Íslendingaþættir Tímans - 09.11.1974, Blaðsíða 10

þau I sjóslysi fyrir sunnan land fyrir
nokkrum árum. Auk þess höfðu þau
Stefán og Stefánía móðir hans tekið i
fóstur Jón Hjálmarsson frá Grims-
stöðum og alið upp til fullorðinsára.
Eftir að Stefán fór frá Sölvanesi, bjó
hann um tveggja ára bil á heldur
slæmu jarðnæði, fyrst i Hvammkoti i
Tungusveit, siðan á Mælihóli á Efri-
byggð. Þá var mjög erfitt um heyöflun
þeim bændum i Lýtingsstðahreppi,
sem sátu á smákotum eða jarðarhlut-
um. En Stefán Rósantsson var úr-
ræðagóður umsvifamaður og guggnaði
ekki, þegar á móti blés. Og nú bjargaði
það búskap hans, að þvi er hann sjálf-
ur sagði, að hann hafði keypt hluta af
Þorljótsstöðum i Vesturdal, svonefnda
Runu, sem er afburðagott sauðland, og
þangað fram eftir rak Stefán fé sitt.
Runu hátti hann alllengi, en seldi
siðan.
Arið 1939 fluttist Stefán með fjöl-
skyldu sinni að Gilhaga, er hann þá
hafði keypt, og bjó þar alla tið siðan.
Efnahagur hans mun ekki hafa verið
góður á þeim tima frekar en margra
annarra eftir þá krepputima, sem á
undan voru gengnir. Og i Gilhaga
þurfti margt að starfa, byggja og
rækta likt og annars staðar. Hófst
Stefán fljótlega handa, fyrst hægt og
sigandi, en nú er rekið á Gilhaga stór-
bú og jörðin vel húsuð. Stefán tók
miklu ástfóstri við Gilhaga og gekk
lengi með þá hugmynd að fá þar
heimagrafreit handa sér og sinum, svo
vænt þótti honum um staðinn, en ekki
komst sú hugmynd i framkvæmd,
enda var tekið fyrir leyfi til slikra
grafreita.
Stefán Rósantsson hafði gott bú-
mannsauga, var glöggur á skepnur,
einkum þó fjárglöggur, en jafnframt
bjó hann yfir rikri hneigð til verzlunar.
Um alllangt skeið, eftir að hann hóf
búskap i Gilhaga, keypti hann og seldi
fjöldann allan af hrossum, einnig kind-
ur á stundum. Ei gerði hann þetta i
gróðaskyni, heldur virtist hann lifa og
hrærast i viðskiptum. Hann naut
trausts manna i peningamálum, sjálf-
ur treysti hann öðrum vel i þeim sök-
um og var gott að eiga verzlun við
hann. Manna var hann óliklegastur til
að bregðást nokkru þvi, sem honum
var til trúað. A þessum árum kynntist
Stefán að sjálfsögðu fjölda manns i
Skagafirði og nálægum sýslum, og hef
ég engan hitt, sem ekki lá gott orð til
hans.
Stefán var svo sumrum skipti varð-
maður við Blöndu, og vegna þess og
viðskiptaferða sinna var hann oft laus
við heima, þegar fram i sótti. Hann
hélt sig ekki að opinberum sveitarmál-
um, kunni þó vel að koma fyrir sig orði
á fundum og hafði gaman af að blanda
50 ára
Eyjólfur
Sámsstöðum
Þann 11. mai siðastliðinn átti
Eyjólfur Jónsson bóndi á Sámsstöðum
i Dölum fimmtugsafmæli. Af þvi til-
efni langar mig til að festa nokkrar
linur á blað og með þvi þakka honum
og fjölskyldu hans allri margra ára
vináttu og skemmtileg kynni. Ég hef
oft átt þar leið um hlöð á undanförnum
árum og óviða mætt slikum
höfðingsksap og vinsemd og er þó góðu
vanur.
Eyjólfur er fæddur á Sámsstöðum,
þar bjuggu foreldrar hans allan sinn
búskap, þau Jón Jósepsson og
Magnússina Böðvarsdóttir, sem bæði
eru á lifi en brugðu búskap fyrir fáum
árum og búa nú hjá dóttur sinni og
tengdasyni i Búðardal. Eyjólfur hóf
búskap á Sámsstöðum árið 1949 og
kvæntist þá ölöfu Sigurðardóttur frá
Efri-Langey. Það hefur mér skilizt á
honum að hann teldi sinn mesta
búhnykk þó margt hafi vel tekizt, og
margir munu honum sammála þar.
Fyrstu árin bjuggu þau á 1/4 hluta
jarðarinnar og þurfti að byggja öll
hús. Þá mun vinnudagur oft hafa verið
langur, engjaheyskapur stundaður
langt til falls. Nú aldarfjórðungi siðar
hefur mikil breyting orðið, mikill sigur
geði við fólk. Hann var gæddur fjör-
mikilli frásagnargáfu og sagði „kost
og löst af landinu” eins og Herjólfur
forðum.
Stefán Rósantsson var ekki mikill að
vallarsýn, tæpur meðalmaður á hæð,
grannur, liðlegur I hreyfingum og svo
léttur á fæti fram á efri ár, að fágætt
mátti kalla. Ég hygg hann hafi verið
nálægt sjötugu, þegar ég sá hann
ásamt léttleikakrökkum eltast við
óþekkar kindur, og fannst mér hann
hafa þar yfirburði. Hann var reglu-
maður, notaði aldrei tóbak, hafði hins
vegar ekkert á móti þvi að sitja við
glas af vini, en ávallt var það i hófi.
Stefán var heilsugóður löngum, þó
þvarr honum þrek hin allra siðustu ár.
Hélt hann þá mest kyrru fyrir heima
og naut ágætrar umönnunar konu
sinnar. 1 vetur sem leið lá hann um
tima á sjúkrahúsinu á Sauðárkróki,
fór þá heim, en lagðit aftur á sjúkra-
húsið síðastliðið vor og andaðist þar
hinn 19. mai. Hann var jarðsettur á
Reykjum að viðstöddu miklu fjöl-
menni.
Framhald á 4. siðu.
Jónsson
unnizt. Jörðin er nú öll I eigu þeirra og
sonarins Sigurðar. Tún hafa þanizt úr
og vélar tekið við hlutverki hestanna,
byggingar reistar og bættar. Þessi
saga gerist að visu um allar sveitir en
þetta fólk á skilið virðingu samfélags-
ins. Það er að tryggja afkomu og Hf
komandi kynslóða en hlýtur sjaldnast
daglaun að kveldi. Um búskaparafrek
skal ekki fleira rætt að sinni, þvi trú
min er að þau muni mörg vinnast enn.
Eins verður hér að geta, sem ég hygg
að hafi verið mikill gleðigjafi i dagsins
önn, en það eru samskipti hans við
hestana. Þeir hafa jafnan verið
margir og góðir I búi hans auk þess
sem hann hefur mikið tamið fyrir
aðra. Hann hefur nú lengi verið
framámaður I félagsskap hestamanna
I Dalasýslu og i stjórn Glaðs.
Ég vil að lokum geta þess, að
fjölmennur hópur skyldmenna og
tengdafólks úr Reykjavik kom vestur
til hans i hópferðabil þetta hlýja
malkvöld auk sveitunga og annarra
vina. Þetta sýnir bezt vinsældir hjón-
anna Eyva og Lóu og þann heiður áttu
þau skilið.
Kvöldið og nóttina 11. mai verður
ógleymanleg gestum þeirra. Timinn
leið við söng og gleði en söngurinn er
ættarfylgja Sámsstaðafólks, þá sem
oft áður fátt um falska tóna I friða
grænkandi fjalladalnum, sem skartaði
sinu fegursta til heiðurs
afmælisbarninu.
Kjartan Ölafsson
islendingaþættir
10