Íslendingaþættir Tímans - 14.01.1983, Qupperneq 1

ISLENDINGAÞÆTTIR
Föstudagnr 14. janúar 1983 — 2. tbl. TÍMANS
Ingólfur Davíðsson
grasafræðingnr
Hinn 14. janúar 1903 fæddist drengur á
Ytri-Reistará á Galmaströnd í Arnameshreppi,
er hlaut nafnið Ingólfur. Foreldrar hans voru
hjónin Davíð Sigurðsson og María Jónsdóttir, er
þá bjuggu á Ytri-Reistará en fluttu skömmu síðar
að Stóru-Hámundarstöðum á Árskógsströnd og
bjuggu þar ágætu búi með 5 börnum sínum meðan
heilsa og kraftar entust. Davíð var lengi hrepps-
stjóri á Árskógsströnd. Hann var af ágætum
eyfirskum ættum Skriðuætt og Hvassafellsætt, en
María kona hans var eyfirsk í móðurætt af
Randversætt, en Jón faðir hennar var Skagfirðing-
ur, Ólafsson frá Syðri-Grund í Akrahreppi. Er sú
®tt víðkunn í Skagafirði og getur Ingólfur rakið
hana til Gottskálks grimma. Ingólfur er því
mikilla ætta, sem ekki verða raktar í þessari grein,
en þess aðeins getið, að meðal forfeðra hans og
frænda í báðum ættum eru margir, góðbændur,
skáld og menntamenn. Þeirra á meðal má geta
listskáldsins góða Jónasar Hallgrímssonar og Jóns
Stefánssonar listmálara.
Ingólfur ólst upp hjá foreldmm sínum og
systkinum á miklu menningarheimili við góðan
hag, þótt mikið þyrfti fyrir lífinu að hafa þar sem
annarsstaðar á þessu landi á bernsku og uppvaxt-
arárum hans. En þjóðlífið var vakandi og
foreldrar Ingólfs í hópi hinna ötulli framfara-
sinna, sem trúðu á að aukin þekking væri besta
vopnið í baráttunni við fátæktina, vonleysið og
armæðuna, sem hafði þjakað þjóðina öldum
saman.
Á Stóru-Hámundarstöðum var brjóstvitið eitt
ekki talið einhlítt til vegs og frama, þótt í heiðri
væri haft. Davíð bóndi var Möðravellingur, sem
hafði notið kennslu Stefáns Stefánssonar síðar
skólameistara og Ólafs Davíðssonar frá Hofi.
Davíð var líka stundum á ferðum með Ólafi
Davíðssyni er hann fékkst við náttúrufræðirann-
sóknir sínar. Kennsla þessara ágætu lærdóms-
manna varð Davíð notadrjúg. Hann hafði
nieðfæddan áhuga á náttúrufræði og þó sérstak-
lega grasafræði, lærði að lesa jurtir og greina þær
og þurrka og þekkti alla íslenskar blómjurtir.
Hann eignaðist gott jurtasafn með tímanum, sem
Ingólfur strax barn að aldri skoðaði og lærði margt
af. Má segja að áhugi Ingólfs á grösum og
gtasafræði hafi þegar vaknað í frumbernsku hans
og viðhaldist og aukist síðan. Þakkar Ingólfur
föður sínum mest, hve mikinn áhuga hann fékk
á grasafræði og náttúrufræði yfirleitt.
Ingólfur naut bamafræðslu í heimasveit sinni,
sem mun hafa verið síst minni eða lakari en þá
áttræður
Gagnfræðaskólans á Akureyri (síðar MA) vorið
gerðist í sveitum og lauk hann fullnaðarprófi
1916. Eftir fermingu heldur Ingólfur áfram að
vinna á búi foreldra sinna, hafði ánægju af búskap
bæði jarðrækt og búfjárhirðingu og gerði ráð fyrir
að feta í fótspor föður síns og verða bóndi. En
að athuguðu máli eftir að hafa hitt Jónas Rafnar,
lækni, hætti hann við að stefna að búskap. Hann
var veill í baki af afleiðingum sjúkdóms á öðru
aldursári og ráðlagði læknirinn honum að leggja
ekki á sig þá bakraun, sem búskapur ævilangt
útheimti. Réttara væri fyrir hann að stefna að
sjósókn, læra til skipstjórnar og stíga heldur
ölduna en standa við orfið og rekuna, en
æskilegast væri fyrir hann að leggja í langskólanám
ef efni og ástæður leyfðu. Ingólfur ákvað þegar
að leggja fyrir sig langskólanám og stefndi frá
byrjun að ákveðnu marki, þ.e að verða vel
menntaður grasafræðingur, en sætta sig ekki við
hálfkák í námi. Hann flýtti sér þó hægt, vann að
búi foreldra sinna, safnaði ekki séreign en átti
kauprétt óreiknaðan í búi foreldra sinna, en fékk
eyðslueyri úr búinu til að kosta námið á Akureyri.
Ekki leitaði hann í fjarlægð eftir atvinnu, taldi
affarasælast að halda sig við heimilið meðan
kostur var, vinna þar hvað sem gera þurfti á sjó
og landi, réri stundum til fiskjar út á fjörðinn, til
að afla í soðið fyrir heimilið, en ekki til innleggs,
en stöku sinnum fór hann í vegabótavinnu innan
sveitar. Einn vetur sótti hann nám í unglingaskóla
sem Ingimar Óskarsson hinn fluggáfaði, sjálf-
menntaði náttúrufræðingur stóð fyrir. Þetta
unglingaskólanám til viðbótar lestri heima gerði
Ingólfi kleift að taka próf inn í 2. bekk
1924, þá fullmyndugur. 1 skólanum sóttist Ingólfi
námið vel og þar gat hann sér vinsælda og virðingu
bæði hjá skólafélögum sínum og kennuram. Hann
lauk gagnfræðaprófi vorið 1926 og hélt ótrauður
áfram til stúdentsprófs ásamt með nokkram
bekkjarbræðrum sínum, þótt skólinn hefði ekki
enn öðlast réttindi til að brautskrá stúdenta.
Heima vann hann öll sumur. Þessi bekksögn, sem
Ingólfur átti sæti í, var annar hópurinn sem fékk
leyfi til að þreyta stúdentspróf á Akureyri vorið
1929 ári áður en skólinn var með lögum gerður
að menntaskóla. Ég var einn vetur samtíða Ingólfi
á Akureyrarskóla, þ.e. fyrsta veturinn minn, en
síðasta hans. Við sem þá sátum í II. bekk, litum
að sjálfsögðu mjög upp til hinna verðandi
stúdenta og lá við að við værum feimnir við þá.
Samt lét ég það ekki hindra mig við að reyna að
kynnast þeim nokkuð. Tókst mér að verða vel
málkunnugur þeim 6. bekkingum, sem í heimavist
bjuggu, en meðal þeirra var Ingólfur Davíðsson.
Við kynntumst nokkuð og fór vel á með okkur
enda Ingólfur þá sem ávallt síðan laus við allan
hroka. Bekkjarsystkini Ingólfs vissu að hann
stefndi að háskólanámi 'í grasafæði, en þeim
fannst það langt og kostnaðarsamt miðað við
hagnaðinn af slíku námi og eggjuðu hann til þess
að leggja fremur stund á lyfjafræði, af því að
lyfjafræðingar ættu allra manna auðveldast með
að verða ríkir. Engin áhrif hafði þetta aurahjal á
stefnu Ingólfs. Hún hélst óbreytt. Hann hlaut
stóra styrkinn, þ.e. kr. 1200 á ári í fjögur ár, til
háskólanáms, en þann styrk hlutu aðeins 4
stúdentar á landinu ár hvert, er best stóðu sig á
stúdentsprófi. Að unninni þessari þrekraun kveið
Ingólfur engu, en hélt ótrauður utan haustið 1929
til Kaupmannahafnar og innritaðist þar í Náttúru-
fræðideild með grasafræði sem aðalgrein. Stefnt
var frá upphafi að því að taka meistarapróf í
grasafræði, en láta kandidatspróf ekki nægja.
Námið var sótt af kappi og hverjum áfanga náð
á tilsettum tíma. Stóri styrkurinn auðveldaði
sóknina. Auk hans tóks Ingólfi að fá stuðning frá
Dansk-íslenska félaginu, þannig að hann fékk
íbúðarherbergi við annan mann án endurgjalds.
Á sumram fór Ingólfur jafnan heim til að vinna
þar við búið og með því drýgja tekjur fremur en
eyða fé erlendis í sumarfríunum. Til viðbótar við
skyldunámið sótti Ingólfur fyrirlestra tvo vetur í
jurtasjúkdómum við landbúnaðarháskólann og
dvaldi auk þess á sumarnámskeiði við jurtasjúk-
dómatilraunastöðina í Lyngby. Taldi hann
ávinning að hafa nokkra hagnýta menntun til
Framhald á næstu síðu