Íslendingaþættir Tímans - 09.11.1983, Blaðsíða 5

Hólmfríður Guðvarðardóttir
Fædd 5. desember 1895
Dáin 10. inaí 1983
Þó liðið sé á tímann frá því að ég stóð við gröf
Hólmfríðar Guðvarðardóttur föðursystur minnar,
hefur sífellt búið í huga mér að minnast hennar
með nokkrum orðum. En margar ástæður hafa
verið í vegi að ég kæmi því á þar til nú. Hólmfríður
var fædd að Ósbrekku í Ólafsfirði 5.12. 1895.
Foreldrar hennar voru þau sæmdarhjónin Guð-
finna Stefanía Jónsdóttir og Guðvarður Guð-
mundsson. Seinna flutti Hólmfríður með foreld-
rum sínum og systkinum að Garði í sömu sveit. Á
Garði var tvíbýli og bjuggu foreldrar okkar á
hálfri jörðinni á móti föðurforeldrum sínum. Sú
fyrsta aðhlynning sem frænka mín veitti mér, var
er ég fluttist á öðru ári yfir í rúmið til hennar er
bróðir minn fæddist. Þá varð hann að fá það pláss
við móðurbrjóst er ég hafði áður notið. Ég man
ekki mikið eftir þeirri breytingu sem við mig var
höfð, svo ung var ég. En smásaman þroskaðist
það með mér hve gott var að vera í skjóli frænku
fyrir ofan hana í rúminu.
í mörgárfór þaðsvo aðégsvafhjáhenni. Þegar
ég var barn og unglingur átti ég oft við vanheilsu
að stríða. Man ég það að oft á næturnar tók hún
mig er ég átti erfitt. sat þá uppi í rúminu með mig
hallaði rnér að sér og huggaði mig og hlúði að.
Þannig var það alla tíð ef ég þurfti til hennar að
leita, þá var alltaf huggun og hjálp frá henni að
vænta. Svo var það með okkur öll systkinabörn
hennar. Við áttum hana ætíð að sem góða og
fórnfúsa frænku. Lengi var Hólmfríður í föður-
húsum, og vann þá foreldrum sínum. Eftir 'að
mótum standa skákir fram á nótt. Næturdrollið
hentaði illa árrisulum bakaranum. Því var þátt-
taka Guðmundar í kappmótum stopulli en efni
stóðu til. Samt tók hann þátt í kappmótum öðru
hverju fram á síðustu ár. Guðmundur var mikill
hraðskákmeistari og mun hafa verið fyrsti hrað-
skákmeistari íslands, árið 1946. Guðmundur var
heiðursfélagi í Taflfélagi Reykjavíkur og Skák-
sambandi íslands.
Heimili Dóu og Mumma á Vesturgötu 46 var í
senn ógleymanlegt og óútskýranlegt. Þetta var
heimili hamingjusamra hjóna og mannvænlegra
barna þeirra, miðstöð skáklífs í borginni, griða-
staður skákmanna og annarra vina þeirra og
kunningja. Hér voru allir velkomnir, gestrisnin
takmarkaiaus. umhyggjan og umburðarlyndið
ómælanlegt, lífsnautnin og kímnin í hávegum
höfð. Hér leið öllum vel, Óvenjulegur skilningur
húsbóndans á manntafli og húsmóðurinnar á
mannlífi, laðaði okkur unglingana í Taflfélaginu
að þessum sælureit, sem gárungarnir kölluðu
..Hótel Skák".
Nú þegar Guðmundur er allur fyllir hugann
þakklæti fyrir liðna tfð, Blessuð veri minning
Guðmundar Ágústssonar.
Ingvar Ásmundsson.
íslendingaþættir
móðir hennar missti heilsuna, og varð seinna
rúmföst þar til yfir lauk, stundaði Hólmfríður
hana af mestu alúð og nákvæmni, ásamt því að sjá
um önnur verk sem heimilinu tilheyrðu. Nokkur
ár bjó hún með föður sínum eftir að móðir hennar
lést. Gestkvæmt var á Garði og mikið spilað á spil
í þá daga, sérstaklega yfir veturinn. Fannst okkur
krökkunum bróðurbörnum Hólmfríðar að það
væri eins og jólaundirbúningur svo var tilhaldið er
væntanlega gesti bar að. Oft fengum við systkinin
að njóta góðs af þessu veisluhaldi. Gestrisni og
allur verklegur myndarskapur var Hólmfríði í
blóð borin. Seinna urðu þáttaskil í lífi Hólmfríðar,
er hún flutti frá Garði og systursonur hennar
Nývarð Ólfjörð, sem fóstraður var þar upp,
kvæntist og tók við búinu. Fyrst kom Hólmfríður
til Grímseyjar. eftir að hún flutti frá Garði. Þá var
ég sem þessar línur rita orðin búsett þar. Hún
dvaldi í Grímsey um tíma svo lá leið hennar til
Akureyrar. Þar vann hún víða fyrstu árin.
Oft gerðist það að hún tók við starfi við þau .
heimili sem veikindi sóttu að, ef húsmóðirin
þurfti burtu að leita sér lækninga. Oftast voru
þetta heimili þar sem börn þurftu umönnun þegar
móðirin var ekki við. En hvar sem var vann
Hólmfríður að verki með samviskusemi svo sem
hún væri að vinna fyrir sjálfa sig. Hún tók að sér
heimili í mörg ár. Þar var um 4 börn á unga aldri
að hugsa um, ásamt öðrum heimilisverkum.
Hólmfríður annaðist börnin þar sem væru það
hennar eigin börn, og þótti orðið vænt um þau er
henni bar óvænt frá að hverfa. Mun það hafa orðið
henni viðkvæmt að fara frá börnunum og yfirgefa
það heimili. En hún hafði unnið vel að því verki
sem hún hafði tekið að sér og fann að vissu leyti
þurfti hennar nú ekki lengur við þar. Hún gekk
því óhindruð fram á veginn. og fékk sér nýtt starf.
Hún bjargaði sér áfram með dugnaði og atorku
og lét ekki allt fyrir brjósti brenna þó eitthvað
blési á móti. Seinna keypti Hólmfríður íbúð t
Laxagötu 2 á Akureyri og bjó þar meðan heilsa
leyfði. Til fjölda ára vann hún við fatasaum hjá
Jóni M. Jónssyni klæðskera á Akureyri.
Árið 1961, þann 18. júlí gekk Hólmfríður það
gæfuspor að giftast eftirlifandi manni sínum
Jóhanni Guðmundssyni sem þá hafði verið ekkju-
maður í mörg ár. Þá byrjaði nýr áfangi í lífi
hcnnar. Þau hjónin voru að mörgu leyti áþekk að
eðlisfari. Bæði gefin fyrir glaðværð og vera í
vinahópi. Samhuga um að taka á móti gestum og
gera öðrum greiða. Á meðan heilsa hennar leyfði
nutu þau hjónin þess að fara í ferðalög. Nú átti
Hólmfríður sér eiginmann sem ekki brást henni í
neinu. Það var alltaf sama skjólið og hjálpsemina
að finna er komið var í Laxagötu 2 hvort sem það
var frændfólk eða venslafólk er þurfti hjálpar.
Eða komið var á gleðistund. Ekki skemmdi
maður Hólmfríðar það að systkinabörn hennar
hlytu aðhlynningu hjá henni ef til þurfti. Hann var
boðin og búinn að veita hjálp, svo samtaka voru
þau hjónin í hugsun oggjörðum. Sérstaklega voru
það við bróðurbörn hennar sem áttum alltaf
athvarf hjá þeim, eins var með afkomendur okkar
systkinanna.
Við þökkum af hjarta alla þá hjálpsemi og
minnumst góðrar frænku sem horfin er yfir
móðuna miklu. Henni varorðið mál á hvíld, því
til margra ára hafði heilsa hennar verið erfið-
leikum bundin. Fyrir 12 árum varð Hólmfríður
fyrir því veikindaáfalli er skerti bæði mál hennar
og skilning. Þessa fötlun sína bar hún með
þolinmæði þrátt fyrir þá erfiðleika að geta illa tjáð
sig og skynjað lítið af því sem aörir töluðu í
kringum hana.
En hún létti sér tímann með að halda á
handavinnu. Henni var handlægnin meðfædd svo
eiginlegt var henni að grípa verk í hönd þó hún
væri orðin fötluð. Hólmfríður var yngst af 5
systkinum, og kvaddi síðust hið jarðneska líf.
Hún andaðist á fjórðungssjúkrahúsi Akureyrar
þá 87 ára gömul. Þá höfðu þau hjónin dvalið um
tímaáelliheimilinu Hlíð á Akureyri, ogþar dvelst
nú eftirlifandi maður Hólmfríðar Jóhann Guð-
mundsson í hárri elli 93 ára.
Við biðjum honum blessunar í allri hans
lífsreynslu. Guð gefi honum styrk er hann í annað
sinn hefur orðið að horfa á eftir ástvini sínum og
þurft að ganga einn og óstuddur á lífsbraut.
Minningin um góðan ástvin gleymist ei. Ekki
heldur um góða frænku. Við frændsystkinin
kveðjum hana hinstu kveðju og þökkum henni
fyrir allt og allt.
Deyr fé,
deyja frœndr,
deyr sjálfr ið sama.
En orðstír deyr aldregi
hveim sér góðan getur.
Aðalhciður Karlsdóttir
Ö