Íslendingaþættir Tímans - 13.07.1983, Side 3

Íslendingaþættir Tímans - 13.07.1983, Side 3
töfJT Páll Pálsson Fæddur 19. ágúsl 1912 Dáinn 17. apríl 1983 Um aldamótin var margt í heimili víöa til sveita. Aðdrættir voru erfiðir og býlin sjálfum sér nóg um flcsta hluti. ÞannigvarumSeljaland íFljótshverfi, Þar sem Páli Pálsson fæddist 19. ágúst 1912. Systkinin muna þennan dag með bjartri sól og strekkingsvindi, en nýr bróðir var ekkert tiltöku- n'ál, því að það var nær árviss viðburður að barn faeddist á Seljalandi. Páll var hinn tíundi í röðinni af fimmtán systkinum, auk eins hálfbróður . Foreldrar Páls voru Málfríður Þórarinsdóttir og Páll Bjarnason. Móðir Málfríðar var Kristín fónsdóttir bónda á Dalshöfða í Fljótshverfi Magnússonar en faðir Málfríðar var Þórarinn Pórarinsson bónda á Seljalandi Eyjólfssonar. Páll var sonur Bjarna bónda og hreppstjóra í Flörgsdal á Síðu Bjarnasonar hreppstjóra á Keldunúpi og hún því aldrei kynni af föður 'sínum. Móðir hennar giftist öðru sinni 1897 Híram Veturliðasyni °g ólst Soffía upp hjá þeim ásamt systur sinni hlargréti Flíramsdóttur. sem lifir systur sína. Þau hjuggu fyrst að Búðum en síðan á Steinólfsstöðum 1 Veiðileysufirði og fluttust til Hnífsdals 1912. Soffía giftist Matthíasi Jakobssyni. ættuðum úr fökulfjörðum. en missti hann eftir fárra mánaða sambúð. Þau eignuðust einn dreng. sem dó shömmu eftir fæðingu. Ariö 1919 giftist Soffía í annað sinn. Sæmundi Brynjólfssyni. síðar hreppstjóra á Kletti. Hann hafði þá fyrir nokkru tekið við búi forcldra sinna að Kleppustöðum í Staðardal. Þau bjuggu þar til *h2l, er þau fluttust að prestssetrinu Stað í Steingrímsfirði og voru þar í sex ár. 1927 fluttu Þau að Kletti í Gufudalssveit og bjuggu þar góðu húi fram yfir 1960 að þau seldu búið í hendur Haraldi svni sínum. Sæmundur lést í júlí 1974. þá uai haustið fórst Haraldur af slysförum. og var þá þungur harmur kveðinn að Soffíu. Hún fór þá frá Kletti til Brynjólfs sonar síns á Hólmavík. en síðustu árin var hún hjá dóttur sinni. Sigurbjörgu á Akranesi. Þau Soffía og Sæmundur eignuðust 8 börn og er stór ættbogi frá þeim kominn. Börn þeirra voru: Matthías. hann lést 14 ára og var foreldrum sínum harmdauði. enda mikið mannsefni. Urengur. em dó við fæðingu. Sigurbjörg. gift Óla H. Ananíassyni. fyrrum bónda á Hamarlandi í Peykhólasveit. nú starfsmanni á Grundartanga. Þau búa á Akranesi. Margrét. talsímakona í Pevkjavík. Ólína. gift Vikari Davíðssyni. skrif- s'ofumanni í Revkjavík. Brvnhildur. gift Ásgeiri Benediktssvni. múrara í Reykjavík. Haraldur. hóndi og hreppstjóri á Klctti. en hann lést um aldur fram 1974. Haraldur var kvæntur Jóhönnu •lóhannesdóttur. Yngstur er Brynjólfur. búnaðar- 'áðunautur á Hólmavík. kvæntur Erlu Þorgeirs- dóttur. Þannig er í fáum dráttum ramminn um lífssögu Þessarar lífsreyndu alþýðukonu. en segir þó harla látt um manneskjuna sjálfa. íslendingaþættir Helgu, yngstu dóttur sr. Páls Pálssonar prófasts í Hörgsdal. Málfríðurog Páll byrjuðu sinn búskap á Seljalandi í tvíbýli við foreldra Málfríðar. Efni voru góð á Seljalandi á þeim árum en í hönd fóru erfiðari tímar. I páskaáhlaupi 1917 tapaðist nær helmingur fjárstofnsins, ær króknuðu lambfullar. Bóndinn lagðist í brjósthimnubólgu um sumarið og lá rúmfastur í hálft annað ár. Vorið 1918 var með eindæmum kalt og sumarið graslítið. Kötlu- gos í október 1918 bætti gráu ofan á svart og eyðilagði alla beit. Bústofninn komst niður í 60 kindur, 2 kýr og nokkur hross til að framfleyta þrettán barna heimili. Heilsa bóndansvarbrostin, en elstu börnin lcttu nú undir, og með seiglu, útsjónarsemi og æðruleysi komst heimilið í gegnum þessar þrengingar án nokkurra opinberra Við nútímafólk, sem lifum í tæknivæddu vel- ferðarþjóðfélagi gerum okkur ekki alltaf Ijóst, hversu ströng lífsbaráttan var í afskekktum sveit- um á fyrrihluta þessarar aldar og hversu hún reyndi á þolrif fólksins. Það þurfti sterkan stofn til að standast þá raun og andlegt atgervi til að vinna bug á erfiðleikunum. vaxa af þeim en láta þá ekki smækka sig, heldur eflast og styrkjast við áföllin. Slík manngerð var Soffía Ólafsdóttir. Enda þótt Soffía nyti ekki skólagöngu, frekar en flestir aðrir af hennar kynslóð, fylgdist hún vel með mönnum og málefnum allt fram á tíræðisald- ur. Hún var greind kona og minnug. Hún hafði yndi af bóklestri. þótt litt gæfust stundir til þess, fyrr en hún var komin á efri ár. Hannyrðir voru henni kærkomið verkefni, en á búskaparárunum gáfust ekki tómstundir til þeirrar iðju, en þeim mun bctur naut hún þess. þegar árin færðust yfir og var handbragð hennar og afköst með ólíkindum allt fram á síðasta ár. Soffía var ákaflega hógvær og hávaðalaus kona. Hún var gæflynd ogglaðsinna, en gleði hennar var með hóglátum blæ og hun tók ávallt málstað þeirra er minna máttu sín. Ég sem þessar línur rita kynntist ekki Soffíu fyrr en hún var komin um sjötugt. Mér er í fersku minni. þegar ég sá hana í fyrsta sinn, hversu hlýtt mér fannst viðmót þessarar lágvöxnu, vinnulúnu konu. og eftir því sem kynnin urðu nánari. hef ég æ betur skynjað að þar gekk góð kona og góður vinur. Soffía var lögð til hinstu hvíldar við hlið manns síns í Gufudalskirkjugarði 9. mars .1. Hún kausað hvílast i faðmi þeirrar sveitar þar sem hún átti stn manndóms ár, þar sem hún átti heima í 47 ár og leiddi börn sín til vits og þroska. Að loknum þessum fátæklegu minningarorðum vil égvotta hinni öldnu heiðurskonu virðingu mína og þakkir. Eg tel það mannbætandi að hafa átt því láni að fagna að hafa kynnst henni og vera samvistum við hana. Blessuð sé minning hennar. Vikar Davíðsson styrkja. Börnin komust öll á legg og döfnuðu vel. Bræðurnir réðust sem unglingar í vinnu á næstu bæi, og hinir elstu fóru til sjós á vetrum, gangandi um langan veg. Þannig lögðu þeir heimilinu drjúgt til og því var veitt eftirtekt, að systkinin frá Seljalandi báru með sér þann brag, sem einkcnndi fólk frá góðum heimilum. Páll Bjarnason lést af lungnabólgu árið 1922, aðeins 47 ára að aldri. Elsti sonurinn, Þórarinn, tók þá við búsforráðum ásamt móður sinni. Þrátt fyrir þröng efni var myndarbragur á heimilinu, gestrisni og hjálpsemi í heiðri höfð og sá höfðingsbragur er enn á Scljalandi. Þótt Páll Pálsson hafi verið of ungur til að skilja alvöru lífsins á þessum árum, fer ekki hjá því, að hugur hans hafi mótast af þeirri samheldni, nægju- semi og hjálpfýsi, sem hann ólst upp við meðal heimilisfólks og nágranna. Páll þótti snemma lipur til snúninga, léttur og vinnufús. Tvo vetur sótti hann vinnu til Grindavíkur um vertíð en réðist svo vinnumaður að Rauðabergi í Fljóts- hverfi. Þar var Páll til heimilis ein tíu ár en dvaldi síðari árin í Reykjavík við ýmis störf um vetur. Páll var snemma stcyptur í það mót, sem hann hélt um alla ævi. Hann var léttur í lund, með góða kímnigáfu, hláturinn hvcll og smitandi. Hann var frjáis í skoðunum, hafði allt á hreinu, en lét engan teyma sig. Oll verk vann hann af natni, sem bar honum gott vitni. í Rcykjavík bjó Páll lengst af hjá Helgu, systur sinni, og mági, Guðbjarti Björnssyni. Árið 1947 réðist Páll í vinnu við umsjón með Hafnarböðunum í Reykjavík með Guðbjarti, sem þar var fyrir. Á nýársdag 1950 kvæntist Páll Sólveigu Kolbeinsdóttur frá Éyvík í Grímsnesi. Jóhannessonar bónda þar, og Stein- unnar Magnúsdótturfrá Haga í Grímsnesi. Bróðir Páls, Sigurður, hafði nokkrum árum fyrr kvænst Önnu Margréti, systur Sólveigar. Páll og Guðbjartur voru samhentir um rekstur Hafnarbaðanna og nutu almennra vinsælda meðal sjómanna og verkamanna þar. Eftir lát Guðbjarts 1957 kom Bjarni, bróðir Páls, til starfa með honum og unnu þeir saman þar til Hafnarbúðir tóku til starfa 1962 og gömlu böðin voru lögð niður. Viðskiptavinir voru af misjöfnum toga en allir rómuðu Pál fyrir sérstaka lipurð og greiða- semi. Páll kaus nú að breyta til um vinnu og réðist til verktaka, sem unnu við lögn hitaveitu og aðrar byggingarframkvæmdir, frani til ársins 1966, að ‘3

x

Íslendingaþættir Tímans

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslendingaþættir Tímans
https://timarit.is/publication/303

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.