Íslendingaþættir Tímans - 21.09.1983, Qupperneq 8

Snæbjörn Sigurðsson,
75 ára
Hinn 22. ágúst s.l. varð Snæbjörn Sigurðsson
fyrrum stórbóndi á Grund í Eyjafirði, 75 ára.
Hann er fæddur að Garðsá í Eyjafirði árið 1908
og var yngsta barn sinna foreldra og hið níunda í
röðinni. Af þessum stóra systkinahópi eru sex á
lífi enn.
Snæbjörn er enginn hversdagsmaður. Hann
gengur sínar eigin götu og lætur sig litlu skipta
hvað almenningi finnst um það ferðalag hans og
hann hikar hvergi né kvikar þótt sýnilegir erfið-
leikar séu á þeim leiðum. ísland á alltof lítið af
slíkum kjarnamönnum og einmitt þess vegna get
ég ekki látið hjá líða að minnast Snæbjarnar lítið
eitt á þessum tímamótum á ævi hans.
Ég kynntist Snæbirni fyrst þegar foreldrar hans
fluttu inn að Leyningi í nágrenni foreldra minna.
Þá var hann rétt kominn yfir fermingu. Ekki urðu
kynni okkar mikil í það sinn, en eftir að ég náði
fullorðinsaldri urðu þau meir og uxu sífellt með
árunum.
Ég hef alltaf haft gaman af því að hitta
Snæbjörn. Hann er maður hress í máli og
algerlega laus við allt víl og volæði. Hann talar
tæpitungulaust og kjarnmikla íslensku, sem stund-
um hefur keint af fornmálinu, enda hefurltann
lesið íslendingasögur meira en almcnnt gerist og
mig grunar að hann hafi lesið sumar þeirra ærið
oft, einkum Sturlungasögu. Hann kann ótrúlega
mikið af orðaræðum manna utanbókar og at-
burðarás flestra sagnanna getur hann rakið án
mikillar fyrirhafnar. Ýmis spakmæli og snjallyrði
sögualdarmanna og Sturlunga eru Snæbirni tungu-
töm og hann á oft létt með að segja það í einni
setningu, sem aðrir þurfa langt mál til að útskýra.
Þessi orðsnilld Snæbjarnar hefur valdið því að
hann á létt með að tala aðra menn inn á sitt mál
og á þann hátt hefur honum stundum heppnast
betur en öðrum að koma sínum hugðarefnunt til
betri vegar. Aörir menn hafa líka notið góðs af
þessum hæfileikum Snæbjarnar því að hann er
hjálpsamur maður að eðlisfari og hugkvæntur á
ráð til að leysa úr erfiðum vandamálum.
Eins og gefur að skilja hlaut maður eins og
Snæbjörn að verða settur í ýmis störf í sinni sveit.
Ég treysti mér ekki til að gera skrá yfir þau öll, en
ég veit að hann var árum saman formaður
skólanefndar Hrafnagilshrepps og leysti þar oft
erfið störf, einnig var hann lengi í stjórn mjólkur-
flutningafélagsins og hann var nokkurs konar
framkvæmdastjóri fyrir byggingu félagsheimilisins
Laugaborgar og það var langt frá því að vera
vandalaust starf.
Ég læt þessa upptalpingu nægja og vík að
bóndantim Snæbirni og minnist lítillega á ætt
hans. Sjálfsagt finnst Snæbirni lítið til um þá
ættfærslu mína, því að hann er ættfróður með
afbrigðum. Foreldrar Snæbjörns voru hjónin
Hólmfríður Jónsdóttir og Sigurður Bjarnason,
fræðimaður, frá Snæbjarnarstöðum í Fnjóskadal.
Þau hjón bjuggu lengst á Snæbjarnarstöðum. Af
þeim hjónum er komin fjölmenn ætt sem kennir
sig við Snæbjarnarstaði.
Þegar Snæbjörn var 25 ára gamall kvæntist hann
Pálínu Jónsdóttur, ættaðri úr Hrísey. Hún var hin
mesta myndarkona í sjón og að handbragði, eins
og hún átti kyn til. Það sama ár byrjuðu þau
búskap í Hólshúsum, en sá bær stendur á hóli fyrir
utan og ofan höfuðbólið Grund og var hjáleiga
þaðan. Snæbjörn hafði þá verið ráðsmaður hjá
Margréti systur sinni í nokkur ár, en hún var þá
orðin ekkja eftir fyrri mann sinn, Magnús Sigurðs-
son. 1 Hólshúsunt bjuggu Snæbjörn og Pálína í
einn og hálfan áratug. Jörðin var illa hýst svo þau
urðu að byggja öll hús að nýju. Það var stórt átak
fyrir ung og efnalítil hjón á krepputímum. Börn-
unum fjölgaði líka ört. Alls urðu þau sex.
Þau eru: Sigurður bóndi á Höskuldsstöðum í
Eyjaíirði, Holmfríður löglræðíngur í Reykjavík,
Sighvatur læknir t' Keflavík og einnig í Reykjavík,
Jón kennari í Hveragerði, Ormarr kennari við
Þelamerkurskóla og Sturla kennari við Gagn-
fræðaskóla Akureyrar.
Auk þess ólu þau Pálína upp einn sonarson
sinn, Þórð Sturluson.
Árið 1947 var hálflendan á Grund auglýst til
sölu. Ýmsir höfðu hug á að eignast þá ágætu jörð,
en fáum þótti fært að leggja í þau kaup. Þess vegna
kom það flatt upp á marga, þegar það fréttist að
Snæbjörn hefði fest kaup á hálfri Grund. Það
þurfti dirfsku og áræði til að stíga þetta skref.
Vafalaust hafa þetta verið erfið kaup, en Snæbjörn
hafði gott fjármálavit og hann bjó á Grund svo
lengi sem hann var við búskap. Hann bjó þar
stórbúi og komst oftar en einu sinni í það að vera
hæsti mjólkurinnleggjandinn í Mjólkursamiagi
K.E.A. Grund seldi Snæbjörn ekki fyrr en hann
hafði misst konu sína, en hún dó 21. mars 1982.
Þá var Snæbjörn farinn að heilsu og dvelur nú á
Kristneshæli. Hið hress og glaða viðmót er ekki
lengur líkt því sem áður var, en hann talar þó enn
sitt kjarnmikla mál sem margir mættu taka sér til
fyrirmyndar. Minni hans má teljast allgott. Hann
getur enn þulið langa kafla úr Sturlungu utanbók-
ar ef svo ber við að horfa. Hann unir sér furðu vel
við lestur og vísnagerð. Hann hefur alltaf gert
vísur frá því hann var unglingur, en nú hefur hann
tíma til að fága þær og fægja og gera þær dýrt
kveðnar. Snæbjörn sendir ekki lengur heillaskeyti
nema í bundnu máli og það eru ekki margorð ljóð
en það eru vísur sem tekið er eftir.
Að lokum óskum við hjónin þessum gráhærða
öldungi allra heilla á ævikvöldinu og afkomendum
hans guðs blessunar.
Angantýr H. Hjálmarsson.
Þeir sem skrifa
minningar- eða afmælisgreinar
/
í Islendingaþætti
eru vinsamlegast beðnir
að skila vélrituðum
handritum
8
íslendingaþættir