Íslendingaþættir Tímans - 14.01.1983, Blaðsíða 7

Þóra J.
Akranesi
Fædd 19. desember 1896.
Dáin 31. desember 1982.
í dag verður gerð frá Akraneskirkju útför Þóru
1- Hjartar, ekkju Friðriks Hjartar fyrrum skóla-
stjóra. Þar er gengin gagnmerk kona, sem á að
baki sér langt og gifturfkt ævistarf, sem margir
minnast nú með þakklæti og virðingu. Þóra átti
undanfarin ár við vanheilsu að búa og dvaldi
síðustu 5 árin í Sjúkrahúsi Ákraness.
Þóra J. Hjartar var fædd á Suðureyri í
Súgandafirði 19. des. 1892. Foreldrar hennar voru
Jón Einarsson skipstjóri og síðar íshússtjóri á
Suðureyri og kona hans Kristín Kristjánsdóttir
útvegsbónda á Suðureyri. Foreldrar hennar voru
Súgfirðingar að ætt og uppruna. Systkini Þóru
voru fjögur og eru þau enn öll á lífi. Sturla lengi
oddviti og útgerðarmaður á Suðureyri, Þorlákur
rafvirkjameistari í Reykjavík, Kristjana húsmóðir
að Botni í Súgandafirði og Jóhannes verslunar-
maður í Reykjavík.
Þóra giftist ung áð árum - þann 26. júlf 1914 -
Friðrik Hjartar frá Mýrum í Dýrafirði (f. 15. sept.
1888), sem um lagt skeið var þjóðkunnur kennari
og skólamaður. Heimili þeirra varð fljótlega
mikill rausnargarður, sem átti eftir að standa í
þremur landsfjórðungum við mikinn orðstír.
Börn þeirra hjóna voru 6. Öll fædd í
Súgandafirði. Þau eru þessi talin í aldursröð:
Sigríður giftist Þórleifi Bjarnasyni rithöfundi.
Hún dó 21. febr. 1972.
Jón fulltrúi hjá Kópavogskaupsstað, kvæntur
Rögnu Hjartardóttur frá Flateyri.
Olafur bókavörður í Reykjavík, kvæntur
Sigríði Sigurðardóttur frá Akranesi.
Svavar, er lést 10 ára, þann 12-febr. 1933.
Guðrún gift Adam Þ. Þorgeirssyni múrara-
meistara frá Húsavík, búsett á Akranesi.
Ingibjörg gift Þorgilsi V. Stefánssyni fyrrv.
yfirkennara frá Ólafsvík, búsett á Akranesi.
Friðrik Hjartar andaðist 6. nóv. 1954 og hafði
þá verið kennari og skólastjóri í 47 ár. Kennari í
Súgandafirði 1907-‘09og skólastjóriþar 1911-‘32.
Skólastjóri í Siglufirði 1932-‘44 og á Akranesi
1944-1954.
í rúm 40 ár var Þóra Hjartar húsmóðir á
fjölmennu menningarheimili á Suðureyri, Siglu-
firði og Akranesi. Heimili, sem margir sóttu heim
og eiga varanlegar endurminningar um. Heimili,
sem var víðkunnugt fyrir alúðlega gestrisni,
glaðværð og holl menningaráhrif.Bæði voru
hjónin samtaka í því að móta heimilisbraginn í
þessum anda. Þóra var mikilhæf húsmóðir,
áhugasöm um félagsmál, hannyrðir og söng.
Friðrik mikill hugsjónamaður um uppeldis og
kennslumál, hugkvæmurog lifandi í starfi, óvenju
söngvinn, félagslyndur og glaðlegur í allri fram-
komu. Menningaráhrifin frá slíku heimili voru
því ómæld og þeirra nutu margir.
Hjartar
Þóra Hjartar lét sér ekki nægja húsmóðurstarfið
á þessu umsvifamikla heimili, sem reist var um
þjóðbraut þvera. Hvar sem hún átti heima, tók
hún virkan þátt í starfsemi kvenfélaga, reglu
góðtemplara, leikfélaga og gegndi auk þess
ýmsum öðrum trúnaðarstörfum.
Á Akranesi var hún formaður Kvenfélags
Akraness í 14 ár (1948-1962). Átti sæti í stjórn
Sjúkrahúss Akraness í 8 ár (1958-1966). Sat lengi
í skólanefnd. Ennfremur mörg ár prófdómari í
handavinnu stúlkna við barna og gagnfræðaskól-
ann á Akranesi, enda frábær hannyrðakona. Átti
lengi sæti í deildarstjórn Kaupfélags Suður-Borg-
firðinga, meðan það félag starfaði. Áhugi hennar
fyrir málefnum samvinnumanna var mikill, eins
og öllum öðrum málum, sem til heilla horfa.
Málefni Framsóknarflokksins studdi hún ætíð af
sama myndarbrag og önnur, sem hún tók sér fyrir
hendur. Skipaði Þóra oft sæti á lista flokksins við
bæjarstjórnarkosningar og skipaði trúnaðarstöður
fyrir hann í nefndum bæjarins, eins og áður er
vikið að. Þóra var heiðursfélagi í Kvenfélagi
Akraness og Stórstúku ísland. Hún tók þátt í
mörgum Kvennaþingum og ráðstefnum, bæði hér
heima og erlendis.
Félagsmálasaga Þóru Hjartar var löng og
viðburðarrík. Hún kom víða við og lét margt gott
af störfum sínum leiða. Áhrif hennar voru mikil.
Hún hafði faslmótaðar skoðanir og manndóm til
að halda þeim fram við hvem sem var af fuilri
einurð. Þetta skapaði henni álit og tiltrú - jafnt
samherja sem andstæðinga - þegar því var að
skipta. Jafnframt var hún með afbrigðum trygg-
lynd og vinföst og var sá hópur stór, sem þess
.naut í ríkum mæli.
Það var um sumarmálin 1937, sem við Þóra
Hjartar kynntumst fyrst á æskustöðvum hennar í
Súgandafirði. Þar vorum við bæði gestir. Hún
öllum vel kunnug, en ég þekkti fáa. Eftir tveggja
daga dvöl mína á Suðureyri mættum við Þóra á
myndarlegri samkomu, sem stúkan stóð að. Þar
voru og mörg reglusystkin frá Flateyri. Eftir
miðnætti var haldið niður á bryggju og Flateyring-
arnir kvaddir. í næturhúminu var suneið.við raust:
„Allir heilir uns við sjáumst næst o.s.frv.“ Þetta
var mikil hrifningarstund. Ég fékk að fljóta með
þeim Flateyringum. Eftir þennan fyrsta samfund
áttum við Þóra oft eftir að sjást og vinna sitt hvað
saman.
Sumarið 1940 var ég um nokkurn tíma
heimagangur hjá henni og þeim hjónum í
Norskahúsinu á Siglufirði. Og 1954 liggja leiðir
okkar enn saman á Akranesi. Síðan hefur Þóra
verið kær vinur minn og fjölskyldu minnar. Það
er því margs að minnast og margt að þakka er
leiðir skilja.
Ég hygg að allir samferðamenn Þóru Hjartar,
sem af henni höfðu einhver kynni vilji undir þetta
taka og gera jáfnframt að sínum orðum þessa
sígildu lífsspeki Hávamála:
„Deyr fé,
deyja frœndr,
deyr sjalfr it sama,
en orðstírr
deyr aldregi
hveim er sér góðan getr. “
Dan. Ágústínusson.
Kveðja frá Kvenfélagi Akraness.
„Dýrmœt eftir dvelja sporin,
dáða, kœrleiks, mœtra ráða.„
S.Th.
í dag er kvödd hinstu kveðju Þóra Jónsdóttir
Hjartar, heiðursfélagi og fyrrum forntaður Kven-
félags Akraness.Um það leyti sem kirkjuklukk-
urnar ómuðu í síðasta sinn á árinu, var okkar
kæra félagssystir kölluð til starfa í æðra heimi.
Andlát hennar kom okkur ekki á óvart. Síðastliðin
5 ár hefur hún dvalist í sjúkrahúsinu hér, þrotin
kröftum og oft sárþjáð. Þar naut hún læknishjálp-
ar og umhyggju, sem best verður á kosið.
Það var mikil gifta fyrir Kvenfélag Akrahess að
fá að njóta forystu jafn þrautreyndrar félagsmála-
konu sem Þóra var. Á formannsárum hennar
(1948-1962), var lokið við byggingu gamla
sjúkrahússins, sem félagið styrkti af miklum
myndarskap og einnig var hafinn undirbúningur
að dagheimili fyrir börn á vegurn félagsins. Þóra
vildi ætíð hag félagsins sem mestan, og þótt hún
léti af störfum þar vegna heilsubrests, þá var hún
Islendingaþættir
7