Íslendingaþættir Tímans - 26.05.1983, Page 6

Jón Guðmundsson
Fæddur 14. ágúst 1899.
Dáinn 15. apríl 1983.
„Hvað bindur vorn hug við heimsins glaum,
sem himnaarf skulum taka?
Oss dreymir í leiðslu lífsins draum,
og hryllir við dauðans dökkum straum,
þó dauðinn oss megi ei saka. “
(Einar Benediktsson.)
í dag er lagður til hinstu hvíldar í Skeiðflatar
kirkjugarði í Mýrdal, Jón Guðmundsson, fyrrum
bóndi að Norðurgárði í sömu sveit.
Með þessum fátæklegu orðum er ekki ætlun
mín að rekja æviferil tengdaföður míns svo
tæmandi sé, til þess skortir migsvo margt. Jón var
fæddur 14. ágúst 1899 íTúninu, sem svo var nefnt,
það var lítil jörð í næsta nágrenni Ketilstaða í
Mýrdal. Foreldrar hans voru hjónin Guðmundur
Guðmundsson og Rannveig Guðmundsdóttir.
Hann var fjórði í aldursröð af tólf börnum þcirra.
Ungum var honum komið í fóstur til vandalausra,
eins og títt var um börn í þá daga, sérstaklega frá
barnmörgum heimilum.
Fyrst var hann einhvern tíma í Norðurgarði, og
síðar á Ketilstöðum. Fljótlega eftir fermingu fór
hann í vinnumennsku til Eyjólfs bónda og rithöf-
undar á Hvoli í sömu sveit. Þar var hann
heimilisfastur til ársins 1923, er hann hóf búskap
að Norðurgarði. Það sama ár gekk hann að eiga
unnustu sína Guðrúnu Erlendsdóttur, ættaða frá
Giljum í Hvolhreppi. Hún lést fyrir rúmum þrem
árum. Blessuð sé minning hennar.
allmikið sagt svo mjög sem menning okkar öll er
félagsleg og afkoma okkar háð félagslegum fors-
endum.
Þórður var ræktunarmaður mikill af hugsjón og
það náði t.d. bæði til skógræktarog mannræktar.
Eftir langa og farsæla sambúð þeirra hjóna komu
kvöldskuggar efri ára svo sem oft verður. Daðína
lamaðist svo að hún hefur verið bundin við rúm
og hjólastól árum saman. Þreyta sótti á Þórð eftir
annasaman ævidag og vinnuþrek hans þvarr en
hann hélt þó andlegu atgjörvi. Þá varð „íþróttin
vorra feðra“ athvarf hans og afþreying. Kom þá í
Ijós hve skáldskapurinn var honum hjartfólginn
þó ekki gæfist tóm til að sinna meðan heimilisfað-
irinn lagði sig allan fram við skyldustörf sín, Nú
var ljóðagerð stunduð að ámóta elju og búsýslan
áður.
En þó fór svo að þreytan varð meir en líkamleg
og Þórði hvarf veröldin smám saman. Hann hafði
dvalið hjá dóttur sinni í Hafnarfirði að vetrinum
en fór alltaf vestur í Arnarfjörð að sumrinu meðan
hann gat tekið til hendi. En síðustu árin tvö
dvöldu þau hjónin bæði á Sólvangi.
Á þessum árum var erfitt að byrja búskap fyrir
eignalaust fólk og það sem leiguliðar á lítilli jörð.
En með viljastyrk og harðfylgi tókst þeim að
.sigrast á þessum erfiðleikum og verða vel bjarg-
álna.
Þau eignuðust fimm börn, sem öll eru á lífi,
„Vinir mínir fara fjöld“, sagði Bólu-Hjálmar.
Undir það taka þeir sem ná gamals aldri á annað
borð. Það er náttúrulögmál, sem ekki verður
umflúið. Jafnvíst er það og að þeir sem kveðja
geta sagt með fullri vissu eins og Bólu-Hjálmar
,Ég kem eftir."
En á þessari kveðjustund finnst mér að sé um
annað og meira að ræða en að kveðja tvo
eftirminnilega samferðamenn og góða vini. Þeir
eru fulltrúar kynslóðar sem er að hverfa. Hér var
áður minnst á upphafstíma ungmennafélaganna.
Sá tími mótaði báða þá sem hér eru kvaddir.
Sú kynslóð sem tók á herðar sér, „heill og
forráð þessa lands," fyrir 60-70 árum, breytti
íslensku þjóðfélagi og þjóðlífi á margan hátt. Það
var stórhuga kynslóð og ötul. En ég hygg að gæfa
hennar hafi ekki síst legið í því að þar gerði hver
og einn kröfur til sjálfs sín engu síður en annarra.
Jóhannes Davíðsson og Þórður Njálsson unnu
báðir æskustöðvum sínum langa og farsæla ævi.
Þeim er þökkuð tryggð og ræktarsemi, umhyggja
og fórnfýsi Miklu væri'lífið snauðara og kulda-
legra ef ekki hefði notið samfylgdar slíkra manna.
H.Kr.
talin í aldursröð; Erlendur, Ólafía, Sigurður,
Valdimar og Rannveig. Barnabörnin eru 19 og
barnabörnin kominmokkuð á annan tug.
Kynni mín af þessum mætu hjónum hófust fyrir
kringum 35 árum, er ég kom fyrst á heimili þeirra,
sem tilvonandi tengdadóttir og á þau kynni féll
aldrei skuggi. Bæði voru þau hjón mjög gestrisin,
enda óvenju gestkvæmt á heimili þeirra alla tíð.
Meðan þau bjuggu í Norðurgarði, dvöldu hjá
þeim á hverju sumri börn, bæði þeim skyld og
óskyld, og veit ég að þau eiga þaðan öll góðar
minningar,
1 Norðurgarði bjuggu þau til ársins 1960, en
brugðu þá búi og fluttu til Víkur í Mýrdal.
Stundaði Jón þar ýmsa vinnu sem að til féll og
fyrstu árin fóru þau hjón bæði á vetrarvertíð til
Vestmannaeyja \ meðan heilsa þeirra leyfði. Eftir
það var hann svo lánsamur að hafa létta vinnu
hluta úr degi hjá Kaupfélagi Skaftfellinga í Vík,
svo lengi sem kraftarnir entust, og fyrir það var
hann mjög þakklátur.
Guðrún andaðist sem fyrr segir fyrir rúmum
þrem árum. Eftir það bjó Jón einn að mestu, að
eigin ósk. Það sem gerði honum það mögulegt,
voru hans góðu nágrannar í Vík. Siðustu þrjá
mánuðina dvaldi hann á Hrafnistu í Hafnarfirði
og andaðist þar þann 15. þ.m.
Jón var mjög greiðvikinn maður og vildi hvers
manns vanda leysa, ef hann gat því við komið.
Hann var hreinskilinn og heiðarlegur og sagði
gjaman meiningu sína umbúðalaust, því hræsni
átti hann ekki til. ■■ •
Nú þegar hann er allur, þökkum við samfylgd-
ina hér í þessu lífi, og biðjum honum blessunar
Drottins á landi eilífðarinnar. Ég vil að endingu
gera þetta vers að lokaorðum mínum:
,Af eilífðar Ijósi bjarma ber,
sem brautina þungu greiðir.
Vort líf, sem svo stutt og stopult er,
það stefnir á æðri leiðir.
Og upphiminn fegri en augað sér
mót öllum oss faðminn breiðir. “
(Einar Benediktsson.)
Sesselja Þórðardótiir.
6
íslendingaþættir