Íslendingaþættir Tímans - 18.03.1983, Blaðsíða 16

Olafur Helgason
fyrrv. tollvörður
Afmæliskvcðja
Ólafur Heigason
80 ára. 14. fcbrúar 1983
Tengdafaðir minn og einn minn bezti vinur,
Ólafur Helgason, fyrrv. tollvörður, Lindarflöt 43
í Garðabæ, átti 80 ára afmæli mánudaginn 14.
febrúar. Af því tilefni langar mig til þess að mega
senda honum afmæliskveðju í örfáum orðum og
þá aðallega til þess að tjá honum þakklæti mitt
fyrir nána vináttu og trausta samfylgd í þau 30 ár,
sem við höfum þekkst. Mér er reyndar vandi á
höndum að senda honum kveðju mína á opinber-
um vettvangi, því mig langar vissulega til þess að
mega tala opinskátt um Ólaf sem einn bezta
mann, sem ég hefi kynnst á lífsleiðinni og þá getur
veriö nauðsynlegt og eðlilegt að grípa til býsna
sterkra lýsingarorða, en slíkt veit ég að myndi
vera Ólafi mikið á móti skapi, svo hógvær og
yfirlætislaus sem han hefur verið allt sitt líf. Ég
verð því að spara lofsyrðin, sem hann þó vissulega
á skilin, þótt kveðjan verði að sama skapi
fátæklegri en efni standa til.
Ólafur fæddist að Kveingrjóti í Saurbæ 14.
febrúar 1903, sonur hjónanna Helga Helgasonar
og Ingibjargar Friðriksdóttur, sem þá bjuggu
þar. Þau fluttu síðar að Gautsdal í Geiradal á
Barðaströnd og bjuggu þar í fögru umhverfi upp
af Króksfirðinum með Barmahlíðina og Reyk-
hólasveitina til vesturs og Gilsfjörðinn til austurs.
Mikil vinnusemi og elja efldi hag þeirra og þau
bjuggu góðu búi á þeirra tíma mælikvarða. Þarna
átti Ólafur bernsku sína og unglingsár í hópi
systkina og traustra foreldra við venjuleg sveita-
störf, sem voru honum einkar hugleikin, enda
kom þá strax í Ijós sá mikli ræktunaráhugi, sem
honum er í blóð borinn og einkennt hefur hann
allt hans lif. Þá kont strax í Ijós þessi einstaki
hæfileiki hugar og handa til þess að gera moldina
frjósamari. gróandann gncnni og blómin fegurri.
þessi einstaki hæfileiki til þess að gæða allt lifandi
í umhverfinu auknum þroska og meiri fegurð.
Hann virkjaði bæjarlækinn og veitti ljósi og yl í
híbýlin og vann hörðum höndum að endurbótum
á landinu. Rafstöðin í Gautsda! var ein fyrsta
rafstöðin til sveita, en Ólafur var enn nánast
unglingur að árum. þegar hann braust í byggingu
hennar.
Ég veit að hugur Ólafs stóð til langskólanáms,
enda er hann einn þeirra manna, sem fékk mikla
grcind og góðar gáfur í vöggugjöf. Ég vcit að
læknisstörf eða vísindastörf á sviði jarðræktar
hefðu leikið honum í höndum, en efnin á þeirri
tíð leyfðu ekki að slík áhugamál næðu fram að
ganga. Hann hvarf til búnaðarnáms að Hvanneyri
og lauk þar prófi með miklum ágætum eftir tvo
vetur fyrir 60 árum síðan. Hann'fór aftur ti!
búnaðarstarfa að Gautsdal og hlúði að jörðinni
með föður og bræðrum.
16
Hann kvæntist 1935 Ólöfu dóttur Sigríðar og
Ingimundar bónda í Bæ í Króksfirði. en hún hefur
síðan verið hans samhenti og trausti Iífsförunaut-
ur. Jarðnæði var ekki fyrir hendi fyrir ungu hjónin
að hefja búskap í heimabyggð og þau hurfu því til
Reykjavíkur, þar sem Ólafur hóf stöf sem toll-
vörður, en því starfi gegndi hann alla tíð síðan
meðan aldur leyfði, ýmist við toligæzlu, á skrif-
stofu tollstjóra eða á tollpóststofunni. En þótt á
mölina væri komið héldu þau áfram að rækta
garðinn sinn í eiginlegum og óeiginlegum skiln-
ingi. Þau bjuggu sér notalegt heimili í verka-
mannabústöðunum við Einholt og löðuðu fagran
blóma- og trjágarð upp úr grýttu holtinu. Húsrými
var ekki mikið en skapaði hlýlega umgjörð góðu
heimili fyrir hjónin, og dætur þeirra Sigríði,
Ingibjörgu, Hildigunni og fósturdótturina
Mörthu, auk þess sem jafnan var nóg rúm fyrir
fjölda gesta, sem hjá þeim dvaldi lengri eða
skemmri tíma, sérstaklega gamla vini og ættingja
úr helmabyggð fyrir vestan. Gestrisnin var þá
jafnan síðan þeirra tryggi förunautar,
Takmarkaðar tekjur nýttust samhentu og hag-
sýnu heimili ótrúlega vel og þau byggðu efri hæð
■og ris í fallegu tvíbýlishúsi við Tómasarhaga.
sem þau fluttu í 1953. Einnig þar töfraðist fram
hinn fegursti trjágarður á ótrúlega skömmum
tíma. Heilsuleysi hafði reyndar stundum barið að
dyrum hjá Ólafi í gegnum árin, en því var eytt
með einstakri bjartsýni, góðu lunderni og sárstöku
jafnvægi hugans, sem Ólafur á til að bera í ríkari
mæli en margir aðrir. Það stóð því ekki í vegi
gróanda og betri hags. Þarna undu þau öll í gleði
og éindrægni, hjónin, dæturnar og móðir Ólafs,
Ingibjörg, en hún hafði flutt til þeirra hjónanna
meðan þau enn bjuggu í litlu íbúðinni í Einholti
eftir að hún varð ekkja. Hún fékk sæmdarheitið
„amma“ og var jafnan kölluð amma af öllum, sem
inn á heimilið komu, og þeir voru ekki fáir, því
gestrisnin dvínaði ekki með árunum.
Ég, sem þetta rita, kallaði hana einnig ömmu,
þegar ég kom inn á heimilið fyrsta sinni fyrir
árslok 1953 og alla tíð síðan, þar til hún andaðist
93 ára gömul. en þá yorum við öll flutt í Garðabæ
og við Sigríður, dóttir þeirra Ólafs og Ólafar, þá
reyndar flutt norður til Akureyrar. Við hófum
búskap í risinu í Tómasarhaga 1956 og síðar
byggðum við Ólafur tvö einbýlishús hlið við hlið
í Garöabæ við Lindarflöt, þangað sem við fluttum
1964. Við hjáipuðum hvor öðrum mikið við
byggingarframkvæmdirnar, en hann mér þó miklu
meira við mitt hús en ég honum við hans. Við
bjuggum reyndar ekki lengi hlið við lilið í Garða-
bænum, því við Sigríður fluttum til Akureyrar
tveim árum síðar, en böndin hafa þó alltaf haldist
jafn sterk.
Allir, sem kynnast Ólafi, hljóta að laðast að
honum og bindast honum tryggðarböndum. Það
var mér mikið lán að kynnast honum 1953, meðan
ég enn var ungur að árum og óharðnaður
unglingur. Við höfum síðan átt nána samleið sem
tengdafeðgar og vinir og það hefur verið mér
mikils virði að kynnast honum og eiga hann að.
Ég ætla mér ekki þá dul að geta lýst hans góðu
eigindum og orð verða reyndar fátækleg í því efni.
Allir, sem kynnst hafa Ólafi, vita, að þar fer
einstakur drengskaparmaður, bjartsýnn, góðvilj-
aður og ráðhollur. Örð eru því óþörf. Ég veit hins
vegar, að þegar hugsað er til hins góða ræktar-
manns lands og lýðs á vel við vísustefið. sem Ólöf.
eiginkona Olafs, kastaði fram þegar hann varð
sjötugur, en það er svona:
Brádum vaknu blóinin þín á n\'
er blessuð sólin hœkkar göngu sína
og litlir sprotar lifna fyrr af því
að lífið gaf þeim ennþá nálœgð þína.
Ungu frœin þekkja þtna sál
og þakklát tala þau sitt hljóða mál.
Ég sendi Ólafi hugheilar hamingjuóskir í tilefni
80 ára afmælisins. Hlýjar tilfinnnigar þakklætis og
virðingar streyma til hans frá okkur Siggu og
börnunum. Ég veit að sömu tilfinningar streyma
til hans frá Hildigunni og fjölskyldu hennar í
Hafnarfirði, frá IngibjÓrgu og fjölskyldu hennar i
Danmörku og frá Mörthu og hennar fjölskyldu i
Breiðdal. Guð gefi honum og Ólöfu fagurt
ævikvöld.
• Valur Arnþórsson
Akureyri
íslendingaþaett>r