Íslendingaþættir Tímans - 15.06.1983, Blaðsíða 8
NG
Margrét Ingibjörg
Gissurardóttir
frá Byggðarhorni
Fædd 26. júlí 1897
Dáin 24. maí 1983
Margrét saumakona, Safamýri 93 er látin,
fregnin kom mér á óvart eins og slíkar fréttir gera
ævinlega þegar góöir vinir hverfa úr samfélagi
okkar, Hún átti langan og giftudrjúgan starfsdag
að baki er hún kvaddi.
Margrét Ingibjörg var fædd að Byggðarhorni í
Sandvíkurhreppi og var fyrsta barn þeirra mætu
og dugmiklu hjóna Gissurar Guðmundssonar og
Ingibjargar Sigurðardóttur frá Langholti í
Hraungerðishreppi. Börn þeirra hjóna urðu alls
sextán og komust öll til manns, sem að var
óvanalegt á þeim tíma og urðu stórmyndarlegt
fólk. Til þess að bæta afkomu heimilisins varð
heimilisfaðirinn að stunda sjóróðra fjarri heimili
sínu á vetrum. Húsfreyja sá þá um börn og
búpening, oftast nær ófrísk, berandi nýja mann-
veru undir belti. Margrét sem var elst barnanna
varð því fljótlega að axla byrðarnar með móður
sinni og gæta litlu systkinanna á meðan Ingibjörg
leysti hey í garði og gaf kúm og kindum eða öslaði
snjó og krapa að vatnsbólinu og bar vatn í menn
og dýr. Heimilisbragurinn var léttur því Ingibjörg
húsfreyja var svo glaðlynd, að hún smitaði alla
sem hún umgekkst með sinni léttu lund. Þegar
Ingibjörg eignaðist sitt þrettánda barn vannst ekki
tími til að ná í Ijósmóður og varð þá Margrét,
óharnaður unglingurinn, að taka að sér nærkonu-
starfið. Það fór allt vel, sem að vænta mátti því
Ingibjörg með sinni styrku lund gat leiðbeint og
hughreyst. Á þessu heimili mótaðist Margrét, hún
var glaðlynd, stefnuföst, gjafmild og vildi hvers
manns vanda leysa.
í upphafi fyrri heimstyrjaldarinnar eða árið
1915 hleypti Margrét heimdraganum, aðeins átján
ára gömul og fór suður í Reykjavík til náms. Að
baki hafði hún aðeins stuttan tíma í farskóla fyrir
fermingu. Þó má gera ráð fyrir að hún hafi verið
búin að læra meira í skóla lífsins en unglingar á
þeim aldri kunna í dag. Það var mikill viðburður
í lífi hverrar stúlku á þeim tíma að geta lært. Þó
var ekki um margar valgreinar að ræða fyrir
alþýðustúlkur. Það má þó telja að hún hafi lent á
réttri braut er hún lærði karlmannafatasaum og í
kjölfarið fylgdi kjólasaumur og þjóðbúninga-
saumur en á því sviði var hún listakona og það
handbragð mun halda minningu hennar á lofti um
ókomna framtíð.
Margrét hafði nú lokið námi og unnið um hríð
í Reykjavík við sauma, þá var hún gripin þrá til
uppruna síns,þar sem grösin gréru og lömbin léku
sér við litla lækjarsytru. En það varannað og meira
sem beið hennar í sveitinni, hún átti þar æskuvin
og í byrjun heyanna eða nánar 17. júlí 1920,
giftist hún Guðbirni Sigurjónss. frá Króki. Hann
var fæddur í Sölvholti í Hrunamannahreppi,
8
jarðskjálftaárið mikla á Suðurlandi árið 1896, hús
höfðu hrunið, fólk og fénaður orðið undir og látið
lífið.
Fólk þorði ekki að sofa í bæjunum þó uppi-
standandi væru og hélst að mestu við í tjöldum
eða útihúsum.
Foreldrar Guðbjörns, Sigurjón Steinþórsson og
Þorbjörg Einarsdóttir höfðu verið í húsmennsku
á prestsetrinu Stóra-Hrauni, þar sem Sigurjón var
ráðsmaður hjá prestinum Ólafi Helgasyni, er
skipaður þafði verið kennari heyrnardaufra og
mállausra 20. ágúst 1891. Jarðskjálftarnir urðu
m.a. til þess að miklum óhug sló á fólk. Það var
hvergi óhult innan dyra, þessa síðsumardaga.
Þorbjörg Einarsdóttir flúði því heim í öryggið í
foreldrahúsum, að Sölvholti og ól þar fyrsta barn
sitt í tjaldi á þessum köldu haustdögum eða 17.
sept. 1896. Drengurinn var látinn bera nafn
hjónanna Guðrúnar og Arnbjörns er létu lífið
þegar bær þeirra Selfoss hrundi og þau grófust
undir brakinu.
Guðbjörn flutti brúði sína heim að Króki í
Hraungerðishreppi til foreldra sinna, þar bjuggu
þau fyrstu árin og þar fæddist fyrsta barn þeirra.
Margrét kom hart niður og gekk ekki heil til
skógar lengi á eftir. Hún elskaði og virti tengda-
foreldra sína en þó fannst henni þröngt um sig,
athafnaþrá hennar og lífsfjör gat ekki blómstrað
á fámennum sveitabæ, þar sem hún réði ekki einu
sinni ríkjum. Guðbjörn og Margrét tóku sig því
upp eitt vorið með dótturina unga og fóru í
ráðsmennsku að Elliðavatni í nágrenni Reykja-
víkur og síðar að Saltvík á Kjalarnesi, þar sem
þau undu vel hag sínum og þaðan átti Margrét
ógleymanlegar minningar um vinnuveitendurna
og ekki síður um nágranna sem að hún minntist æ
síðar með hlýhug.
Það var ekki að ástæðulausu að þau yfirgáfu
Kjalarnesið. Þeim hafði sem sé boðist ábúð á
Jórvík í Flóa, vildisjörð og þar með sáu þau hylla
undir það takmark sitt að láta drauma sína rætast.
Margrét var mikil húsmóðir og sveitakona eins og
hún átti kyn til, hana skorti ekki dugnað eða
hagsýni og nýtni eins og á þeim tíma var talinn
höfuðkostur hverrar konu. Guðbirni var margt til
lista lagt en gróðurmoldin var honum heilög, þar
gat hann áorkað ótrúlegustu hlutum svo til afreks
má telja. Þarna bjuggu þau í fimm ár, góðu búi.
En þó Margrét væri góð búkona þá blundaði alltaf
í vitund hennar listhneigðin og með annasömum
búverkum gat hún ekki fengið þá útrás fyrir
handmennt sína sem hún þráði.
Þau hættú því sveitabúskap og fluttu að Selfossi.
Þá fyrst var Margrét í essinu sínu, hún vann alla
daga að saumaskap og með því móti gat hún
borgað allt sem þurfti til heimilishaldsins en
Guðbjörn vann við húsbyggingar og múrverk á
daginn, vann við að koma upp sínu eigin húsi á
kvöldin og um helgar. Þannig tókst þeim með
sameiginlegu átaki að byggja sér stórt og myndar-
legt hús er þau nefndu Ásheima, þar ríkti
glaðværð eins og ávallt hefur fylgt Margréti.
Guðbjörn hafði góða söngrödd og þegar gesti bar
að garði var glatt á hjalla og það komu oft gestir
því þeim var báðum gestrisni í blóð borin en um
fram allt voru þau góðar og hjálpsamar mann-
eskjur. Á meðan þau bjuggu í Jórvík var hjá þeim
stúlka er eignaðist barn. Þegar barnið var orðið
3ja mánaða og stúlkan ætlaði að fara gat Margrét
ekki hugsað sér að hún færi með barnið milli vista,
svo hún tók barnið og þau ólu það upp sem sitt
eigið barn til fullorðinsára. Það er Ragna Pálsdótt-
ir.
Eftir að þau fluttu í Ásheima á Selfossi,
andaðist í þorpinu móðir frá 4um börnum.
Margrét gat ekki staðið aðgerðarlaus hjá. Hún
bauðst til að taka eina 9 ára gamla telpu heim með
sér. „Ég gat ekki annað“, sagði hún síðar.
Telpuna ólu þau upp. Það er Guðrún Guðmunds-
dóttir. Báðar eru þær giftar og hafa átt mörg börn
og Margrét hefur verið þeim eins og sönn amma.
Sjálf eignaðist hún tvö börn: Margréti Sigrúnu L
28.12. 1921, hún var gift Karli Þorsteinssyni frá
Bakkafirði. Þau eignuðust 4ar dætur, hann lést
skyndilega 1981. Barnabörn þeirra eru 12.
Margrét eignaðist annað barn sitt eftir 17 ára
Framhald á bls. 7
Islendingaþsettir