Íslendingaþættir Tímans - 18.03.1983, Blaðsíða 15

Alltaf, þegar við krakkarnir á Eyrarbakka
hófum leik eftir skólann vantaði Daníel, sem
hleypti ærslum samfara reglu í hvern leik - var
viðkvæðið:
„Hann Daníel kemur aldrei út að leika sér, fyrr
en hann er búinn að læra."
Oft hefi ég sagt um Ágústínus Daníelsson,
föður Daníels, að í mínum huga eigi hann
heimsmet í dugnaði. En um Ágústínus, cr einkar
bjart og hlýtt í huga mér. Og eins má ég votta um
móður Daníels, Ingileifu Eyjólfsdóttur, en þang-
aðá Dáníel í ríkum mæli aðrekjaskaphöfnsína.
Við nágrannadrengirnir á Eyrarbakka áttum á
barnaskólaúrunum hcima líka þar scm skóla-
bræður okkar voru.
Löngum var ég hjá Daníel. Þar gúfum við út
blað og Eyjólfur. bróðir hans. Þar birtum við
sálma eftirokkur, Skugga-Sveina og uppbyggileg-
ar hugleiðingar, stundum úr ísafold og Verði, því
að Daníel var þó ekki orðinn framsóknarmaður.
, En þetta bíður þess, að við Daníel skrifum
ævisögur okkar, en þeim mundi að vísu ekki alltaf
bera saman frekar en guðspjöllunum sums staðar,
en gætu verið jafnsannar fyrir því - eins og þau.
Daníel þótti snemma afbragð annarra ung-
menna og t.d. mikið bóndaefni. Öllu var borgið,
sem hann fékk til umsjár.
Hann var talinn fjárgleggstur allra á Eyrarbakka
og kom sér að vísu nokkuð vel við stjórnmálalegan
erindrekstur síðar.
En Aðalsteinn Sigmundsson, skólastjóri á
Eyrarbakka í þann tíð, mótaði okkur ekki til
þeirra hluta, ekki Ragnar í Smára, Sigurjón
Ólafsson myndhöggvara, né okkur Daníel og svo
marga fleiri.
Daníel fór í Laugarvatnsskólann og síðar
Kennaraskólann og stóð sig með ágætum.
Lærifaðir í rniklum mæli höfunda þessarra
skóla. þeirra Jónasar frá Hrfflu og séra Magnúsar
Helgasonar, N.F.S. Grundtvig, sem verður 200
ára 8. sept. í haust. orti margt um ljósið og mótaði
hugtak þess fyrir Norðurlönd þannig, að Ijós væri
það í sannleika, bæri það birtu og fylgdi því hlýja.
Hlýja félagshyggjunnar einkennir birtuna, ork-
una og uppörvunina. sem alls staðar fylgir Daníel.
Mín vcglegasta vígsla fór víst fram, þegar ég
gekk í ungmennafélagið mitt á Eyrarbakka, varla
læs cnn og gat varla dregið til stafs. cr ég skrifaði
nafn mitt undir skuldbindingu U.M.F.Í.
Þar. skrifuðum við Danícl undir m.a.: Vér
viljum „leggja fram krafta vora sérplægnislaust til
allra þeirra starfa. sem oss kynni að verða falið
að vinna af hendi.."
„Sérplægnislaust". Ég skildi þá ekki þetta orð.
Daníel hefur hjálpað mér til þess að skilja það
með félagshyggju sinni og manndómi.
En það er raunar ekki nema hálfsögð þessi saga:
Við Daníel vorum á fundi uppi í Borgarnesi,
þar voru nienn ekki alls fyrir löngu að funda um
nýja stjórnarskrá og kosningalög.
Þegar Danir voru að semja sín kosningalög og
stjórnarskrá. sem við höfum búið við að verulegu _
levti til þessa dags, - sagði einn leiðtogi þeirra - í
anda Grundtvigs. fyrrnefnds -:
„Þing vort verður að vera lífræn stofnun. En
Þá verður það að vaxa upp af lifandi rót. og rótin
ekki landshlutur aöcins cða stcttir manna
'tcldur sú lífræna frumeining. sem allt félag og
Þjóðfélag vcröur að eiga sér að grundvelii. en það
cr fjölskyldan, heimilið."
„Það verður kvöldfundur, Daníel!"
•slendingaþættir
„Nei, ætli ég fari ekki með bátnum heim í
kvöld," svaraði hann. Þetta var 14. ágúst 1942.
Kvöldið var fagurt. Skipið skar sjóinn eins og
mótun gulls færi fram fyrir stafni, eins og brúð-
kaupsdreglar væri brciddir svo langt sem augað
eygði - í sólarátt. Morguninn var líka fagur. Þá
gekk Daníel að eiga Önnu Erlendsdóttur prests
Þórðarsonar í Odda og Önnu Bjarnadóttur, konu
hans.
Daníel, börnum hans ágætum, vinum og sam-
starfsmönnum hefir orðið mikil gæfa að heimili
frú Önnu og hans.
Frúin er frá Oddaá Rangárvöllum. Á „hólnum"
við Odda yrkir Matthías:
„Ó Rangárgrundin glaða
nú glóir þú við sól —“
Margt hefur gengið yfir þjóð vora og land
mótdrægt.
En skáldið er gætt bjartsýni ódauðlegrar æsku.
Matthías hafði einmitt á sínum tíma hvatt til
stofnunar U.M.F.Í. og Ijóði sínu um fæðingarstað
frú Önnu og þar sem sporin hennar ungu geymast,
vafin gróðri, lýkur Matthías þannig:
„Og ennþá anga fögur
þín ungu hjarta blóm
og enn þinn Ijómar lögur
með lífsins silfurhljóm."
Kæri vinur. Daníel Ágústínusson. Guð blessi
þig, eiginkonu þína og ástvini alla, hugsjón var
þitt.
Á Þingvöllum árið 1907 var umræða um kjörorð
U.M.F.f. „Allt fyrir fsland," var ein tillagan.
Maður velkunnugur okkur Daníel, lagði til:
„íslandi allt". „Land vort verður að vera fyrst,"
mælti hann.
Þeirri hugsjón hafa þessi 70 ár þín Daníel, verið
helguð. Þín erenn mikil þörf. Glaðværðar þinnar
og þreks, óbilandi trúmennsku, reglufcstu og að
skipa samfélagshyggju til öndvegis í smáu sem
stóru, með tilslökunarlausu harðfylgi, samfara
einatt persónulegu seiðmagni. Þingræði á lcið til
lýðræðis þarfnast þegnskapar við flokka og stefnur
ofar persónlegum mctingi og einka-hagsmunum.
Eiríkur J. Eiríksson
Sjötugur er í dag, föstudag, Daníel Ágústínus-
son, aðalbókari hjá bæjarfógetaembættinu á
Akranesi.
Daníel er fæddur á Eyrarbakka 18. mars 1913,
sonur Ágústínusar Daníelssonar í Steinskoti á
Eyrarbakka og Ingileifar Eyjólfsdóttur. Prófi frá
Héraðsskólanum að Laugarvatni lauk Daníel árið
1934 og frá Kennaraskóla íslands árið 1936. Lagði
hann síðan stund. á kennslustörf frá þeim tíma
allt til ársins 1954. Árið 1954 má segja að þáttaskil
verði í lífi Daníels Ágústínussonar, en það ár
réðist hann sem bæjarstjóri á Akranes og flutti
þangað búferlum. Gengdi hann því starfi frá
1954-1960 en frá 1961 hefur hann verið aðalbókari
við bæjarfógetaembættið á AJeranesi.
Alla tíð hefur Daníel verið virkur, áhugasamur
og dugmikill félagsmálamaður. Hann hefur átt
sæti í fjölda stjórna, ráða og nefnda. Má þar
nefna af fjölmörgu ritarastarfi í UMFÍ1933-1957,
setu um áraraðir í Raforkuráði og síðar Orkuráði,
í stjórn Andaktlsárvirkjunar og stjórn Sements-
verksmiðju ríkisins.
Þá hefur Daníel alla tíð verið ákveðinn sam-
vinnu- og félagshyggjumaður og átti því snemma
samleið með Framsóknarflokknum. Hefur hann
gengt fjölda trúnaðarstarfa á hans vegum, var t.d.
erindreki flokksins 1939-1947, átt sæti í miðstjórn
frá 1946, verið bæjarfulltrúi flokksins á Akranesi
frá 1962-1982, setið í bæjarráði Akraness um
árabil, verið forseti bæjarstjórnar 1970-1971 og
1972-1977 og varaþingmaður Framsóknarflokks-
ins í Vesturlandskjördæmi 1959-1978. Þá hefur
hann og fengist við ritsmíðar enda ritfær vel og
hóf m.a. útgáfu kjördæmisblaðsins Magna og
ritstýrði um langá hríð. Alla tíð hefur Daníel
unnið Framsóknarflokknum, bæjarfélagi sínu,
Akraneskaupstað, og áhugamálum sínum vel og
af óeigingirni. Eru áhugi, kraftur og þrautseigja
honum í blóð borin.
Daníel er glaðvær og kátur og hrókur alls
fagnaðar á mannamótum. Hann er reglusamur,
vandvirkur og nákvæmur í hvívetna og afburða
ræðumaður, rökfastur, glettinn og harðskeyttur
viðureignar. Hafa andstæðingar hans oft mátt
þola ófarir í þeirri viðureign sem mælskulist
heitir. Um Daníel hefur því aldrei ríkt nein
lognmolla, hann hefur sínar skoðanir, sem hann
túlkar, rökstyður og skýrir af hreinskilni og án
undandráttar.
Á bæjarstjóraárum sínum léku oft sem áður
sterkir pólitískir sviptivindar um menn og málefni.
Fór Daníel ekki varhluta af því enda fastur fyrir
og röggsamur þegar því er að skipta. í pólitískum
átökum árið 1960 viku andstæðingar Daníels
honum úr starfi bæjarstjóra án nokkurra ástæðna
annarra en persónulegra og pólitískra. Enda fór
svo í dómsmáii sem m.a. var rekið fyrir Hæstarétti
síðar, að brottvikningin var metin ólögmæt með
öllu og Daníel dæmdar háar miska- og skaðabætur
ur bæjarsjóði Akraness. Hefur bæjarstjórn Akra-
ness aldrei, hvorki fyrr né síðar, lotið jafn lágt og
við þessa aðför að bæjarstjóra sínum og mun um
ókomna tíð verða bæjarstjórn til háðungar. Er það
mál margra eldri bæjarbúa í dag, samherja
Daníels jafnt sem andstæðinga, að það hefði orðið
gæfa Akraness, ef hans hefði notið lengur við sem
bæjarstjóra. Þrátt fyrir þetta lét Daníel ekki
bæjarmál á Akranesi afskiptalaus heldur tvíefldist
enda samviskan hrein. Tók hann cirkan þátt í
stjórnun bæjarmála næstu tuttugu ár á eftir með
setu sinni í bæjarstjórn Akraness, svo sem fyrr er
rakið. Ferill Dáníels er því og verður samofinn
sögu Akraness.
Sem dæmi unt það hvern sess Daníel skipar í
hugum margra minnist ég ummæla ágætis útgerð-
armanns vestan úr Grundarfirði ekki alls fyrir
löngu. Hann sagði að þegar sér kæmi Akranes í
hug þá kæmu jafnframt ætíð fram í hugann nöfn
þriggja manna, þeirra Jóns Hreggviðssonar bónda
á Rein, Þorgeirs Jósefssonar, framkvæmdastjóra
og Daníels Ágústínussonar, fyrrverandi bæjar-
stjóra. Glöggt er gests augað segir máltækið.
í einkalífi sínu hefur Daníel verið gæfumaður.
Hann er kvæntur Önnu Erlendsdóttur og eiga þau
tvö uppkomin börn. Eru þau Anna og Daníel
einstaklega gestrisin og vinmörg enda hafa margir
heimamenn jafnt sem aðkomumenn notið velvild-
ar þeirra hjóna, hlýju og persónulegrar vináttu.
Vinirnir verða vafalaust margir sem óska Daníel
heilla í dag. Ég er einn þeirra, þakka vináttuna og
sendi þeim hjónum Daníel og Önnu bestu árnað-
aróskir í tilefni dagsins.
Jón Sveinsson
15