Íslendingaþættir Tímans - 11.05.1983, Blaðsíða 1
ISLENDINGAÞÆTTIR
Miðvikudagur 11. maí 1983 —17. tbl. TÍIVIAilMS
Vilborg Kristjánsdóttir
Ölkeldu, Staðarsveit
Níutíu ára er í dag 13. maí Vilborg Kristjánsdóttir
á Ölkeldu Staðarsveit. Örfá atriði eru æfi þessarar
mætu konu skulu hér rifjuð upp. Hún er fædd á
Hjarðarfelli í Miklaholtshreppi og voru foreldrar
hennar Kristján Guðmundsson og Elín Árnadótt-
ir. Faðir hennar dó er Vilborg var á 1. ári, en
móðir hennar giftist aftur og bjó þar áfram, ásamt
4 stjúpbörnum frá fyrra hjónabandi Kristjáns.
Elín og Kristján áttu þrjú börn og var Vilborg
yngst þeirra. Elín dó er Vilborgvar9ára oghöfðu
þá þrjú börn bætst í hópinn í síðara hjónabandi
Elínar.
Vilborg var nú hjá stjúpa sínum Erlendi Erlends-
syni og móðursystur, sent þar var ráðskona.
Erlendur andaðist sviplega 1906 og fór þá Vilborg
til hálfbróður síns Guðbjartar, sem nú hóf búskap
á feðrajörð sinni. Vilborg giftist 1915 Gísla
Þórðarsyni bónda á Ölkeldu og þar hefur hún
verið síðan.
Fáir eru sem faðir og engir sem móðir er oft sagt
og víst er að foreldramissirinn hefur verið Vil-
borgu þungbær reynsla. E.t.v. hefur það átt þátt
í því, hvað hún hefur verið skilningsrík á eðli
barna og unglinga, sem hjá þeim hjónum dvöldu,
sem sumarfólk ög skólabörn, því farskóli var á
Ölkeldu í áratugi. Barnabörn hennar hafa notið
þessa í ríkum mæli og ófáar eru þær ullarvörusend-
ingarnar, sem hún hefur miðlað þeim allt fram á
þetta ár.
Við tengdabörnin eigum líka margt að þakka.
Gísli maður Vilborgar hóf búskap á Ölkeldu 1902
og bjó fyrst með móður sinni Ólöfu, sem Vilborg
sýndi mikla ræktarsemi. Gísli taldi það sitt mesta
gæfuspor er hann giftist Vilborgu. Hún er glæsileg
kona og mikilhæf húsmóðir.
Hjónaband þeirra var grundvallað af gagn-
kvæmri tillitsemi og fórnarlund. Þau studdu vel
hvort annað og með eljusemi breyttu þau kotbýli
í góða jörð og komu börnum sínum vel til þroska.
Þau eignuðust 7 börn, scm nú skulu talin í
aldursröð: Þórður fyrrverandi skólastjóri ogbóndi
að Ölkeldu II. Elín húsfr. í Reykjavík, Alexander
á Ölkeldu, Hjörtur Kristján áður bóndi á Fossi í
Staðarsveit, nú í Borgarnesi, Ólöf Fríða húsfr. á
Hrossahaga í Biskupstungum, Guðbjartur bóndi
á Ölkeldu, Lilja húsfr. í Reykjavík.
Afkomendur Vilborgar munu nú vera 61 að
tölu.
Auk þessa ólu þau Gísli og Vilborg upp
Kristján Guðbjartsson bróðurson Vilborgar frá 6
ára aldri. Þess skal og getið að Kristján hefur
nýlega minnst fósturforeldra sinn mjög virðulega
í bókinni, „Bóndi er bústólpi", sem kom út 1982.
Gísli stundaði mikið sjómennsku samhliða
búskap allt fram til ársins 1930. Var hann m.a.
skipstjóri á skútum Ásgeirsverslunar á ísafirði, en
síðar á togurum. Hafði hann þá stundum vinnu-
menn, en mikið reyndi þá á þrek og útsjónarsemi
Vilborgar að halda vel á litlum efnum og láta
ekkert út af bera. Á þennan hátt gat hún veitt
manni sínum aðstöðu til tekjuöflunar á erfiðum
búskapartíma og stuðlað að bættum efnahag
heimilis þeirra.
Á Gísla hlóðust brátt ýmis trúnaðarstörf, m.a.
var hann oddviti lengi. Allir sem til þekkja í
sveitum frá fyrri tíma vita að í sambandi við
félagsmálastörf bónda, verður ef vel á að fara,
húsfreyjan að axla sinn skerf. Þau voru samhent
um það hjónin að veita háum sem lágum, er að
garði bar og munu þeir margir, sem kannast við
þennan þátt í fari Vilborgar í meira en hálfa öld.
Gísli andaðist árið 1962 og bjó hún þá um tíma
með Guðbjarti syni sínum og síðan hefur hún
dvalið hjá honum og Ásdísi Þorgrímsdóttur konu
hans.
Þess sk'al og getið að 1946 létu þau Vilborg og
Gísli hluta af jörðinni til elsta sonar síns, Þórðar
og konu hans Margrétar Jónsdóttur. Var þetta
skynsamleg ráðstöfun, þar sem þau sáu að með
aukinni ræktun gat jörðin framfleytt tveim heimil-
um, sem nú eru reyndar orðin þrjú. Gagnkvæm
hjálpsemi og samvinna hefur ávallt verið milli
þessara aðila, eldri og yngri og hefur Vilborg þar
vissulega átt stærstan þáttinn.
Allt fram á síðustu ár hefur hún þrátt fyrir ýmis
áföll haft fótavist og tekið þátt í störfum dagsins,
notið þess að rétta hjálparhönd, þegar annir
kölluðu að, eða aðstoða ef einhver þurfti á hjálp
að halda. Andlegt þrek hafði hún í ríkum mæli og
kærleiksríka fórnarlund til að láta gott af sé leiða.
Fáum orðum um merka konu skal senn lokið.
Þau eru fyrst og fremst hamingjuósk á merkisdegi
með þökk fyrir vináttu og tryggð í áratugi,
Börn hennar og afkomendur þakka henni
umhyggjuna og hjartahlýjuna, sem einkennt hefur
öll samskipti. Jafnframt er henni óskað farsælla
ellidaga.
Þá ósk munu vinir hennar í fjarlægð vilja undir
taka.
Þórður Kárason.