Íslendingaþættir Tímans - 05.10.1983, Blaðsíða 2

*********
Dr. Gunnar Thoroddsen
fv. forsætisráðherra
*
■ Gunnar Thoroddsen fyrrverandi forsætisráð-
herra andaðist aðfaranótt sunnudagsins 25. sept-
ember s.l. eftir stutta legu á sjúkrahúsi. Þeim sem
störfuðu með Gunnari Thoroddsen var ljóst að
hann gekk ekki heill til skógar síðustu mánuðina.
Hann bar hins vegar sjúkdóm sinn af mikilli
karlmennsku og æðruleysi og sinnti af fuilum
krafti erfiðum stjórnarstörfum. Með Gunnari
Thoroddsen er genginn einn mikilhæfasti stjórn-
málamaður og einstaklingur, sem íslenska þjóðin
hefur átt.
Gunnar Thoroddsen var fæddur í Reykjavík
29. desember 1910 og var því tæplega 73 ára er
hann lést.
Gunnar Thoroddsen hóf snemma afskipti af
þjóðmálum. Hann tók fyrst sæti á Alþingi 1934,
aðeins 23 ára og er yngsti maður sem setið hefur
á Alþingi fslendinga. Alla tíð síðan var ferill
Gunnars Thoroddsens óvenju yfirgripsmikill og
litríkur.
Ekki er ætlun mín að rekja hið mikla lífsstarf
Gunnars Thoroddsens. Til þess verða ýmsir aðrir.
Ég vildi hins vegar fara nokkrum orðum um kynni
mín af Gunnari Thoroddsen, einkum í þeirri
ríkisstjórn, sem hann veitti forustu.
Eftir langar en árangurslausar tilraunir for-
manna stjórnmálaflokkanna til myndunar ríkis-
stjórnar um áramótin 1979-80, gekk Gunnar
Thoroddsen fram fyrir skjöldu og myndaði ríkis-
stjórn sína 8. febrúar 1980. Úm aðdraganda
þeirrar stjórnarmyndunar hafa verið ýmsar get-
sakir. Gunnar Thoroddsen tók ekki þátt í tilraun-
um formanna stjómmálaflokkanna til stjórnar-
myndunar né torveldaði þær á nokurn hátt.
Hann fylgdist hins vegar vel með þeim, að
sjálfsögðu. Eftir að forseti fslands hafði veitt
úrslitafrest tók Gunnar Thoroddsen hins vegar af
skarið. Ég fékk skilaboð frá honum um mánaða-
mótin janúar febrúar þess efnis, að hann teldi sig
geta myndað meirihlutastjórn með Framsóknar-
flokki og Alþýðubandalagi og nokkrum stuðnings-
mönnum sínum í Sjálfstæðisflokknum. Þetta var
sú eina leið sem fær reyndist til myndunar
þingræðisstjórnar og að mínu mati ekki slæmur
kostur. Ég gekk því þegar á fund Gunnars
Thoroddsens og var ríkisstjórnin síðan mynduð á
nokkrum dögum.
í því stjórnarsamstarfi kynntist ég Gunnari
Thoroddsen vel. Var samstarf okkar náið og mér
um margt lærdómsríkt.
Þótt Gunnar Thoroddsen væri orðinn nokkuð
við aldur sinnti hann sínum störfum af frábærum
dugnaði. Hann mætti snemma til vinnu og vann
langan vinnudag. Hann kynnti sér hvert mál
vandlega og kvaddi á sinn fund fjölmarga aðila til
þess að fá ætíð sem gleggstar upplýsingar.
Gunnar Thoroddsen lagði sig mjög fram við að
ná samkomulagi með stjórnaraðilum um lausn
mikilvægra mála. Hann átti stöðugt fundi með
okkur formönnum samstarfsflokkanna og var
ætíð reiðubúinn til þess að hlusta á mismunandi
2
sjónarmið. Hann lét kanna þær hugmyndir sem
fram komu og leiddi síðan til lykta á þann máta
sem hann að vandlega athuguðu máli taldi réttast
og mesta samstöðu um.
í öllu sínu starfi hafði Gunnar Thoroddsen hið
mannlega sjónarmið að leiðarljósi. Hann vildi
ekki atvinnuleysi, sem hann taldi hið versta böl og
studdi fjölmargar félagslegar umbætur af einlægni.
Gunnar Thoroddsen lagði sig mjög fram við að ná
samstöðu innan ríkisstjórnarinnar um aðgerðir til
þess að draga úr verðbólgu. Hann fagnaði þeim
árangri sem náðist en þótti miður að ekki tókst
samstaða um framhald þeirrar viðleitni. Hann
fylgdist vandlega með störfum ráðherra og studdi
þá af einurð og drengskap.
En Gunnar Thoroddsen var miklu meira en
„aðcins" stjórnmálamaður. Hannáttisérfjölmörg
hugðarefni og var t.d. tónlistarmaður góður og
hagyrðingur. Ég undraðist einnig hve ótrúlegt
minni hann hafði á atburði langrar ævi. Hann
virtist muna öll ártöl og hann rakti af nákvæmni
atburðarrás og fór með orðréttar tilvitnanir. Var
oft fróðlegt að hlusta á þær frásagnir.
Gunnar Thoroddsen gaf ekki kost á sér til
framboðs í síðustu kosningum til Alþingis. Hann
hafði þá þegar lokið óvenjumiklu ævistarfi á sviði
þjóðmála en mörgu átti hann þó ólokið. Allt fram
á síðustu stundu vann hann m.a. ötullega að
umfangsmiklum ritstörfum. Er leitt til þess að vita
ef þeim verður ekki lokið.
Örlögin höguðu því þannig að Gunnari Thor-
oddsen auðnaðist ekki að eiga í rólegheitum
nokkur ár með sinni ágætu eiginkonu, Völu
Ásgeirsdóttur, og fjölskyldu. Það átti hann svo
sannarlega skilið. Én oft er það svo að miklir
atorku- og athafnamenn fórna sínu lífi í þágu
íslendingaþættir