Íslendingaþættir Tímans - 12.01.1978, Blaðsíða 5

Arasonar skipstjóra i Flatey og konu
hans Valborgar Jónsdóttur. Sigriöur
varhin mesta mannkosta kona, friö og
falleg, svo sem hún átti ættir til, en
missti heilsuna langt um aldur fram.
Hún andaöist á Borgarspitalanum 11.
ágúst 1971. Þau hjón eignuöust þrjú
börn, sem öll eru gift og búsett hér I
borginni. Eftir lát Sigriöar bjó Guö-
mundur hjá börnum sinum og naut
einstakrar umhyggju þeirra og ástúö-
ar eftir aö heilsa hans bilaöi.
Heimili þeirra Sigriöar og Guö-
mundar var eitt hiö bezta og þokka-
fyllsta sem ég hef þekkt. Þess nutu
margir. Margir áttu erindi viö oddvit-
ann, sóknarnefndarmanninn og
kennarann i Flatey. Sama var uppi á
teningnum, eftir aö þau hjón fluttu
hingaö suöur, þótt ekki væri þá komiö
til þeirra i neins konar embættiserind-
um, heldur aöeins til aö njóta samvist-
ar viö húsráöendur. Þar var öllum tek-
iö af alúö og alþýölegri breiöfirzkri
gestrisni. Sama hvort einhvern tima
haföi skorizt i odda út af hreppsmál-
um, landsmálum eöa einhverju ööru
amstri dægranna. Húsbóndinn haföi
alltaf næg umræöuefni og ræddi þau
oftast i léttum og gamansömum tón.
Og ekki voru veitingar húsfreyjunnar
skornar viö nögl. Mun hún ekki hafa
átt minni þátt I gæfu og gengi heimilis-
ins en húsbóndinn, hvort sem þaö stóö
vestur i Flatey eöa hér I höfuöborg-
inni.
Ekkert umræöuefni var Guömundi
Jóhannessyni kærara eftir aö hann
hætti störfum, rólegt og hljótt geröist
kringum hann, en æskustöövarnar
heima I Breiöafjaröareyjum og lifiö
þar. Endurminningar þaöan sóttu á
þennan aldna heiöursmann. Einkum
voru þaö æskuárin og bernskubrekin
sem hann haföi yndi af aö rifja upp,
eins og litillega hefur veriö drepiö á
hér aö framan. Saknaöarbros lék þá
stundum um ellimótt andlitiö. Att-
hagaást Guömundar var nær einstök
aö ég ætla. Þau munu hafa veriö fá —
ef þau hafa þá nokkur veriö — sumurin
sem hann fór ekki heim á æsku-
stöövarnar, jafnvel eftir aö heilsu hans
var svo komiö aö hann faldizt ekki
feröafær. 1 sumar komzt hann aöeins
vestur I Stykkishólm. Þaöan leit hann
vestur yfir fjöröinn og sá eyjarnar sin-
ar hilla upp i fögru aftanskini. Feröir
hans veröa ekki fleiri. Merkur öldung-
ur hefur kvatt fjöröinn sinn og eyjarn-
ar I siöasta sinn.
Ég þakka langa og trausta sam-
fylgd.
B.Sk.
t
Islendingaþættir
Þó aö búiö sé aö skrifa um Guömund
Jóhannesson frá Skáleyjum og minn-
ast hans, þá langar mig til aö bæta viö
nokkrum oröum. Þaö veröa þó frekar
sundurlaus minningarbrot sem leita á
hugann viö lát þessa góöa frænda mins
en upptalning á æviatriöum I starfi og
félagsmálum. Þaöhafa líka aörir gert
áöur.
Þaö hefur komiö fram bæöi i ræöu og
riti.hve mikiö hann unni sinni heima-
byggö og hversu eyjarnar hafi alla tiö
átt stóran hlut i huga hans. Þaö veit ég
aö var svo sannarlega rétt þvi meiri
átthagaást hef ég ekki kynnzt en einm-
itt hjá þessum fööursystkinum min-
um.semaf gömlu eyjafólki eru gjarn-
an nefnd Skáleyjarsystkin.
En þaö er önnur hliö á málinu, sem
mig langar til aö komi hér fram Þaö
er hvaö hann alla tiö auögaöi mannllf-
iö heima i eyjunum, bæöi meö komu
sinni á hverju sumri, þar sem hann
var ævinlega aufúsugestur og ekki siö-
ur meö þvi aö vera sérstök hjálpar-
hella allra, sem til hans leituöu, en þaö
held ég aö hafi iöulega veriö gert frá
öllum heimilum I inneyjum og viöar.
Mér finnst nú þegar ég hugsa um
þetta, aö þau hjónin hafi ætiö komiö
meö sólskin og og hátiö i bæinn heima i
Skáleyjum. Raunar var þaö svo meö
öll þessi fööursystkini min, þau fluttu
meö sér menninguna og framandi loft
til okkar systkinanna sem þá vorum aö
alast upp þar heima. Brosiö hans Guö-
mundar var svo einstakt og laöaöi til
sin litla krakka, þó þau væru feimin.
Minningarnar hópast fram I hugann.
Stærstu og beztu afmælisveizlur sem
ég hef lifaö man ég frá þessum árum,
þá komu þau systkinin öll heim, sum
meö maka og börn. Þá var mikil hátiö
I eyjunni okkar, þegar móöir þeirra
Marla Gisladóttir átti merkisafmæli
og þaö var vakaö og sungiö alla Jóns-
messunótt og mikiö var ort, þvi Guö-
mundur og þau systkin fleiri hafa fariö
létt meö ljóöagerö viö góö tækifæri.
Þessar Jónsmessuhátiöar uröu tvær
meö fimm ára millibili, þar sem allir
fengu aö vaka til morguns og viö sáum
sólina aöeins hvila sig smástund og
koma upp aö nýju og skina fyrir okkur
I morgunsáriö: „En heitum vörum
geislinn kyssti varpans blóm og blaö
og brekkuna I græna kjólnum sinum”.
Þessar linur eru úr ljóöi þeirra
systkina „Astaróöur til Skáleyja”,
sem varö til um þetta leyti.
Viö vorum ekki öll há I loftinu þegar
þetta var, en þaö var okkar lán aö kyn-
slóöabiliö var ekki fundiö upp þá, viö
ættum þá ekki þessar minningar sam-
an.
Arin liöu hvert af ööru, en mér er ó-
hætt aö segja, aö Guömundur kom eins
og farfuglarnir á hverju vori i eyjarn-
ar, oftast meö Sigriöi sina og börnin
meö sér. A þessum árum vildu flestir
koma börnunum sinum burt úr
Reykjavik yfir sumariö, enda fór þaö
svo, aöyngsta dóttirin, hún nafna min,
var hjá okkur á þessum tima.
Ég hef aöeins dvaliö viö sumar-
minningar um Guömund frænda og
fjölskyldu, en ein er sú vetrarminning,
sem þeim er tengd og ég vil sizt án
vera. Þaö er jólagjafakassinn frá
þeim, alltaf jafn snyrtilegur, kross-
bundinn, meö fallegri rithönd Guö-
mundar utaná. Þetta brást aldrei,
kassinn var jafn stundvis eins og jólin
sjálf og I honum fólst mikill gleöigjafi.
Ég á lika I huga mér mynd af Guö-
mundiá seinni árum meö barnabörnin
sin I heimsókn I Skáleyjum, þar sem
hann leiddi þau um ævintýraheim
bernsku sinnar, inn á eyjar og suöur aö
Hjöllum og fræddi þau um lifiö i eyjun-
um.
Einnig minnist ég útfarardagsins
hennar ömmu, I ágúst 1959, þegar
Guömundur og systkini hans öll voru
komin til aö fylgja henni til grafar, en
þaö mun hafa veriö siöasti samfundur
þeirra systkina heima i skáleyjum.
En minningarnar frá þessum árum
eru ekki allar bundnar viö eyjarnar.
Þegar viö systkinin fórum aö fara aö
heiman og leiöin lá til Reykjavikur,
var heimili þeirra Sigriöar og Guö-
mundar sem okkar annaö heimili. Þar
var okkur sannarlega tekiö opnum
örmum og umvafin meö hlýju og um-
hyggju, sem geröi þaö aö verkum, aö
heimiliö varö I huga mér þaö falleg-
asta sem ég gat hugsaö mér og hefur
sú skoöun ekkert breytzt meö árunum.
Ég sá þau aldrei taka ööruvisi á móti
fólki, þetta hlýja viömót var þeim báö-
um svo eölilegt, enda veit ég aö margir
eiga þaöan Ijúfar og góöar minningar.
Mig langar aö bæta viö smáfrásögn
af þvi sem skeöi viö gröf Guömundar
þegar hann var jarösettur 16. sept.
Mér finnst hún sýna hvaö hann eignaö-
ist trygga vini og laöaöi aö sér fólk,
ekki sizt börn. Skammt frá gröfinni
stóö litill drengur meö fööur sinum,
þeir virtust ókunnugir öllum sem
þarna voru, en fóru þó aö gröfinni
hans. A eftir frétti ég aö þessi litli sex
ára drengur heföi veriö góöur vinur og
nágranni Guömundar kallaöi hann afa
og beöiö um aö fá aö fylgja honum til
grafar.
Guömundur frændi hringdi mjög oft
til min eftir aö ég var búsett hér i
Stykkishólmi, oft er simasamband viö
Skáleyjar, svo hann kaus þessa aöferö
til aö frétta og ná sambandi viö gömlu
góöu eyjuna sina og fólkiö þar. Þess
vegna varö mér þaö nokkurt um-
hugsunarefni, eftir aö ég frétti látiö
hans sunnudagsmorguninn 11. sept.
hvernig fréttin kom til min. Ég glaö-
vaknaöi eldsnemma um morguninn
eins og ýtt v*ri viö mér og gat meö
engu móti sofnaö aftur. Ég lá nokkuö
5