Íslendingaþættir Tímans - 17.07.1976, Síða 5

1938, geröist kennari viö Austurbæjar-
skólann 1945 og kenndi siöan söng viö
þá stofnun til dauöadags. Þá var hann
stjórnandi Karlakórs verkamanna I
Reykjavik um 7 ára skeiö(1933-’40) og
Karlakórs Dagsbrúnar 1946-’48. Einn-
ig tók hann alloft aö sér aö æfa söng-
flokka félaga og skóla fyrir árshátiöir
og afmælisfagnaöi. Tónsmiöar stund-
aöi Hallgrimur einnig, samdi m.a.
hátiöakantötu, er frumflutt var á 25
ára afmæli Austurbæjarskólans áriö
1955. Hefur þaö verk alloft siöan veriö
flutt á samkomum I skólanum undir
stjórn hans.
Þegar Hallgrimur hóf starf i Austur-
bæjarskólanum, haföi ég kennt þar um
14 ára skeiö. Tókust þá þegar meö okk-
ur kynni, er þróuöust upp i vináttu.
Þau bönd treystust og viö þaö, aö elstu
synir okkar sátu saman I bekk I barna-
skóla og menntaskóla, luku stúdents-
prófi saman og stunduöu siöan nám
viö sama háskóla erlendis. Þetta m.a.
skapaöi þau tengsl milli heimilanna,
er eigi hafa rofnaö siöan.
Ariö 1937 kvæntist Hallgrimur á-
gætri konu Margréti Arnadóttur, ætt-
aöri úr Rangárþingi, er I dag fylgir
manni sinum til grafar. Af fimm börn
um þeirra eru fjögur á lifi, atgervis- og
myndarfólk.
Meö Hallgrimi er genginn góöur
drengur, skemmtilegur félagi og ein-
lægur unnandi Islenskrar náttúru, tón-
listar og sögu. Hann var einn þeirra
manna, er til æviloka hélt óskertum
þeim hæfileika, sem hverju heilbrigu
barni er i blóö borinn, en of margir
glata slöar, aö undrast þau furöuverk
náttúrunnar og llfsins er blasa viö,
hvar sem fæti er stigiö á grund og alda
gjálfrar viö stein.
Kennarar Austurbæjarskólans
kveöja Hallgrlm Jakobsson meö sökn-
uöi, þakka áratuga samstarf og senda
ekkju hans, börnum þeirra og barna-
börnum hugheilar samúöarkveöjur.
Siguröur Runólfsson.
t
Hallgrlmur Jakobsson haföi lengi
veriö einn af fremstu liösmönnum rót-
tækrar verkalýöshreyfingar I Reykja-
vík I menningarmálum, einkum er
varöaöi söng og aöra tónmennt. Hann
haföi samiö m.a. baráttusöngva sem
uröu vinsælir og túlkuöu ööru betur
sóknarhug alþýöu I erfiöri llfsbaráttu
þessara tima. „Fánasöngurinn” —
Kvaö viö uppreisnarlag, viö texta Jóns
Rafnssonar og „Til átaka” viö texta
Stefáns ögmundssonar svo nefndir séu
tveir þessara baráttusöngva, munu
standa sem óbrotgjarnir minnisvaröar
Islendingaþættir
um baráttuvilja alþýöunnar á kreppu-
árunum.
Þá haföi Hallgrimur einnig um langt
árabil stjórnaö Karlakór verkamanna,
sem var sterkur þáttur I félags- og
menningarbaráttu verkalýöshreyfing-
arinnar og túlkaöi undir stjórn hans
glóö og eldmóö baráttusöngvanna.
Síöar stjórnaöi Hallgrlmur einnig
Karlakór Dagsbrúnar.
Sá er þetta ritar varnýkominnnoröan
úr ólafsfiröi til þess aö afla sér auk-
innar menntunar I tónlist, ef veröa
mætti aö hann gæti meö aukinni kunn-
áttu m .a. oröiö aö einhver ju liöi I þeirri
öílagaglimu, sem framundan var og
enn er ólokiö. Þetta voru dagar Kefla-
vlkursamningsins haustiö 1946. Þá
mættumst viö Hallgrlmur Jakobsson.
Það kom fljótt I ljós þegar viö fórum
aö bera saman bækur okkar, að ekki
skorti sameiginleg áhugamál. Upp frá
þvl áttum viö einatt gnægtir sllkra
málefna.
Almennur söngur, sem alltaf haföi
veriö rlkur þáttur I félagsllfi alþýöu,
dvlnaöi mjög á strlðsárunum. Þetta
fannst mörgum mönnum I verkalýös-
hreyfingunni vera menningarleg aft-
urför og vildu leita ráöa til úrbóta. Þá
var hafinn undirbúningur aö útgáfu
söngvasafns.
Þaö kom I hlut okkar Hallgrlms ab
annast framkvæmdir, og Alþýðusam-
bandið gaf út söngvasafnið „tslands-
ljóö” haustiö 1948.
„Söngllf er aflvaki þjóöllfs. Af
strengjum hörpunnar stökkva gneist-
ar frelsisins. Fyrir mætti sigursöngv-
anna brestur okiö. Ráði söngurinn
húsum, mun þjóöin ráða landi.” Þann-
ig endaði Þorsteinn skáld Valdimars-
son forspjall sem hann reit fyrir ís-
landsljóbum. Meö þeim oröum er lýst
hugsun þeirra sem aö útgáfunni stóöu.
Söngfélag Verkalýðssamtakanna
var stofnaö I febrúar 1950. Hallgrlmur
var stuöningsmaöur þess alla tlö meö-
an það starfaði.
A útmánuöum 1964 var Tónskólinn
stofnaður meö þvl sérstaka markmiði
að „efla almenna múslkþekkingu
þjóöarinnar, ekki slst meöal þess
fólks, sem aöeins getur varið takmörk-
uöum tómstundum til þess aö auka
þekkingu slna á þvl sviði”, eins og seg-
ir I skipulagsskrá skólans.
Hallgrimur haföi átt mikinn þátt I aö
safna styrktarfélögum og undirbúa
stofnun skólans aö ööru leyti. Hann
var kosinn formaöur Styrktarfélags
Tónskólans á stofnfundi þess og jafn-
framt formaður skólaráðs Tónskólans.
Upp frá þvl var hann jafnan edurkjör-
inn til þessara starfa og gegndi þeim
til slöasta dags. Hann beitti góöum
gáfum sinum til þess aö leysa margan
vanda sem aö bar, ekki slst á erfiðum
frumbýlingsárum. Þaö er margt sem
skólinn á honum aö þakka.
Rlkur þáttur I skapgerð Hallgrlms
Jakobssonar var aö leita hins sanna I
hverju máli, og ég hygg aö hver við-
leitni samferðarmanna hans til aö
heyja sér aukna menntun hafi átt
stuðning hans visan.
Að lokum vil ég færa einlægum vini
og starfsfélaga um 30 ára skeið þakkir,
og eftirlifandi konu hans, Margréti
Arnadóttur, og börnum þeirra samúö-
arkvebjur.
Sigursveinn Kristinsson.
t
Þaö var mikil fátækt á Grimstaða-
holtinu I byrjun kreppunnar miklu og
slöar, en lika þá voru Austurfjöllin af-
skaplega falleg. Við sáum reykina
stiga upp sunnan Vigdlsarvalla, vest-
an viö Sveifluháls. 1 okkar augum var
þetta mikil f jarlægð, viöerni, eiginlega
ónumin lönd. Reyndin varö hinsvegar
sú aö viö þrömmuöum eftir slóöum,
sem fótspor manna og dýra höföu
greipt I helluhraunin á göngu sinni
um aldir. En ævintýriö brást okkur
ekki.
Aö ganga lynggróna hliö. Sjá allt I
fyrsta sinn. Furöa sig á blómi, furöa
sig á steini, fiörildi eöa fugli. Enginn
okkar sá undriö eins ungum augum og
Hallgrimur Jakobsson. Enginn okkar
dáöi þaö meira.
Ég minnist þess vel eitt sinn á feröa-
lagi aö deilt var um töku fágætra
eggja, sem ekki voru til I safni. Ég
man hversu traustan málsvará fuglinn
átti þar sem „Blmi” var.
Hann haföi snemma óvenju per-
sónulegt og sjálfstætt mat á fyrirbær
um og málefnum. Það var oftlviöræöu
eins og hann varpaöi á loft spegli.Þar
sáum viö mynd málefnis og hlutar I
sérstöku ljósi, hreinni birtu, ekki
mistrihagsmunalegra viöhorfa. Engin
tilhneiging til að fegra sér I vil. Þvert á
móti, ef mynd hans sjálfs brá fyrir þá
fylgdi gjarnan klmin athugasemd eöa
glaöur bjartur hlátur hans. Og sætt-
andi var hann jafnan ef bliku dró á loft
I kappsfullri umræðu.
Asamt félagshyggju og lærdómsiöju
átti músikin jafnan öndvegissæti á
æskuheimili Hallgrlms Jakobssonar.
Sjálfur byrjaöi hann snemma aö leika
á hljóöfæri og semja lög. Ég man þau
bæöi meö og án orba, ýmist myndir
æsku og heiöra daga eöa eggjuð vopn
til baráttunnar þegar „kvaö viö upp-
reisnar lag”.
Þessi stuttu kveðjuorð gera engin
skil þvl mikla verki, sem Hallgrímur
Jakobsson vann Islenskum verkalýö
5