Íslendingaþættir Tímans - 09.03.1974, Blaðsíða 4
standa lengur að verki. Og þarna á
milli þúfnanna i Fellstúninu lá nú hin
unga væntanlega móðir i sárri kvöl
og þjáningu. Hér var ekki læknir eða
ljósmóðir til þjónustu. Þarria var háð
barátta upp á lifog dauða, og lifið sigr-
aði. Frumburður sinnar móður, litil
stúlka, fæddist þarna milli þúfnanna.
Vorþeyrinn, er streymdi frá Klakkn-
um, hinu háa fjalli, er ris við túnfótinn
á Felli, þerraði saltan svita af andiiti
hinnar sárþjökuðu móður, og ylur vors
og sólar vermdi og kyssti móðir og
barn.
Það er sagt að Guðmundur bóndi á
Felli hafi sagt, er fæðingin var afstað-
in ,,að betra væri engin ávinnsla en
svona ávinnsla”. Hann leit aðeins á
málið frá sinum sjónarhól, en ekki
hvað Helga lagði á sig til að efna loforð
sitt við þau hjónin.
Að fæðingunni afstaðinni var Helga
flutt að Felli og naut aðhlynningar
fóstru sinnar, sem hafði annan og við-
ari sjóndeildarhring en maður hennar.
En næstu daga fóru þær mæðgur,
Helga og litla stúlkan,heim að Þrúðar-
dal, i lágreista torfbæinn sinn og alls-
leysið. Hér var enginn til að rétta
sængurkonunni hjálparhönd. Þor-
steinn varð að sinna skepnunum og
annast önnur vorverk. Hér var hvorki
kalt né heitt vatn i krönum eða ofn til
að ylja sér við. Vatnið varð að sækja i
lind skammt frá bænum, en kuldann
varð fólkið að klæða af sér. Já, það var
litið um svokölluð þægindi i Þrúðar-
dalsbænum en margir erfiðleikar að
fást við. En einhvers staðar stendur
þetta: ,,Oft er það i koti karls, sem
kóngs er eigi i ranni”. Það var söngur
fuglanna, sem voru að búa hreiður sin
i von og gleði sumarsins. Þegar söngur
fuglanna þagnaði á kvöldin,tók lækur-
inn i hliðinni við, niður hans var róandi
og svæfandi eftir erfið dagsverk. Litla
fjölskyldan i Þrúðardal var nægjusöm
og gerði hógværar kröfur til annarra,
en þeim mun harðari til sin sjálfs.
Vorið 1891 eru börnin i Þrúðardal
orðin 4, þrjár dætur og einn sonur.
Guðbjörg, sem fæddist milli þúfnanna
i Fellstúninu, eins og áður er sagt,
Ragnhildur, Helgi og Guðrún. Þetta
vor flytur fjölskyldan að Hrafnadal i
Hrútafirði og þar búa þau hjónin Helga
og Þorsteinn til æviloka. Þegar fjöl-
skyldan flytur, verður Helgi eftir. Hann
er tekinn i fóstur af þeim mætu og
merku hjónum, Ingunni Jónsdóttur og
Sigurði Magnússyni, sem ólu hann
upp sem sitt eigið barn. Sfðar taka
þau Ingunni systur Helga, sem fæddist
i Hrafnadal og var árs gömul, er hún
kom til þeirra hjónanna á Broddanesi.
Það kom glöggt i ljós, hve skynsöm
og óeigingjörn þau Helga og Þorsteinn
voru, er þau láta Helga son sinn i fóst-
4
ur. Þau lita bæði á málið frá þeirri
hlið, hvað sé bezt fyrir barnið og það
ræður niðurstöðum i ákvörðunum
þeirra. Það hefðu fleiri iitið svo á, að
drengur kæmi að meira gagni ein-
yrkja en telpa,og sérstaklega er þrjár
voru fyrir.
t Hrafnadal bætast 3 börn við hóp-
inn: Magnús, Sigurður og Ingunn, er
var tekin i fóstur ásamt Helga. Fljót-
lega vöktu þau Helga og Þorsteinn
eftirtekt sveitunga sinna fyrir dugnað,
hagsýni og hagleik. Og langur þótti
vinnudagur þeirra hjóna i Hrafnadal
og var þó ekki fengizt um allt i þeim
efnum, að minnsta kosti um slátttinn.
Þá var oft lögð nótt við dag er bjarga
þurfti heyi.
Árið 1916 eru stórmerk spor stigin i
búskap fjölskyldunnar i Hrafnadal, þá
kaupir Þorsteinn jörðina og byggir
upp bæinn að mestu leyti. En steinhús
það, sem nú stendur i Hrafnadal,
byggðu þeir bræðurnir, Magnús og
Sigurður.rétt eftir 1930, og mun Magn-
ús hafa átt þar meiri hlut að máli.
Haustið 1931, 19. október, dó Þor-
steinn i Hrafnadal og 2. nóvember
sama ár dó Helga og voru þau hjónin
lögð i sömu gröf i Prestbakkakirkju-
garði. Þau höfðu alltaf fylgzt að, og
dauðinn, sem nær þvi að skilja flesta,
gat ekki skilið þau, samfylgd þeirra
var örugg og sterk. Frá Hrafnadal
fóru kistur þeirra hjónanna samhliða
niður hliðina, sem nú var föl á vang-
ann og döpur. Og i Prestbakkakirkju-
garði sigu kisturnar samhliða ofan i
sömu gröf til að blandast móðurmold-
inni.
1 Bakkadal voru þrir bæir: Hrafna-
dalur, Bakkasel og Jónssel og eru öll
þessi býli nú i eyði og er það rauna-
saga. Fólkið, sem bjó i dalnum, var
sérstakt myndarfólk, sem ekki má
gleymast. En hvað er hægt að gera til
þess, að nöfn fólksins og bæjanna
gleymist ekki. Væri hægt að setja upp
spjald með nafni bæjarins og þeirra,
sem búið hafa þar lengst og siðast.
Fólkið, sem bjó á þessum bæjum, ætti
það skilið.að eitthvað væri gert til að
geyma og varðveita frá gleymsku
sögu þess um baráttu, vonbrigði og
sigra. Starfsgleði, dugnaður og hóflát-
ar kröfur þessa fólks gæti lika verið
lærdómsrikt fyrir næstu kynslóðir að
kynnast, er erfiðieika ber að garði.
Áður en ég lik þessum linum um
Hrafnadalshjónin, vil ég minnast
bræðranna, Magnúsar og Sigurðar,
þvi að ég þekkti þá meira en systur-
nar.
Báðir voru þeir bræður sterkir per-
sónuleikar i sjón og viðræðum og mað-
ur gleymir þeim ekki. t stjórnmálum
höfðu þeir ákveðnar skoðanir, sem
þeir settu fram með rökum i skýru
máli. öllum kom saman um, að gott
var að hlusta á málflutning þeirra
bræðranna og betra að muna það er
þeir sögðu en aðrir. Eitt var það, sem
ég minnist og var sérkennilegt við Sig-
urð, að maður kom strax auga á hann,
þó að hann væri i stórum hópi, t.d. ef
ég kom til kirkju og margt af kirkju-
fólki var á hlaðinu á Prestbakka,þá sá
ég strax,hvort Sigurður var i hópnum.
Hann vakti alltaf eftirtekt þeirra, er
komu að. Ég minnist þess,hvað kveðja
þeirra bræðranna var jafnan virðuleg
og handtak þeirra hlýtt og innilegt.
Þegar Sigurður lá á Landakotsspitala
um hátiðarnar 1952, kom ég til hans og
minnist þess, að þá kom það sterkt
fram i viðtalinu við Sigurð ,,Að römm
er sú taug, er rekka dregur föðurtúna
til” 1 þetta sinn talaði Sigurður mikið
um átthagana og nefndi örnefni i
Hrafnadalslandi.og eitt þeirra man ég
enn, Smalaholtslækur, og minntist
hann þess, hvað vatnið i læknum væri
gott. ,,Það var gott vatn” sagði
Sigurður. Já, þetta var svona, að betra
var að muna það, sem Sigurður sagði
en aðrir, og það var lika sagt um föður
hans.
Eins og áður er sagt.voru öll þessi
systkini greind og sérstakega minnug.
Það kom nokkrum sinnum fyrir, að
Sigurður átti tal við menn úr fjar-
lægjum sveitum, þá kom það fram, að
Sigurður vissi meira um einstaka
menn i sveit þeirra en þeir. Ef um
menn var rætt I útvarpi eða skrifað I
dagblöðin, þá nam Sigurður það og
gleymdi engu. Manni með svo góða
hæfileika sem Sigurður hefði verið
auðvelt að ganga menntabrautina.
Næmi, minni og viljaþrek hefði ekki
brugðizt Sigurði. Ég minnist hjónanna
frá Hrafnadal, barna þeirra og fólks-
ins i Bakkadal með virðingu og þökk.
Börn og barnabörn hjónanna Helgu
og Þorsteins frá Hrafnadal.
Guðbjörg f. 5. júni 1884, d. 2l/mai
1954, ógift og barnlaus.
Ragnhildur f. 4. sept. 1885, d. 15.
febr. 1972, ógift,barnlaus.
Helgi f. 13. april 1887, d. 19. april
1923, kvæntur Þorbjörgu Oddsdóttur.
Guðrún f. 6. sept. 1890, d. 23. april
1970, gift Jóhannesi Jónssyni, þeirra
barn Hrefna gift Þorkeli Einarssyni.
Magnús f. 1. marz 1892, d. 11. marz
1969. ókv.f barnlaus.
Sigurður f. 22. des. 1894, d. 28. des.
1952,ókv. barnlaus.
Ingunn f. 23. júli 1897, gift Guðbrandi
Benediktssyni. Börn þeirra: Sigurður
f. 23. ág. 1927, d. 23. jan. 1928. Ingunn
Sigurrós f. 29. sept. 1928, gift Þorsteini
Gunnarssyni, Björn f. 11. júli 1930 kv.
Grétu Guðmundsdóttur. Þorsteinn
islendingaþættir