Íslendingaþættir Tímans - 19.01.1983, Blaðsíða 1
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
Miðvikudagur 19. janúar 1983 — 3. tbl. TÍMANS
Sig'ursteinn Magnússon
Fæddur 24. desember 1899
Dáinn 20. desember 1982
No matter where a settler’s body lies,
distant quarters under foreign skies,
That sacred place of rest will always be
A piece of lceland's native soil to me.
Þessar línur hvörfluðu í hug mér á aðfangadag
]óla en þann dag var gerð í Edinborg útför
Sigursteins Magnússonar aðalræðismanns og
fyrrum framkvæmdastjóra. Hann lést þar í borg
20. desember s.l., en fæddur var hann á Akureyri
24. desember 1899. Pau Ijós þessa heims, sem
fyrst skinu honum í augu, voru því jólaljósin í
hinni norðlensku, íslensku byggð, og þegar dagar
hans voru allir, var það birta jólanna í höfuðborg
Skotlands, sem lýsti vegferð hans síðasta spölinn.
| Edinborg stóðu heimili hans og starfsvettvangur
1 meira en hálfa öld.
Sú hugsun, sem fólgin er í yfirskrift þessara
minningarorða, er þekkt úr skáldskap margra
'anda. f henni felst sú trú, að góðum sonum
hverrar þjóðar, sem fjarri dveljast ættjörðinni,
fylgi jafnan brot af bergi heimalandsins - ekki
aðeins hérna megin grafar, heldur einnig handan
v‘h gröf og dauða. „I'ótt þú langförull legðir
sérhvert land undir fót, bera hugur og hjarta samt
Þ‘ns heimalands mót“, kvað öndvegisskáld ís-
^nskra landnema í Vesturheimi ogfáum mönnum
hef ég kynnst um dagana, sem betur fengju staðið
Ur|dir þessum orðum en Sigursteinn Magnússon.
Um margra áratuga skeið var hann gæslumaður
'slenskra hagsmuna á erlendum vettvangi. Pau
sförf rækti hann með þeim hætti, að lengi mun í
m>nnum haft af þeim, sem áttu með honum
samleið. Hvar sem hann lagði hönd að verki í
Þégu íslands varð hlutur þess að meiri.
Sigursteinn Magnússon var sonur Magnúsar
■lónssonar bónda í Garði á Akureyri og konu hans
h^argrétar Sigurðardóttur. Hann gekk ungur í
Þjónustu samvinnufélaganna og vann þeim alla tíð
síðan á langri og farsælli starfsævi. Að loknu
gsgnfræðaprófi á Akureyri 1917 starfaði hann hjá
Kaupfélagi Eyfirðinga 1918 til 1920 en þá hvarf
hann til verslunarnáms í Kaupmannahöfn við
skóla þann, sem kenndur er við Niels Brock. Að
°knu því námi, árið 1922, starfaði hann um eins
Urs skeið á skrifstofu Sambandsins í Kaupmanna-
h°fn, en síðan á aðalskrifstofunni í Reykjavík frá
^23 til 1930. Það ár verða mikil og afdrifarík
Pattaskil í starfssögu Sigursteins, er hann flyst til
Edinborgar og tekur við framkvæmdast jórn Leith-
skrifstofu Sambandsins af Guðmundi Vilhjálms-
syn', sem þá hverfur til Reykjavíkur að taka við
s'jórn Eimskipafélags lslands. Næstu þrjá áratug-
,slendingaþættir
ina stóð Sigursteinn fyrir umfangsmiklum við-
skiptum á vegum Sambands íslenskra samvinnu-
félaga. Á þessum árum sá Leith-skrifstofa um öll
málefni Sambandsins í Bretlandi, innkaup, fjár-
mál og sölu á íslenskum afurðum. Einnig fór um
hendur Sigursteins verslun við ýmis önnur lönd,
einkum afurðasala, og má þarsérstaklega til nefna
Frakkland og Ítalíu.
Sá sem þessar línur ritar var samstarfsmaður
Sigursteins síðustu árin, sem hann stýrði Leith-
skrifstofu. Var það mér mikið lán að fá að kynnast
þessum mikla hæfileikamanni og hnitmiðuðum
vinnubrögðum hans. Hann var maður þeirrar
gerðar, þar sem saman fara miklar og farsælar
gáfur og mikil atorka. Á þessum árum vorum við
oft saman á ferðalögum og þá kynntist ég því fyrst
að marki, hver eljumaður hann var. Var það
háttur hans að undirbúa að kveldi verkefni
morgundagsins og í þennan undirbúning lagði
hann oft svo.mikla vinnu, að mér fannst sem starf
komandi dags væri meira en hálft, þegar gengið
var til náða. Ég hafði ekki verið lengi á vist með
Sigursteini eða í ferðum með honum, þegar það
rann upp fyrir mér, að þessi vinnubrögð skiluðu
miklum og góðum árangri á vettvangi starfsins.
Heima í Leith var umfangsmiklum bréfa- og
skeytaskiptum sinnt á ótrúlega skömmum tíma.
Væri Sigursteinn í viðskiptaferð, að heimsækja
viðskiptavini Sambandsins, var hann jafnan búinn
að leggja nákvæmlega niður fyrir sér, í hvern
farveg hann vildi beina þeim viðræðum, sem fram
fóru í það og það skiptið.
Sigursteinn Magnússon var mikill stílisti á
enska tungu. Orðaforði hans á því máli var með
eindæmum; orðskviði og orðtök og viðeigandi
tilvitnanir í ýmsa staði bókmenntanna hafði hann
á hraðbergi. Efa ég ekki að þessi mikla þekking
hans á málinu og vald hans á meðferð þess hafi
átt rætur sínar að rekja til áhuga hans og
þekkingar á enskum bókmenntum. Sigursteinn
gekk ríkt eftir því, að bréf þau, sem út gengu frá
Leith-skrifstofu, væru rituð á góðu ensku máli.
Þetta setti auvitað stundum svolítinn beyg í okkur
hina, sem ekki vorum jafn færir meistara okkar í
enskunni. Eftir á varð okkur að sjálfsögðu ljóst,
að þarna fengum við skólun svo góða, að ekki
mundi kostur á annarri betri.
Það kom stundum fyrir, að ég gerðist forvitinn
um störf Sigursteins á stríðsárunum síðari, en á
þeim árum fór hann margar ferðirnar á milli
Edinborgar og Lundúna. Sigursteinn greiddi að
vísu vel úr spurningum mínum um þetta efni, en
ekki minnist ég þess að hann ræddi þessa hluti að
fyrra bragði. Mér varð lióst, að á þessum erfiðu
árum setti hann sig oft í mikla hættu að koma
fram málefnum Islands. Stundum bar það við, að
hús viðskiptavinar, sem hann átti erindi við, var
rjúkandi rúst, þegar hann bar þar að garði.
Einn var sá þáttur í viðskiptum Leith-skrifstofu,
sem ég hygg, að Sigursteini hafi verið hugleikinn
öðrum fremur. Þetta var sala á frystu dilkakjöti
á Smithfield markaði í London. Það var mikil
spenna í þessum kjötviðskiptum, sem helgaðist
m.a. af því að koma varð á markað miklu magni
af kjöti á skömmum tíma. Auk þess voru þessi
viðskipti stór í sniðum, þar sem hér var um heila
skipsfarma að ræða, oft marga á einu og sama
haustinu. Kaupendur voru nokkur fyrirtæki á
Smithfield, sem mörg hver áttu í harðri samkeppni
innbyrðis, en voru þó ekki yfir það hafin að
skiptast á upplýsingum, ef það mætti verða til að
styrkja sameiginlega víglínu gegn samninga-
mönnurn íslendinga. Nú eru þessi viðskipti aflögð
en í huga samferðamanns lifir minningin um
fulltrúa íslands, sem þarna gætti hagsmuna
íslenskra bænda með þeim hætti, að ekki varð á
betra kosið.
Rammi þessara minningarorða leyfir ekki
langar frásagnir af margþættum störfum Sigur-
steins í þágu íslenskra samvinnufélaga. Freðfisk-
viðskipti við Frakkland, sem hann kom á eftir
stríðið og stóðu fram yfir 1960, voru merkur
þáttur þessara starfa. Um margra ára skeið
starfrækti Sambandið fiskréttaverksmiðju í Bret-
landi undir handleiðslu hans og yfirstjórn.
Nefndist fyritæki þetta Samband Selected Sea-
foods og stóð í nágrenni við borgina Leeds í
miðlöndum Englands. Þegar upp komu í Banda-
Framhald á næstu síðu
1