Íslendingaþættir Tímans - 07.04.1979, Blaðsíða 3

Guðmundur Guðmundsson
frá Skáleyjum
Fæddur 15. mai 1906
Dáinn 3. jan. 1979.
Hér er ekki ætlunin aö rekja æviferil
Guömundar Guömundssonar, þar sem
þaö hefur áöur veriö gert i Islendinga-
þáttum Timans. Aöeins langar mig til aö
koma hér á framfæri fáeinum kveöjuorö-
um og þakklæti fyrir þriggja áratuga
samstarf, frá nágrönnum hans i Skál-
eyjum.
Guömundur flutti meö fjölskyldu sina I
Skáleyjar voriö 1945, frá Höllustööum I
Reykhólasveit, þar sem hann haföi bdiö
um 11 ára skeiö. Kona Guömundar var
JúlianaSveinsdóttir frá Gillastööum. Þau
áttu þá 5 börn, en aö auki fluttu meö þeim
i Skáleyjar móöir Guömundar og stjúpi.
1 Skáleyjum haföi um langt skeiö veriö
tvibýli, og foreldrar minir biiiö á hálfri
jöröinni undanfarin 17 ár, eöa allan sinn
bóskap. A hinum hlutanum höföu oröiö
nokkur ábúendaskipti á þeim tima, enda
fólksflutningur úr eyjunum kominn þá til
sögunnar i fullri alvöru, þó aö þaö ástand
ætti raunareftir aö versna. Gamalt mál-
tæki segir aöfáir lofi einbýliösem vertsé,
og ekki mun sambýli siöur hafa veriö
vandasamt i eyjum en annars staöar. Aö-
stæöur kalla þar á margháttaö samstarf,
og margvfeleg sameiginleg afiiot af tak-
mörkuöu landrými valda þvi, aö oft þurfa
sambúendur aö stiga hver á annars strá.
Tilefnin til árekstra og misskilnings eru
þvi alltaf fyrir hendi, og hættan á aö illa
gangi, nema gagnkvæmur vilji sé til
annars.
Þrátt fyrir þetta held ég aö tvibýliö i
Skáleyjum hafi löngum þrifist vel aö allra
dómi.
En nú eru hálfar Skáleyjar lausar til
ábúðar og fleiri en einn mun hafa haft hug
á jarönæðinu. Af eölilegum ástæöum stóö
hópur.
Ég vil aö endingu þakka Ingibjörgu alla
hennar tryggö ogvináttu viö mig og mina
alla ti'ö. Slik var skapfesta hennar aö þaö
breytti enginn hennarskoöunum, sem hún
sjálf haföi myndaö sér, hvort heldur var
um menn eöa málefni aö ræöa. Hún vann
heimili sinu allt, þaö var hennar heimur,
en þó var hún alltaf tilbúin aö rétta öörum
hjálparhönd ef meö þurfti.
Svo kom kalliö svo óvænt og hljóölega
aö allt var búiö á svipstundu. Ingibjörg
var jarösungin frá Svinavatnskirkju 9.
desember aö viöstöddu fjölmenni. Það
var óvenjulegur desemberdagur, bjartur
og bliöur, eftir þvi sem sá árstimi hefir
islendingaþættir
ekki öllum á sama hver ábúöina fengi. En
þegar þaö fréttist aö þaö væri Guömundur
á Höllustööum held ég aö allir hreppsbúar
hafi fagnaö þvi og hugsaö gott til hans
sem innflytjanda I Flateyjarhrepp. Hvort
tveggja varaöhann var þaöan ættaöur og
upprunninn og þekkti þvi vel til allra
hluta, og fengur þótti I aö fá þarna stóra
fjölskyldu meö uppvaxandi fólki, þegar
leiöir svo margra lágu aö heiman en ekki
heim aftur. Þar aö aukihaföi Guömundur
getiösér hiö besta orö fyrir karlmennsku,
dugnaö og hjálpfýsi maður I blóma lifs-
ins sem allir væntu góös af.
A ýmsan hátt mun aökoman i Skál-
eyjum hafa verið Guömundi erfiö. Húsa-
kostur var á margan hátt ófullnægjandi
og illa farinn og taka þurfti til hendi á
mörgum sviðum I einu. En Guömundur
gekk aö þvi af dugnaöi og bjartsýni og
bætti ábýli sitt næstu árin á margvislegan
yfir aö búa, en táknrænn fyrir hennar lif
og störf.
Þegar viö héldum heimleiöis um kvöld-
iö, fann ég svo vel, hvaö viö öli, heimiliö
hennar og vinir, vorum aö miklum mun
fátækari eftir en áöur.
Aldrei mundi hún oftar fagna mér i dyr-
unum þegar ég kæmi, og bjóöa mig
velkomna, eöa þegar ég færi, þakka mér
fyrir komuna. Þetta var allt liöiö, en
minningin um mæta konu mun geymast.
Ég sendi öldnum fööur hennar,
eiginmanni, börnum og öörum aöstand-
endum innilegu samúöarkveöjur og segi
aö lokum Vertu sæl, ég sakna þin
Kristin
hátt, auk þess sem hann náöi aö eignast
hluta þess.
Þaö kom fljótt i ljós aö Guömundur og
Júliana höföu fullan hug á aö gott sam-
starf mætti haldast milli heimilanna i
Skáleyjum, og aö efla þar frá þvi sem
tiökast haföi, frekar en hitt. Um langt
árabil var verulegur hluti allra bústarfa
unninn i sameinginu. Hiröing æöarvarps-
ins, dúnhreinsunin aö hluta, selveiöin,
heyflutningar, fjárflutningar, jafnvel
heyskapur ef lengra þurfti aö sækja, flest-
ir aödrættir og margháttuö feröalög
o.s.frv. Bátakostur var notaöur sameigin-
lega til þessarastarfa, oglitiöum þaö hirt
af beggja hálfu aö báöir legöu nákvæm-
lega jafnt af mörkum hverju sinni. Ekki
skal þvi haldib fram aö aldrei hafi
nokkrun skugga á þetta samstarf boriö,
en svo farsælt og ánægjulegt var þaö þó
lengst af, aö óhætt er að fullyröa aö slikt
geröist ekki án góös vilja af beggja hálfu.
Fyrir þetta veit ég aö viö öll sem hlut átt-
um aö máli verðum ævinlega þakklát og'
munum geyma minningu Guömundar
heitins, sem hins vaska og drenglynda
samstarfsmanns.
Þess var getið aö þau hjónin áttu 5 börn
á lifi þegar þau komu I Skáleyjar og þaö
sjötta bættist i hópinn ári siöar. En ekki
veit égtölu þeirra barna og unglinga sem
áttu sumardvöl hjá þeim i Skáleyjum, en
þar var oftþröngt á þingi og glatt á hjalla.
Guömundur var eyjabóndi af ltfi og sál,
kunni vel til allra verka, athugull og
glöggur. Hann var veiöikló i eðli sinu og
svo ratvis aö mér fannst hann geta fariö
allra sinna feröa hvar sem var I völundar-
húsi breiöfirskra eyja og skerja, jafnt á
björtum sumardegi sem I skammdegis-
myrkri. Oft furöaöi mig lika á þvi hve
minnugur hann var á ýmislegt og hve
drjúgan foröa hann haföi heyjaö sér af
margháttaöri gagnlegri þekkingu. Vis-
urnar sem hann Guömundur kunni og
haföi löngum á hraðbergi, virtust óþrjót-
andi og þótt ég viti ekki til aö hann hafi
fengist viö visnagerö sjálfur haföi hann
svo næma tilfinningu fyrir hrynjandi og
eöli bundins máls, aö þar heföi margur
langskólaöur menningarviti mátt af læra.
Ég held aö Guömundur hafi unaö hag
sinum vel i Skáleyjum frá upphafi og átt
þar á ýmsan hátt sin bestu ár. Hann kom
þangað á besta aldri, fullur áhuga á öllum
þáttum eyjabúskaparins, jafnvigur á flest
sem gera þurfti. Efnahagur hans mun
hafa blómgastvel ogþarna uxu börn hans
öll til fulloröinsára. En eins og svo viöa