Íslendingaþættir Tímans - 24.08.1983, Blaðsíða 3

Eiríkur Vigfússon
frá Tungu í Valþjófsdal
Fæddur 8. maí 1892
Dáinn 7. janúar 1983
Fyrir og eftir aldamótin síöustu bjuggu, í meira
en 40 ár, að Tungu í Valþjófsdal í Önundarfirði
hjónin Guðrún Sveinbjarnardóttir og Vigfús Ei-
ríksson skipasmiður.
Þessi hjón eignuðust 10 börn, 5 dætur og5 syni,
einn son misstu þau smábarn að aldri, en 9 börn
komust til aldurs og urðu flest háöldruð.
Tunga í Valþjófsdal er ekki mikil flutningsjörð
eins og það var kallað hér áður fyrr, þó komu þessi
hjón upp öllum barnahópnum ágætlega til manns
hjálparlaust.
Með þessum orðum mínum langar mig til að
minnast eins þessara bræðra, þ.e. Eiríks, hann var
fæddur 8.5.1892 en dáinn 7.1.1983.
Auðvitað fóru þessi börn öll að vinna og hjálpa
til við hverskyns störf eins fljótt og aldur og þroski
leyfði. Bræðurnir fóru ungir að stunda sjó en
lögðu þau störf þó ekki fyrir sig til lengdar.
Kjartan fór snemma að hjálpa föður sínum við
skipasmíðar og æfðist þá í að handleika sög og öxi.
Öllum þessum bræðrum var útþráin í blóð
borin. Allir sigldu þeir til útlanda, einn til að læra
en þrír til að vinna. Kjartan og Kristján fóru ungir
í siglingar og flæktust þá víða um heimshöfin. Þeir
komu heim úr þessum ferðum haustið 1913 og
voru þá heima um veturinn. Vorið 1914 héldu
Kristjánicngin bönd. Hann réðist suður til Afríku-
stranda að hvalveiðistöð sem þá var rekin þar.
Honum fannst að þetta yrði hann að fara og það
mætti ekki dragast úr hömlu. Svo réðist þessi
draumur hans að áður en árið var liðið drukknaði
hann af hvalveiðibáti suður í höfum. Mörgum
þótti sem feigð hefði kallað hann til þessarar
ferðar.
Ungur að árum þótti Eiríkur með snjöllustu
námsmönnum, og því var hann mjög hvattur til
að fara í langskólanám og í menntaskóla var hann
í þeirri trú Iifði hann og sigraði í Drottni okkar.
Fáir hafa þurft að ganga eins erfiða braut og hann.
Oftar en einu sinni stóð hann uppi allslaus. Það er
ekki pláss hér að rekja það allt. en í gegnum sínar
raunir fékk hann styrk til að standa. Um það segir
hann í „Æviminning" sinni:
„Margt hefur á dagana drifið.
Drottinn minn ég þakka þér.
Oft hefur mig úr hœttu hrifið
höndin sterka Drottins hér.
Oft var ég á vegamótum
vissi ei hvert leiðin lá
kunni lítið forráð fótum
fékk ég hjálp frá Drotlni þá. “
Drottinn blessi minningu afa míns og gefi okkur
náð til að taka öllu eins og hann gerði.
Guðmundur Guömundsson
einn vetur, en sökum féleysis hætti hann námi. Ég
harma enn að okkar þjóð skildi tapa þessum
hæfileikum til annars lands, því engumhefði hann
brugðist í því sem honum var trúað til.
Líklega var það vorið 1915, sem Kjartan unir
ekki lengur á íslandi og hyggur hann á Ameríku-
ferð og nú fær hann Eirík bróður sinn með sér.
Þar og þá hefst dvöl Eiríks í því stóra og auðuga
landi, en sú ferð stóð í nærfellt sjötíu ár. Þetta
vor 1915 komu þessir bræður tll Vesturheims,
mállitlir og félausir. Þeirra eini farareyrir var
líkamleg og andleg hreysti, drenglyndi og næstum
einstakir námshæfileikar. Það má segja að þessi
heimanfylgja bræðranna frá Tungu, svo ágæt sem
hún var, hafi einkennt heimanbúnað allra þessara
systkina. Ég kynntist öllum þessum systkinum,
nema Kristjáni heitnum, mjög vel og veit vel hvað
ég segi hér um.
Fyrst eftir að þeir Kjartan og Eiríkur komu
vestur, leituðu þeir sér atvinnu víða um Bandarík-
in og gekk þá á ýmsu fyrir þeim. í þessari
atvinnuleit komu þeir til Chigagó borgar og fengu
þar báðir atvinnu.
Kjartan fékk starf sem trésmiður, og naut hann
þess nú að hafa unnið að skipasmíðum, með föður
sínum heima á fslandi. Eiríkur réðist að rafmagns
fyrirtæki, sem hét Western Electrik, og undu nú
þessir íslensku piltar vel hag sínum.
Á þessum misserum bar svo til að þeir bræður
hittu vestra ungan einhleypan íslending, sem hét
Ari Eyjólfsson. Hann var síðar í þjónustu S.Í.S á
íslandi. Þessir ungu menn bundust þvílíkum
vináttuböndum, þar í Vesturheimi að þau bönd
héldust án þess að slakna meðan þeim entist líf.
Nú eru þeir allir fluttir yfir móðuna miklu, og
eigum við ekki að trúa því að þeir hafi nú þegar
rifjað upp forna vináttu. Allir sóttu þessir piltar
kvöldskóla, sem ríkið rak. Þar var aðallega kennd
ensk tunga, en fleiri voru þó námsgreinarnar.
Þetta var fjölsóttur skóli, því margir voru innflytj-
endurnir og af ýmsu þjóðerni. Þessir skólar voru
nauðsyn, því fæstir útlendingarnir, sem komu til
landsins, kunnu stakt orð í ensku, og þetta
hjálpaði þeim til að lifa lífinu í þessu víðlenda,
auðuga ókunna landi. Þegar til prófa kom í
skólanum var Eiríkur alltaf hæstur en Kjartan og
Ari næstir. Þetta vakti eftirtekt og var haft á orði
að mikil gáfuþjóð hlytu fslendingar að vera, þegar
þrem mönnum skyti þarna upp saman, sem væru
svo miklir námsmenn. Þegar skólanum lauk var
Eiríki boðin föst staða, hjá talsímafélaginu og
naut hann þar námshæfni sinnar. Vann hann þar
á skrifstofu í mörg ár og var síðast skrifstofustjóri.
Árið 1930 fýsti Eirík til íslands. Hann langaði
til að finna frændur og vini, auk þess vildi hann
sjá hvernig íslendingar héldu þjóðhátíð í tilefni
þúsund ára afmæli Alþingis. Kjartan sagði mér
síðar að hann hefði ekki þorað í þessa ferð heim,
hann óttaðist að hann væri öllum gleymdur.
Þetta sumar kynntist ég Eiríki fyrst. Við
Þórunn, yngsta systir hans, vorum þá gift, og um
vorið höfðum við byrjað að búa á jörðinni hans
föður míns.
Eiríkur kom því til okkar, þetta sumar, og
dvaldi hjá okkur svo vikum skipti. Það var alveg
sérstök lífsreynsla, ég vil segja lífsfylling, að
kynnast honum. Ef maður sat í sama herbergi og
hann, þó hann segði ekkert og gerði ekkert leið
manni vel í návist hans. Þetta var alveg sérstök
tilfinning, sem ekki er hægt að lýsa, svo góð var
hún.
Á þessum árum eignuðust þeir bræður íbúðar-
hús í Chígagóborg og bjuggu þar saman meðan
báðir lifðu.
Þessir bræður tóku allmikinn þátt í félagslffi
fslendinga í borginni. Þeir höfðu báðir yndi af að
spila brids og var bridsdeild stofnuð í félaginu. Þar
var líka stofnað skákfélag og efnt til keppni í þeirri
grein. Lang oftast vann Eiríkur þar fyrstu verð-
laun.
Þegar Eiríkur kom vestur úr íslandsferðinni
1930 var heimskreppan mikla skollin yfir. Þá var
strax mikill samdráttur í öllum framkvæmdum á
atvinnusviði. Þá var þeim bræðrum báðum sagt
upp vinnunni. Stóðu þeir þá báðir uppi atvinnu-
lausir, hófst nú aftur stríð í atvinnuleit eins og
gerðist á fyrstu árum þeirra vestra. Þeir reyndu
margt en flest misheppnaðist. Þó var þetta áfall
þeim vægara en fyrr af því að nú áttu þeir hús yfir
höfuðið og voru auk þess vel mæltir á enska tungu.
Atvinnuleysisplágunni létti brátt eftir að hinn
nýkjörni fatlaði forseti Bandaríkjanna tók við
völdum. Þar kom að þessum bræðrum báðum var
boðin sama vinna og þeir höfðu áður. Árið 1939
hófst síðari heimsstyrjöldin og þá tók við tímabil
íslendingaþættir
3