efri ár.
Tók þá Sigriður dóttir hennar við þvi
starfi i nokkur ár. Var þá heilsa Elinar
farin að bila, og hún hin siöari ár mjög
heilsutæp.
A siðari búskaparárum sinum fluttu
þau bæ sinn og byggðu að nýju nær
þjóðveginum uppi undir heiðarbrún-
inni, og var það að mörgu leyti betra
bæjarstæði. Það er óhætt að segja, að
jörð sina ræktuðu þau og byggðu upp
eins og bezt mátti verða. t Hrifunesi
bjuggu þau á sjötta tug ára myndarbúi
og urðu frekar vel efnuð.
Þau eignuðust 5 börn. Fyrsta barn
sitt misstu þau Sigriði að nafni, á 4.
ári. Hin eru i þessari röð: Sigriður
ljósmóðir, Arni bóndi i Hrifunesi,
Kjartan lögregluþjónn i Reykjavik og
Guðriður Þórunn i Hrifunesi. Auk þess
ólu þau upp tvo drengi: Garðar
islendingaþættir
6