Íslendingaþættir Tímans

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Íslendingaþættir Tímans - 18.03.1983, Qupperneq 9

Íslendingaþættir Tímans - 18.03.1983, Qupperneq 9
Hrefna Jóhannesdóttir frá Hróðnýjarstöðum Fædd 8. nóveinbcr 1912 Dáin 11. febrúar 1983. Um Laxárdalsheiði liggur þjóðleiðin milli Nörður- og Vesturlands aö fornu og nvju. Til hliðar við þráðbcinan akvcg, nútímans liggja grónar götur tortíöarinnar. þær gcyma sþor lið- inna kynslóða. scm um heiðina fóru á öllum árstímutn, löngu fyrir upphaf bíla-aldar. Scm cg rita þcssar línur, sc cg fyrir mcr þcssa vcgfarcndur löngu liðins tíma. Þar cru ckki allir jafn vcl að heiman búnir og það stendur misjafnlcga á fcrðum þeirra. Þarna cru vcrmcnn úr Norðurlandi á leið út undir Jökul. þcgar þcir fara aftur um heiðina aö aflokinni vcrtíð mát vcra að cinhvcrja vanti í hópinn. Gildur bóndi úr Laxárdalnum cr á leið til Borðcyrar í kaupstaðarfcrð. áðurcn dagur cr allur ntun hann aftur kominn til síns hcima. Ættfaðir minn úr Dölunum. scm þarna cr á fcrö með konu sína og tvær barnungar dætur. á lengri lcið fyrir höndum. Hann er að fara norður. þar scm Amcríkuskipið bíður. ..Margar leiðir liggja um hcim" scgir í fallcgu kvæði, scm hér veröur ekki rakið frckar. og hið sama má segja um heiðina. Um liana liggja þcir gagnvcgir. scm talað cr um í Háv<jmálum og ævinlcga vcrða milli vina. Hrútafjörður og Laxárdalur cru þær byggöir. scm næst liggja hciðinni að norðan og vestan, Hrút- firðingar og Laxdælitigar hafa löngum kunnaó vcl að rækja vináttu og frændscmi hvorir við aðra. Sú kona. scm þcssi minningarorð cru hclguð. átti æsku sína og uppvaxtarár í Hrútafirði. í fyllingu tímans fluttist hún mcð bónda sínum vcstur yfir heiði og gcrðist húsfreyja á föðurlcifð hans í Laxárdal. Upp frá þeim tíma átti hún sér tvær heimabyggðir og rækti vel skvldur sínar við báðar. Hrcfna Jóhannesdóttir var fædd í Hrafnadal í Hrútafirði 8. nóvcmbcr. 1912. Voru forcldrar hennar Jóhannes Jónsson bóndi þar og kona hans Guörún Þorsteinsdóttir í Hrafnadal Hclgasonar. Forcldrar Jóhanncsar voru Jón Olafsson. scm kallaður var læknir. á Hornsstöðjum t Laxárdal og kona lians Kristbjörg Bcrgþórsdóttir frá Lcikskálum í Haukadal Þorvarðssonar. Hrcfna 'ar cinkadóttir forcldra sinna og mun hún liafa 'erið hjá þcim í Hrafnadal fram vfir tvítugt. Hinn -’lk mars 1935 gckk hún að eiga Þorkcl Einarsson Irá Hróðnýjarstöðum í Laxárdal. cn hann hafði þá búið að Kollsá í Hrútafiröi frá 1927. Fyrri kona hans var Guðrún Valgerður Tómasdóttir t'rá Kollsá Jónssonar cn hún lcst árið 193(1. tæplega 35 ‘>ra að aldri. Fyrstu tvö hjúskaparár sín bjuggu Lorkell og Hrcfna að Kollsá cn fluttust þá að Hróðnýjarstöðum í Laxárdal. þarscm þau bjuggu allt til; írsins 1967. að Þorkcll brá búi. þá hniginn á efri ár. Eftir það áttu þau heima í Búðardal. horkell lést n, novcmocr. l9/-t. cn fæddur var hann 22. dcscmbcr 1889. Hrefna andaöist á Sjúkrahúsi Akrancss 11. fcbrúars.l. Hin unga kona úr Hrútaíiröinum. scm á íslendingaþættir vordögum 1937 fluttist vcstur yfir Laxárdalsheiöi, átti cftir að ficra mikla giftu í bú bónda síns. scm nú tók við forráðum á föðurlcifð sinni aö Hróð- nýjarstöðum. Dóttur hans ungri frá fyrra hjóna- bandi gekk hún í móðurstað. Foreldrar hans báðir áttu síðustu æviár sín í skjóli hennar. svo og forcldrarhcnnar. Var á orði haft, hvcrsu nærgætin þau lijón voru við þctta aldurhnigna fólk. Einar á Hróðnýjarstöðum. faöir Þorkels. dó 7. febrúar 1958 og skorti þá aðeins nokkrar vikur i tírætt. Hélt hann góöri heilsu til hinstu stundar. Viö scm konium rcglulcga á hcimilið síöustu árin. scm hann lifði. hljótum að minnast þcss sérstaka og kærleiksríka andrúmslofts scm umkringdi þcnnan aldna höfðingja. Ekki mun á neinn hallað þótt lullyrt sc. að hér átti húsmóðirin á hcimilinu. Hrcfna Jóhanncsdóttir. drýgstan hlut að máli. Lét og Einar oft á sér heyra. hvcrsu mikils hann mat tengdadóttur sína. Tvíburasysturnar Erna Inga og Hugrún Björk. dætur Hrcfnu og Þorkels. voru afa sínum mikið augnavndi og vörpuðu birtu á spor hans síðustu æviárin. Er ntcr cnn í minni. hvcrnig athafnir þeirra og ævintýri urðu honum efni í ótejandi skemmtilegar frásagnir. Á því heimili féllust æskan ogellin í faðma mcðcftirminnilcgum hætti. I Laxárdalnum fór orð af því að á Hróðnýjar- stöðum væri fagur hcimilisbragur. Börn Einars og Ingiríðar. sem upp komust. voru níu. Þetta var listrænt og söngvið fólk og nokkrir í hópnum kunnu vcl að leika á hljóðfæri. cinkum Kristján scm lcngi varorganlcikari við Hjarðarholtskirkju. I skemmtilcgri rímu. sem Jóhannes skáld úr Kötlum flutti Einari tcngdafööursínum níræðum. cr þcssi fallcga vísa: Hýggjun i þeim liýni bte hufði við sig einhvern blæ, sein ég altlrei ofnn fte iipplifuð um jörð og ste. Hrcfna Jóhannesdóttir féll vcl inn í þctta fagra umhverfi. Það kom í hcnnar hlut að taka við arlinum frá gainla Hróðnýjarstaðahcimilinu, varðvcita hann og cfla um nokkra tugi ára og skila honum síðan áfram til næstu kynslóðár. Því aðcins tókst henni þcttasvo vcl scm raun barvitni, aö í skaphöfn hcnnar sjálfrar var að finna ýmsa hina bcstu þætti, sem þessi arflcifö var reist á. Þar má til ncfna létta lund. Ijúft viömót og mikla gcstrisni. cn cinkum og scr í lagi mikið æðruleysi á alvörustundum lífsins, Hrcfna batt mikla tryggö viö Hróðnýjarstaöi. Aðcins nokkrum dögum fyrir andlát sitt fór hún þangað mcð dóttur sinni í síöustu hcimsóknina - að hitta góða vini, sem nú byggja þann bæ. Hvcrs konar þjóölcgur fróðlcikur var Hrcfnu mjög huglcikinn. Hún varættfróömcðafbrigðum, vcl að sér í skáldskap og kunni mikið af lausavís- um. Minnist ég nú með þakklæti margra ánægju- lcgra samvcrustunda. þcgar þcssi hugöarcfni hcnnar bar á góma. Minni hennar var frábært og segja mér Hrútfirðingar að þctta góða minni sé ættarfylgja úr Hrafnadal. Hrcfna haföi mikiðyndi af ferðalögum og þó að þrálátur öndunarsjúkdóm- ur bagaði hana hin síðari ár, lét hún slíkt ckki aftra sér frá að hleypa hcimdraganum. Auk margra fcrða innanlands fór hún þrjár fcrðir til útlanda á allra síöustu árum. Þau Hrcfna og Þorkell voru cinkar samhcnt um alla hluti. Sama létta lundin hjá báðum, gcstrisnin cin og söm, sama hlýja viðmótið, þcgar vini og vandamcnn bar aö garði. Minnumst við nú að lciðarlokum margra ánægjulcgra samvcrustunda á hcimilum þeirra að Hróðnýjarstöðum og í Búðardal. Þorkcli og Hrcfnu féll mikið barnalán í skaut. Eftir að hún var orðin ekkja var þaö kannske mcsta glcði hennar að sjá frændgarðinn cflast og vaxa. Eins og áður var gctið cignuöust þau hjón tvíburadætur. Þærcru: Erna Inga, gift Haraldi Árnasyni sýsluskrifara í Búðardal. eiga þau þrjú börn og tvö barnabörn. Hugrún Björk, gift Jökli Sigurðssyni, kcnnara og bónda að Vatni í Haukadal. ciga þau 4 börn. Dóttur Þorkcls af fyrra hjónabandi, Valdísi Guðrúnu -reyndist Hrcfna scm besta móðir - scm og Valdís hcnni sern bcsta dóttir. Maöur Valdísar er Haraldur Guðmundsson, bifrciðarstjóri hjá Stjórnarráðinu í Rcykjavík og ciga þau eina dóttur barna. Laugardaginn 19. fcbrúar s.l. voru jaróiícskar lcifar Hrcfnu Jóhanncsdóttur færðar til hinstu hvílu frá Hjarðarholtskirkju í Laxárdal. Eins og lífshamingjan bcið hennar handan Laxárdalsheið- ar fyrir hálfri öld. svo mcgi íriður Drottins bíða hcnnar handan þcirra lciða, scm hún nú heíur fyrir stafní. Börnúnt hcnnar og öllum öðrum ættingjum scndum við Inga innilcgar samúðar- kvcðjur. Sigurður Markússun 9

x

Íslendingaþættir Tímans

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslendingaþættir Tímans
https://timarit.is/publication/303

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.