Íslendingaþættir Tímans - 20.03.1976, Blaðsíða 16

75 ára:
Dr. Valdimar J. Eylands
Hinn 3. nnarz átti dr. Valdimar J.
Eylands 75 ára afmæli. Við jjau merku
timamót i lifi þessa ágæta vinar mins
koma fram i huga mér margar ljúfar
minningar frá kynnum okkar i gegn-
um áranna rás. Þessi kynni hófust
fyrirrúmlega hálfri öld i heimahéraði
beggja, Húnaþingi, en það rikti góður
kunningsskapur á milli æskuheimila
okkar.
Sem barni var mér vel kunnugt um
hans óslökkvandi námsáhuga i æsku,
gáfur hans og frábæran dugnað við að
brjóta sér leið til mennta, þrátt fyrir
sára fátækt. Var ungu fólki gjarnan
bent á þetta dæmi til fyrirmyndar og
eftirbreytni.
Árið 1913 stofnaði Ásgeir Magnússon
alþýðuskóla á Hvammstanga og varð
sá skóli undir stjórn þessa mæta
manns, mörgum æskumanni hvöt og
lyftistöng inn á menntabrautina. Einn
þeirra var Valdimar. Hann nam við
þennan skóla og fékk þar viðurkenn-
ingu á góðum hæfileikum sinum. Það-
an lá svo leiðin til frekara náms, bæði
hér á landi og vestan hafs, en til
Kanada fluttist hann árið 1922.
í Vesturheimi lauk hann mennta-
skólanámi og háskólaprófi i guðfræði
og hefur siðan unnið á þeim akri hart-
nær hálfa öld, — lengst af hjá Fyrsta
lútherska söfnuðinum i Winnipeg þar
sem hann var þjónandi prestur — já,
höfuðklerkur, nk. biskup isl. þjóðar-
brotsins vestan Atlantsála.
Við upprifjun þessa þykir mér hlýða
að geta þess, að Valdimar var minn
fyrsti kennari. Hann mun þá hafa
dvalizt vetrartima við heimanám á
skólaárum sinum og þá jafnframt tek-
izt á hendur að veita mér tilsögn. Á ég
góðar minningar frá þessum stutta
námstima minum á heimili hans og
frá samvistum okkar þar.
Það er svo árið 1947, eftir 25 ára úti-
vist i fjarlægri heimsálfú, að sr. Valdi-
mar kemur heim, ásamt fjölskyldu
sinni, til ársdvalar að Otskálum, i
skiptum við sr. Eirik Brynjólfsson, er
þá hafði nýlega farið vestur um haf
meö sina fjölskyldu og tekið þar við
prestsstörfum sr. Valdimars i Winni-
peg, til sömu timalengdar. Stóð Þjóö-
kirkjan að þessum prestaskiptum,
sem voru ætluð til að auka og efla
kynnin meðal tslendinga vestan hafs
og austan.
Ég var þá kennari i Keílavik og
hafði auk þess á hendi ritstjóni blaðs-
ins Faxa, sem þá var einasta málgagn
Suðurnesjabúa. Það kom i minn hlut
að heimsækja hinn nýja klerk að Út-
skálum, bjóða hann velkominn fyrir
blaðsins hönd og kynna hann og fjöl-
skyldu hans lesendum Faxa. Með hlið-
sjón af fyrri kynnum okkar var ekki
laust við að i huga mér blandaðist
saman kviði og eftirvænting, er ég
knúði dyra á prestssetrinu. Ég hafði
raunar komið þar áður i svipuðum er-
indum,þegar sr. Eirikur fór vestur, án
þess að slik óþægindatilfinning angr-
aði mig, en nú stóð ég þarna með þenn-
an leiða böggul fyrir brjóstinu og beið
þess sem verða vildi. En þessi vanlið-
an varð skammæ, þvi mér var tekið
opnum örmum, leiddur til stofu og
veittur beini að fornisl. sið og meðan
setið var að borðum, veitti presturinn
greið svör við spurningum minum og
eftirgrennslan um tslendinga i Vestur-
heimi, siði þeirra, trú og lifsháttu og
annað það er til fróðleiks gat orðið
fyrir lesendur Faxa. Varð þessi hug-
Ijúfa samverustund upphaf að nánum
kynnum milli heimila okkar og þannig
hyggégað sr. Valdimar hafi með sinni
alúðlegu framkomu unnið traust og
vináttu þeirra er til hans þurftu að
leita. Hann átti auðvelt með að setja
sig i spor viðmælenda sinna, ávalit
skilningsgóður og samúðarrikur, jafnt
i gleði og sorg.
Útskálaprestakall var um þessar
mundir með fjölmennustu prestaköll-
um landsins, náði yfir Miðnes og Sand-
gerði, Garðinn, Keflavik og Njarðvik-
ur að viðhættum Kellavikurflugvelli.
En mannlif þar var þá i hröðum vexti.
Verkahringurinn var þvi stór og
skyldustörf prestsins mikil og vanda-
söm. Þar við bættist svo að þetta ár
andaðist sóknarpresturinn i Grindavik
sr. Brynjólfur Magnússon, og kom i
hlut sr. Valdimars að vinna þar öll
prestverk auk þess að sjá um kosningu
eftirmanns sr. Brynjólfs i' prestakall-
ið. Hér við bættist svo fyrirlestrahald i
Rikisútvarpið á prestastefnum og við
ýmis önnur hátiðleg tækifæri svo og
erindi á samkomum margra félaga
innan safnaðanna, þvi allir vildu hafa
prestinn með og alls staðar var hann
aufúsugestur, enda dáður ræðumaður
og hrókur alls fagnaðar, mælskur og
andrikur.
Þessum orðum til áréttingar langar
mig að segja frá skemmtilegu atviki
sem varpar ljósi á ræðusnilld sr.
Valdimars. Það mun hafa verið á ann-
an i jólum þetta ár að hann á leið til
messugerðar i Grindavik og Höfnum,
renndi við hjá mér og bauð mér með i
þessa ferð, sem ég fúslega þáði. Sann-
ast sagna hafði ég það svona óbeint á
tilfinningunni að prestinum þætti ekki
vanþörf á að hressa dáli'tið upp á
fremur slælega kirkjusókn mina þá að
undanförnu. En hvað um það þá héld-
um við fyrst til Grindavikur og þar
predikaði sr. Valdimar i fullsetinni
kirkju. Flutti hann -þar andrika og á-
hrifamikla ræðu og talaði um ljósið og
mikilleika þess i skammdegissorta
mannlifsins. Ei sá ég hann lita i blað
en orðin féllu eins og sjálfsköpuð af
vörum hans og hugtóku svo kirkjugesti
að hvorki heyrðist hósti né stuna með
an á flutningi ræðunnar stóð. Og að
messugerð lokinni, veitti ég sérstaka
. athygli hve innilega prestinum var
þökkuð koman þangað. Virtist mer
ekkert skorta á menningarlega
framkomu Grindvikinga þá — né sið-
ar, hvað svo sem sjálfskipaðir menn-
ingarvitar nútimans vilja þar til mála
leggja.
Á heimleiðinni messaði sr. Valdimar
i Hafnarkirkju, einnig fyrir fullu húsi.
Þar talaði presturinn um jólabarnið og
kærleika guðs til mannanna. Var sú
ræða, að þvi er mér virtist, einnig flutt
blaðalaust, en framsett af sömu mál-
snilldinni, þótt ræðuefnið væri allt
annað. Einsog fyrrer að vikið stóð um
þessar mundir yfir prestskosning þar
i „kallinu", en þvi nefni ég þetta, að
þarna viðhliðmér i kirkjunni sat gam-
all maður sem ég kannaðist ekkert við,
Tramhald á 14. siðu.
16