Íslendingaþættir Tímans - 15.06.1983, Blaðsíða 2
'V»o»c»
Hjálmar Pálsson,
Kambi
Fæddur 3. mars 1904
Dáinn 15. apríl 1983
Hinn 15. apríl sl. lést á sjúkrahúsi í Hafnarfirði
Hjálmar Pálsson frá Kambi í Deildardal eftir erfið
veikindi.
Foreldrar Hjálmars voru Guðfinna Pálsdóttir,
fædd á Skeggjabrekku í Ólafsfirði, en móðir
hennar, kona Páls, var Þuríður Bjarnadóttir frá
Staðarhóli í Siglufirði. Faðir Guðfinnu var Páll
Jónsson frá Skeggjabrekku. Faðir Hjálmars var
Páll Ágúst frá Kambi, sonur Þorgils bónda þar og
k.h. Steinunnar Árnadóttur.
Þau Páll og Guðfinna hófu búskap í Stafni 1897
og þar fæddist Hjálmar 5. mars 1904. Árið 1905
flytja þau að Brúarlandi, þar sem Páll bjó til
dauðadags, 1925, en þá lést hann iangt um aldur
fram, aðcins 52 ára.
Á Brúarlandi ólst Hjálmar upp og var þar öll
sín uppvaxtarár, síðustu 3 eða 4 árin bjó hann þar
félagsbúi með móður sinni og bræðrum. Vorið
1928 flutti hann að Kambi og giftist frændkonu
sinni, Steinunni Hjálmarsdótturá Kambi, Þorgils-
sonar og k.h. Guðrúnar Magnúsdóttur frá Sleitu-
stöðum. Steinunn varð skammlíf, lést 15. júlí
1942, þá 37 ára frá 7 ungum börnum. Þá átti
Hjálmar frændi minn erfitt. Elsta dóttir hans,
Guðrún, var þá um fermingu og varð þá að taka
að sér húsmóðurskyldurnar ásamt yngri systur
sinni, Ástu. Að vísu voru tvö börnin tekin í fóstur,
Þóranna fór að Háleggsstöðum, þá 5 ára, til
foreldra minna, Þórönnu og Þórðar, og Skarphéð-
inn, sem var yngstur, fór í Sandfell til Stefaníu og
Marvins. Ég man, að Hjálmar ræddi um það
stundum á þessum árum að hætta búskap og víst
hefðu margir gert það við svipaðar aðstæður, en
Hjálmar var manndóms- og kjarkmaður og tók
þann kostinn að ala börnin upp í sveitinni.
Hjálmar bjó á Kambi frá 1928 til 1982 en
síðastliðið haust fargaði hann flestu fé sínu, er
hann fann að hverju stefndi með heilsuna,.en
veikindum sínum tók hann með stakri ró og
karlmennsku. í rúm 20 ár bjó Páll sonur hans og
kona hans, Erla, félagsbúi með honum á Kambi
uns þau fluttu til Sauðárkróks og hættu búskap.
Síðustu 3 eða 4 árin var Hjálmar oftast að
vetrinum yfir á Háleggsstöðum hjá Þórönnu
dóttur sinni og manni hennar, Hafsteini. Gekk
hann þá á milli og hirti fé sitt.
Við Hjálmar vorum nágrannar í 36 ár því ekki
er nema áin milli bæjanna. Hjálmar var ágætur
nágranni og allra manna hjálpsamastur ef á þurfti
að halda. Hann hafði alltaf allstórt bú á Kambi
miðað við það hve þarna er landþröngt og
snjóþungt. Hann var hagsýnn bóndi og fjármaður
ágætur. Var það talinn góður kostur á bónda hér
fyrr á árum. Hann hafði mikla ánægju af sauðfé
og átti harðgert beitarfé, a.m.k. fyrir fjárskiptin
1950, en ég held að hann hafi aldrei verið fyllilega
ánægður með það fé sem þá kom upp. Hann hafði
2
líka mikla ánægju af góðum hestum og mun hafa
tamið alla sína hesta sjálfur.
Hjálmar á Kambi var hið mesta hraustmenni og
harðduglegur að hverju sem hann gekk. Hann var
sérstaklega góður heyskaparmaður, afburða
sláttumaður, enda sló hann með orfi og Ijá manna
lengst þar um slóðir, eða allt fram um 1981.
Gamla túnið á Kambi er ekki nálægt því allt
véltækt, en oft grasgefið. Þetta sló Hjálmar allt
með orfi og Ijá og einnig engi sem hann bar á.
Hjálmar var manna áhugasamastur að koma
afurðum sínum í gott verð, þar á ég við sumar-
markaðinn á Siglufirði á síldarárunum. Hann var
búinn að fara margar ferðir til Siglufjarðar sumar
og haust með fé til slátrunar. Ég sem skrifa þessar
línur fór margar ferðir með honum og fleiri úr
sveitinni og stundum lentum við í illhleypum og
svaðilförum á haustin.
Hjálmar var glaðlyndur að eðlisfari og hrókur
alls fagnaðar á mannfundum, hafði gaman af að
spila og tefla við kunningjana og gekk þá heill til
leiks sem honum var lagið. Hann var óhlutdeilinn
um annarra hagi og lastvar.
Þau Steinunn á Kambi og Hjálmar eignuðust 10
börn, 3 dóu'á fyrsta ári, en 7 komust upp og eru
öll á lífi, en þau eru: Guðrún, húsfreyja í Hólkoti
í Unadal, gift Hjálmari Sigmarssyni, þau eiga 10
börn. Páll Ágúst, fyrrum bóndi á Kambi, nú
búsettur á Sauðárkróki, giftur Erlu Jónsdóttur frá
Axlarhaga, þau eiga 3 syni. Hjálmar Ragnar,
trésmiður í Hafnarfirði, giftur Bjarneyju Sigurð-
ardóttur, þau eiga 5 syni. Guðfinna Ásta, gift
Pétri Kúld Ingólfssyni verkstjóra, þau búa í
Hafnarfirði og eiga 1 son. Hulda, gift Þórarni
Andrew kennara í Hafnarfirði, þau eiga 3 börn.
Þóranna Kristín, gift Hafsteini þ-árussyni, bónda
á Háleggsstöðum, þau eiga 3 börn. Skarphéðinn,
trésmiður, búsettur í Hnífsdal, býr með Lindu
Steingrímsdóttur, þau eiga eitt barn. Öll eru börn
Hjálmars nýtir þjóðfélagsþegnar og dugnaðar-
fólk.
Ég þakka frænda mínum og vini samfylgdina og
votta aðstandendum hans samúð mína.
Trausti Þórðarson
frá Háleggsstöðum
t
í apríl sl. var jarðsettur frá Hofskirkju á
Höfðaströnd Hjálmar Pálsson frá Kambi. Fregnin
um andlát hans kom kannske ekki svo mjög á
óvart, því að síðustu vikurnar þótti sýnt að hverju
stefndi. Mig langar með nokkrum fátæklegum
orðum að minnast tengdaföður míns. Ég kynntist
Hjálmari heitnum ekki fyrr en hann var kominn
af léttasta skeiði eins og sagt er, þá nær sextugu, en
fáa menn hef ég þekkt um dagana sem höfðu slíkt
þrek sem hann. Á hverju sumri sló hann með
orfinu sínu 300-400 hesta, hljóp um haga og kleif
fjöll allt fram á síðasta ár. Hann minnti um margt
á kappa úr íslendingasögunum enda hafði þing-
maður hans fyrrum, Steingrímur Steinþórsson,
einhverju sinni að orði við Hjálmar að hann líktist
einna helst Kolbeini grön úr Sturlungu. Hjálmar
var um áratuga skeið fjallkóngur þeirra Deilddæl-
inga. Fjárglöggur var hann með afbrigðum og
hestamaður góður, enda átti hann góða hesta oft
á tíðum.
Sjálfsbjargarviðleitni var rík hjá Hjálmari og
reynt var að draga björg í bú með ýmsum hætti
hér áður fyrr. Eitt var það sem þeir sveitungar
Jóns á Grindum og Hjálmar gerðu um árabil, að
reka lömb sín oftast í ágúst til slátrunar út, á
Siglufjörð og selja afurðir sínar í síldarskipin og
einnig til heimamanna. Svona ferðir um langan
veg hljóta oft á tíðum að hafa verið erfiðar en þeir
félagar stóðust hverja raun. En nú er önnur tíð,
tækniöld riðin í garð með nýjum siðum en mér
fannst á Hjálmari að þessi liðna tíð með þeirra
tíma búskaparháttu hefði ekki skilað minna til
bóndans en tæknivæðingin gerir í dag. Hjálmar
átti ættir sínar að rekja til þeirra sæmdarhjóna
Páls Þorgilssonar bónda á Brúarlandi og konu
hans Guðfinnu Ástu Pálsdóttur. Þau hjón Páll og
Guðfinna eignuðust 7 börn og var Hjálmar fjórða
barn þeirra. Afi hans var Þorgils óðalsbóndi að
Kambi. Ekki var skólaganga Hjálmars mikil en
það sagði hann mér einhverju sinni að
fyrirhugað hefði verið að hann færi að Hólum, en
örlögin gripu þar inn í því faðir hans dó um
sumarið svo að ekkert varð af skólagöngunni.
Árið 1928 gengur Hjálmar að eiga Steinunni
Hjálmarsdóttur Þorgilssonar frá Kambi, mikla
sæmdarkonu. Þau hjón hófu búskap að Kambi
það sama ár og þar bjó Hjálmar allan sinn búskap.
Árin líða. Þau hjón eignuðust 10 börn, þar af dóu
3 á unga aldri. Þau sem lifa eru: Guðrún
húsfreyja, Hólkoti; Páll starfsmaður Kaupfélags
Skagfirðinga; Ragnar byggingameistari, Hafnar-
firði; Ásta húsfreyja, Hafnarfirði; Þóranna hús-
freyja, Háleggsstöðum; Hulda húsfreyja, Hafn-
arfirði og Skarphéðinn byggingameistari,
Hnífsdal. Afkomendur þeirra hjóna eru að nálgast
sjötta tuginn. Árið 1942 verður Hjálmar fyrir
þeirri þungbæru reynslu að missa konu sína frá sjö
íslendingaþsettir