Íslendingaþættir Tímans - 12.01.1978, Blaðsíða 1

ÍSLENDINGAÞJETTIR
Fimmtudagur 12. jan. 1978 1. tbl.
TIMANS
Guðmundur Jóhannesson
frá Skáleyjum
„Minir vinir fara fjöld”, kvaö aldiö
skáld fyrir mörgum árum.
Ósköp falla þeir nú þétt æsku-
félagarnir sem ég ölst upp meö i
Breiöafjaröareyjum I fyrsta hluta
þessarar aldar. Engri tölu kem ég A
þaö mannfall og fylgist litt meö. En nú
meö skömmu millibili hafa horfiö af
sjónarsviöinu: Jens E. Nikulásson frá
Sviönum, Jón Kristinn Ólafsson frá
Hvallátrum, Anna ólafsdóttir systir
Jóns, húsfreyja á Flateyri, Kristin Jó-
hannesdóttir, kennari frá Skáleyjum
og siðast 11. september s.l. Guömund-
ur Jóhannesson gjaldkeri frá Skáleyj-
um, bróöir Kristinar kennara.
Hver veröur næstur?
Allt var þetta hiö gervilegasta fólk
hlaöiö mannkostum og sterkum vilja
til aö verða heimabyggð sinni, landi og
þjóð, aö sem mestu og beztu liði. Og
þaö tókst þvi þó meö ólikum hætti væri
og á allólfkum vettvangi. bess er gott
að minnast. —
Hér veröur aöeins minnzt með örfá-
um oröum þess manns er siöast kvaddi
af þeim sem nefndir voru og mér var
einna nákomnastur, Guömundur Jó-
hannesson frá Skáleyjum.
Guömundur var fæddur I Skáleyjum
i Breiöafiröi 1. mai 1894, elzta barn
foreldra sinna, Mariu Gisladóttur og
Jóhannesar Jónssonar bónda I Skál-
eyjum. Börn þeirra hjóna uröu alls 10.
Af þeim lifa 5 þegar þetta er skrifaö.
Guömundur óx upp eins og fagur
fifill I túni, bjartur yfirlitum, friöur og
föngulegur, vel gefinn til hkama og
sálar. Knár og karskur strákur, eins
og einn frændi hans orðaði það. Óþæg
ur þótti hann stundum smábrellinn og
glettinn fylgdu þeir eiginleikar honum
löngum —ásamthýru viðmóti og góðri
lund. — Sagöist honum svo sjálfum frá
ágamalsaldri, aö potturinn og pannan
heföi hann verið i öllum „prakkara-
strikum” strákanna i Skáleyjum á sin-
um æskuárum enda elztur og liklega
mestur ærslabelgur sinna leikfélaga.
— Mannstu eftir nokkrum „strik-
um” spuröi ég hann einhvern tima er
viö ræddum um gamla daga.
— Já, sagöi hann brosti. Lengi man
til litilla stunda, eins og Skaftfellingar
segja.
Við Þóröur Sveinsson lugum þvi aö
Jónu gömlu, hálfblindri kerlingu sem
var hjá foreldrum þinum, að huldu-
fólkiö iLyngeyjarklettinum væri orðið
tóbakslaust, hún yröi aö miöla þvi ögn
úr pontunni sinni.
— Þaö er fallegt af ykkur elskurnar
minar, aö vera góöir viö huldufólkiö.
Þeir veröa lánsmenn sem þvi gera
gott, sagöi hún. Fékk okkurpontuna og
sagöi aö viö mættum ekki hafa hana
lengi, enda væri ekkilangt yfir á hana
Lyngey. Hún ætti ekki annaö en þaö
sem I henni væri. Pontunni skiluöum
viö svo aftur eftir stundarkorn oftast
tómri, —- stundum fullri — og bárum
henni kveöju frá klettabúum. En nærri
má geta i hverra nösum þaö tóbak
rann.
Viðtókum holar melstengur fylltum
þær af heyi og reyktum i hlöðunum.
Þaö komst fljótlega upp. Reykjarsvæl-
an kom upp um okkur. Hún rauk ekki
svo fljótt Ut sem viö ætluöum. Fyrir
þaö vorum viö húöskammaöir. Sagt,
aö viö gætum kveikt I heyinu. Og einn
bóndinn setti lás fyrir hlööuna sina.
Þegar mikiö snjóaöi á vetrum,
skefldi fram af Efri bænum. Þá
notuðum við tækifæriö þegar Við héld-
um aö gamla fólkiö svæfi, klifruöum
meö sleöana okkar upp á bæinn og
renndum okkur niður þekjuna. En þaö
leiö sjaldan löng stund þangaö til Mar-
grét gamla ömmusystir min, kom út
og rak okkur meö ómjúkum oröum
burt frá bænum. — Húsbóndinn i Efri-
bænum reri þá alla vetur undir Jökli.
— Og það sem verra er, sagöi hún viö
mig. Þú kennir Dodda minum um alla
klækina sem þú ert höfundur aö. Hún
var fóstra hans. En Efribæjarþekjan
var freistandi, þaö verö ég aö segja.
Og áminningar Margrétar höföu ekki
þau áhrif sem hún ætlaöist til. —
Blessuö gamla frænka min. Ég var
hálfsmeykur viö hana fram eftir öllum
aldri. Hún gat verið svo byrst. Löngu
seinna þegar ég fór aö læra gaf hún
mér 5 kr. Þaö hygg ég aö hafi veriö al-
eiga hennar þá.
Svona voru prakkarastrik —
bernskubrek — þess tima. Hvort þau
flokkast meö „prakkarastrikum” um
þessar mundir veit ég ekki.
En hvaö sem þvi liður varGuðmund-
ur Jóhannesson — þessi skýri og
skemmtilegi strákur — augasteinn
foreldra sinna og náinna frænda. Hann
var lika eftirlætisbarn allra eyja-
skeggja. Og sú mannheill og vinsældir
sem hann hlaut I vöggugjöf brugöust
honum aldrei ungum né gömlum.
Snemma bar á góöum gáfum hjá
Guömundi. Munu foreldrar hans þvi
hafa ætlaö honum aö ganga mennta-
veginn eins og þaö var kallaö og sumir
frændur hans höföu gert áöur.
islendingaþættir