Íslendingaþættir Tímans - 23.11.1983, Blaðsíða 8

Ottó Þorvaldsson
frá Svalvogum, áttatíu ára
„Fjör kenni oss eldurinn
frostið oss herði,
fjöll kenni oss torsóttum gœðum að ná
bœgi sem Kerúb með sveipandi sverði
silfurblár ægir oss kveifarskap frá."
í slíkum skóla skilst mér að Ottó Þorvaldsson
hafi alist upp og skólastjóri þess skóla; faðir hans,
Þorvaldur, sýnt í lífi og starfi árangur slíkra
uppeldisskilyrða.
Kunnugur lýsir Þorvaldi Kristjánssyni svo, í
tveim af 5 erindum:
„Fœkkar hetjum fyrri tíma,
fallin kempa er í valinn,
dregst að sjónum dánargríma,
dauðinn hefur mundað falinn.
Ellin gat þig ekki bitið
árið varð þér sólarhringur,
fólk, sem augum fékk þig litið,
fann, að þar var íslendingur."
„Hafið var þér ætíð yndi,
eins þó blæddi úr lófa sárum.
Framar enginn forma myndi
að fara lengra á tveimur árum.
Bæri að höndum bráður vandi
brotnaði hann á þreklundinni,
og þú næðir ætíð landi,
einnig nú í hinsta sinni".
Um móður Ottós Þorvaldssonar, Sólborgu
Matthíasdóttur, segir í öðru ljóði:
„Um Sólborgu það segja mcetti
hún sjálf var bóndans önnur hönd.
Á jólum fædd að fornum hætti
og framttðinni broshýr{ mætti
að Haukabergi á Barðaströnd"
Afmælisbarnið, sem fullu nafni heitir Svein-
björn Kristján Ottó Þorvaldsson, er fæddur að
Neðra-Miðhvammi í Dýrafirði 29. október 1903.
Meðal kunnugra er hann sjaldan nefndur nema
Ottó frá Svalvogum, hvar hann segist muna fyrst
eftir sér, er móðuramma hans var að kenna
honum bænir og vers. Viti var byggður að
Svalvogum 1920 og tók Ottó við vitavarðarstöð-
unni af föður sínum 1943.
Ef við lítum í minningabók Ottós er kom út
1980, sjáum við að hann var ekki einn að búi að
Svalvogum. Magnea Símonardóttir kona hans
hefur sjáanlega þurft að halda vel á sínum hluta
með tólf börn auk annars heimafólks og oft
ferðlúinna gesta.
Þau grýttu spor þess tíma og þessa staðar eru
svo ólík nútíma og staðháttum að ég er alveg viss
um að fleirum en mér sem hafa alist upp og dvalið
mest á venjulegu sléttlendi, væri fengur í að lesa
þá minningabók Ijóða og mynda. Sjálfur kveður
Ottó svo:
8
„Þarna oft ég þreyttur vann.
Prýsti kambi í Lárinn,
lífs t þráðinn líka spann
liðug fimmtíu árin.
Auk þeirra sterku ættarstofna og uppeldis hefur
meðfæddur kjarkur og léttlyndi verið hans sterki
lífsþráður, félagsvilji ogíélagsstarfs eðlisáhugi, að
láta ekki erfiðar aðstæður á afskekktum veg-
leysustað draga úr sér kjark né áræði til úrbóta.
Til stælingar sálarorku sér og öðrum til handa
hafði Ottó líka spilað á harmoniku á yngri árum
til að auka skilyrði annarra til gleðskapar.
Um baráttuvilja og þor þessa ættleggs í Svalvog-
um í 70 ár, segir Guðmundur Ingi Kristjánsson í
hinu sterka ljóði sínu (sem er í mihningabók
Ottós).
„Svalvogar áttu enga leið,
sem ekin væri á landi.
Það stöðvuðu hamrabeltin breið
og bjargið var ósigrandi.
Sú mótaða sterka hamrahöll
var harðger á öllum sviðum.
Hún stóð eins og gamalt steingert tröll
og storkaði nýjum siðum."
„Allir veganna valdamenn
með verkfræðings hyggju ríka,
þeir töldu það vera óráð enn
að eiga við hamra slíka,
en vitinn ætti að vera kyrr
og vernda hann gæslumaður,
það yrði að haldast eins ogfyrr
hin afskekkti nesjastaður."
„Og síðar segir þar: í Svalvogum urðu aldaskil
er undrið í berginu skeði." Þetta var á bernskuár-
um ýtuvéla tækninnar og þar sem helst er að sjá
að hugur ýtumanns hafi verið sterkari en ýtan, var
það bergið er smá lét undan þeirri látlausu hörðu
sókn, og vegarleiðin, heiðursmerki þeirra er að
þessu stórátaki stóðu.
Hörmulegt sjóslys 1935 er enskur togari lenti í
stórviðri uppí urðina vestan við Hamarslending-
una í Svalvogum og fórst með allri áhöfn.
Enn meiri hrollvekja mun það lengi hafa verið
í hug margra, þar sem heimamenn munu hafa séð
einn skipverja uppistandandi um borð, rétt í því
er brimið svalg togarann með öllu.
Þótt erfitt væri um samgöngur kunni a.m.k.
Ottó því illa, að ekki skyldi vera starfandi þarnein
deild frá slysavarnasamtökunum á nesinu.
Árið 1949 þoldi hann það ekki lengur aðgerðar-
laust, boðaði til fundar til stofnunar slíkrar deildar
og á níunda tug manna mætti og stofnaði deild er
hlaut nafnið Vinabandið.
Erfitt mun hafa verið með allt félagsstarf þá,
flestir slíku óvanir, ferðalög erfið og ekki hafði þá
neitt stórslys orðið frá því enski togarinn fórst
1935, en kveikjuvaldurinn bæði af æskuskeiði og
fluttist burt fáum árum síðar.
Ekki dó samt þetta út í huga hans, og átti hann
eftir að senda þeim mörg heillaskeyti vestur,
a.m.k. á 30 ára afmæli starfsins, en þá sendi hann
þessa stöku:
„Allt mitt sanna eigið hrós
ykkar framtak virði.
Heill sé bæði hal og drós
heima í Dýrafirði."
Þá höfðu þeir glatt hann mjög, er þeir höfðu
stækkað.starfssvið sitt. Kynni okkar Ottós hófust
fyrst er hann kom í Kvæðamannafélagið Iðunni
og hefur ekki fallið skuggi á síðan og langt því frá,
enda naumast skilyrði þar til slíks við mann sem
elur þann hugsunarhátt er birtist í þessari stöku
hans:
Gefðu oss Droltinn gæfuár,
gleði vektu sanna,
linaðu þjáðra sviða sár,
svæfðu fólsku manna.
í einni af hinum árlegu sumarferðum Iðunnar i
Þórsmörk kvað Ottó:
„í sæludalnum svaf ég vel
söngvahljómum undir,
aldrci lifað, að ég tel
unaðslegri stundir."
og:
„Með Iðunni ég fyrslu ferð
fór aðþessu sinni,
þar er merk og mannleg gerð.
mild ég þakka kynni."
Framhald á bls .7
IslendingaþaSttir