Íslendingaþættir Tímans - 19.01.1983, Blaðsíða 3

Hrólfur Ásvaldsson
Fæddur 14. desember 1926
Dáinn 5. desember 1982
Hrólfur Ásvaldsson viðskiptafræðingur, deild-
arstjóri á Hagstofunni, lést í Landspítalanum 5.
desember 1982. Útförhansfórfram 10. desember
frá Kópavogskirkju.
Hrólfur var fæddur 14. desember 1926 á
"feiðumýri í Suður-Þingeyjarsýslu. Foreldrar
hans voru Ásvaldur Þorbergsson (f. 1898, d. 1949)
°g kona hans, Sigríður Jónsdóttir (f. 1903), sem
er á lífi og við sæmilega heilsu. Þau hjón bjuggu
a l'Á hluta Breiðumýrar 1926-'44, en Óuttu vorið
'(J44 í Akra í Reykjadal, þar sem Sigríður bjó
ýfram með börnum sínum eftir lát manns síns.
°örn þeirra voru níu, og Hrólfur þeirra næstelst-
Ur- Sex þeirra eru á lífi, en einn bróðir hans dó
'945 úr lömunarveiki og systir hans, Sigurveig,
‘ést í júlí sl.
Áð Hrólfi stóðu kunnar og merkar þingeyskar
“ændaættir. Langafi hans í móðurætt var hinn
v>ðkunni gáfumaður og hugsuður Benedikt Jóns-
s°n á Auðnum, sem ásamt Jakobi Hálfdánarsyni
a'tl meginþátt í stofnun fyrsta samvinnufélagsins
a 'slandi, Kaupfélags Þingeyinga, fyrir 100 árum.
Hrólfur lauk barna- og unglinganámi á Laugum
1 heimahreppi sínum. Björt framtíð blasti við
Ungum manni, sem bæði til sálar og líkama var
Ve' í stakk búinn til að takast á við vandamál
'usins. En sumarið 1945 fékk hann lömunarveiki,
sem gjörbreytti framtíðarvonum hans, því að
nann bæklaðist alvarlega og átti upp frá því mjög
erfitt um gang. Margir hefðu látið bugast við þetta
ata", en óbilandi kjarkur og strangur sjálfsagi
s°gðu til sín. Hrólfur hóf nám í Menntaskólanum
a Ákureyri, sem hann lauk á aðeins 3 árum.
'ábær námsmaður eins og hann var átti hann létt
]Heð að vinna þetta námsafrek, þótt líkamleg
°mun væri honum þung byrði.
. Áð loknu stúdentsprófi árið 1950 tók við
V|ðskiptafræðinám við Háskólann. Samhliða því
Va»n hann lengst af fulla vinnu, því að hann varð
slá'fur að sjá sér farborða að öllu leyti. Hann var
j"eðal annars þingskrifari, en haustið 1959 hóf
ann störf á Hagstofunni. Starfstími hans þar var
Pv> orðinn rúmlega 30 ár, er hann lést. Hann lauk
yjðskiptafræðiprófi sumarið 1954. Fulltrúi á
Hagstofunni varð hann þá um vorið og deildar-
s,jóri haustið 1960.
Pegar Sparisjóður Kópavogs tók til starfa vorið
956 tók Hrólfur að sér forstöðu hans sem
aukastarf, er hann gegndi síðla dags eftir lok
Vlr>nutíma á Hagstofunni. Þegar frá leið varð
a starf of viðamikið til a^ því yrði sinnt með
Þett
ha:
gstofustörfum og hvarf Hrólfur því úr því 1965
H'jótlega eftir að Hrólfur gekk í þjónustu
Hsgstofunnar kom í ljós að hann bjó yfir
ðkstaflcga tabð öllum þeim kostum, sem góðan
yrslugerðarmann mega prýða. og kcmur þar
arg' 'il. Hér er sterKicga aó orði komist, en þó
e 'íert ofmælt. Sérstaklega hef ég dáðst að því,
'slendingaþættir
hve fljótur hann hefur verið að setja sig inn í ný
flókin viðfangsefni, hversu föstum og öruggum
tökum hann hefur náð Á verkefnum, hve
fljótvirkur hann hefur verið og hve létt hann átti
með að tjá sig skriflega á skýran og markvissan
hátt. Það síðast nefnda vantar því miður áberandi
oft hjá starfsmönnum, sem að öðru leyti eru færir
til starfa.
Það er því engin furða, að tiltölulega mikið af
vandasömustu og ábyrgðarmestu verkefnum Hag-
stofunnar lenti á Hrólfi. Þannig hefur hann um
langt skeið haft aðalumsjón með útreikningi
framfærsluvísitölu, kaupgreiðsluvísitölu og bygg-
ingarvísitölu. Kauplagsnefnd hefur lengst af síðan
1939 (síðustu árin nefnd verðbótavísitala), sem
leidd er af framfærsluvísitölu og ákvarðar þær
verðbætur sem launþegar, bændur og bótaþegar
almannatrygginga fá á hverjum tíma. „Vísitalan“
hefur af þessum sökum um langt árabil verið í
brennidepli umræðna og átaka á sviði efnahags-
mála. Má því segja með sanni, að engin opinber
nefnd hér á landi gegni ábyrgðarmeira og
viðkvæmara hlutverki en Kauplagsnefnd gerir.
Flestir virðast vera sammála um, að hún hafi unnið
störf sín áfallalítið, og að hún njóti almenns
trausts. Hér hefur mikið oltið á því, að mál, sem
Hagstofan leggur fyrir Kauplagsnefnd til ákvörð-
unar, séu vel og samviskusamlega undirbúin.
Hrólfur hefur, með störfum sínum í þágu
Kauplagsnefndar, átt mikinn þátt í að skapa henni
traustan starfsgrundvöll, og þar með stuðlað að
fyrr nefndum áfallalitlum starfsferli hennar.
Hrólfur var sérfræðingur Hagstofunnar í gerð
vísitöluáætlana fyrir ríkisstjórnina. Þýðing þess
verkefnis hefur farið sívaxandi síðustu 25 árin.
Slíkar áætlanir eru meðal margs annars undirstaða
mikilvægra oþinberra ráðstafana, skiptir því
miklu, að byggja megi á niðurstöðum þeirra. Störf
Hrólfs á þessu sviði hafa verið einstaklega farsæl,
og þetta mun vera einróma álit allra þeirra er til
þekkja.
Af fjölmörgum öðrum störfum Hrólfs á
Hagstofunni má nefna, að hann átti meginþátt í
að koma upp og viðhalda reglulegri skýrslugerð
um ársreikninga sveitarfélaga. Hann átti, fyrir
hönd Hagstofunnar, sæti í nefnd á vegum
Sambands íslenskra sveitarfélaga, sem fyrir nokkru
gerði tillögu unt nýjan almennan bókhaldslykil
fyrir ársreikninga sveitarfélaga, með tilheyrandi
nýju reikningsformi undir skil reikninga til
Hagstofunnar. Er þessi breyting nú að komast í
framkvæmd. Þá hefur hann aðstoðað hagstofu-
stjóra við skýrslugerð í þágu Sexmannanefndar til
ákvörðunar verðlagsgrundvallar búvöru, sem
reiknaður er á 3ja mánaða fresti og er undirstaða
breytinga á afurðaverði til bænda. Einnig hefur
hann unnið að afgreiðslu reikninga vegna verð-
ábyrgðar ríkisins á útfluttum búvörum, sem er í
verkahring Hagstofu að úrskurða um. - Auk
verkefna, sem voru meira eða minna föst í
höndum Hrólfs, var mikið leitað til hans, þegar
fyrir lágu sérstök viðfangsefni, sem aðeins
reyndustu kunnáttumenn réðu við.
Ritstörf Hrólfs voru að mestu unnin í þágu
Hagstofunnar, og þau voru mikil að vöxtum:
álitsgerðir, greinar og skýrslur um hin margvísleg-
ustu efni liggja fyrir í skjalasafni Hagstofunnar.
Þar við bætast framlög hans til greina og skýrslna
í mánaðarritinu Hagtíðindum og í hagskýrsluheft-
um Hafstofunnar.
Af öðrum trúnaðarstörfum Hrólfs má nefna, að
hann átti sæti í Lyfjaverðlagsnefnd frá janúar 1973
og þar til nú, og síðan á miðju ári 1975 var hann
formaður hennar. Kom þar að góðum notum
gagnger þekking hans á verðlagsmálum. Þess má
geta, að hann var prófdómari við viðskiptadeild
Háskólans í nokkur ár.
Brottkvaðning Hrólfs er mikið áfall fyrir
Hagstofuna - þar er nú skarð fyrir skildi, sem er
vandfyllt.
Sá, sem þetta ritar, á Hrólfi persónulega mikið
að þakka frá þeim 30 árum, sem leiðir lágu saman
á Hagstofunni. Alls þess mun ég alltaf minnast
með þakklæti.
Árið 1960 kvæntist Hrólfur Guðrúnu Sveins-
dóttur heilsuverndarhjúkrunarfræðingi (f. 1938),
hinni ágætustu konu. Foreldrar hennar, sem eru
látnir, voru Sveinn Einarsson bóndi á Reyni í
Mýrdal og kona hans, Þórný Jónsdóttir. Dætur
þeirra Guðrúnar og Hrólfs eru Æsa (f. 1961), sem
varð stúdent 1980 frá Menntaskólanum á Akur-
eyri og dvelst nú á heimili tengdaforeldra sinna á
Grænavatni í Mývatnssveit og Hildur Björg (f.
1963), sem verður á þessu vori stúdent frá
Menntaskólanum í Reykjavík. Á árunum 1952-56
var sambýliskona Hrólfs Sigrún Ágústa Magnús-
dóttir (f. 1928, d. 1973), dóttir Magnúsar
Runólfssonar bónda í Haukadal á Rangárvöllum
og konu hans, Jónínu Hafliðadóttur. Barn þeirra
Framhald á næstu síðu
3