Íslendingaþættir Tímans - 07.12.1983, Blaðsíða 4

Guðmundur Þorsteinsson
Klafastöðum
Fæddur 30. apríl 1900.
Dáinn 7. nóvcmber 1983.
Þann 7. nóv. s.l. lést á Sjúkrahúsi Akraness
Guðmundur Þorsteinsson bóndi á Klafastöðum,
eftir áralanga veru þar, oft illa haldinn.
Guðmundur var sonur þeirra heiðurshjóna
Porsteins Narfasonar og Ragnheiðar Þorkelsdótt-
ur, sem langan aldur bjuggu rausnar fyrirmyndar-
búi á sinni ágætu jörð Klafastöðum í Skilmanna-
hreppi.
Þorsteinn var sonur Narfa Einarssonar og
Þjóðbjargar Þórðardóttur, þau bjuggu í Stíflisdal
í Þingvallasveit, en fluttu að Klafastöðum vorið
1879. Keyptu jörðina ásamt Klafastaða-Grund,
sem hafði verið sjálfstætt býli. Síðan hefur þarna
verið ein jörð falleg og notadrjúg.
Þessir forfeður Guðmundar, í föðurætt bjuggu,
mann fram af manni í Stíflisdal. MóðirGuðmund-
ar var Ragnheiður Þorkelsdótti, Kristjánssonar
hreppstjóra á Kárastöðum f Þingvallasveit. Kona
Þorkels var Birgrét Einarsdóttir, systir Narfa afa
Guðmundar í föðurætt, þau bjuggu í Helgadal í
Mosfellssveit. Kristján í Álsnesi íKjalarneshrepp,
þekktur maður var bróðir Ragnheiðar. f báðar
ættir Guðmundar var mikið myndarfólk, þar
fylgdist að gjörfuleiki og gáfur, dugnaður og
hyggindi.
Þorsteinn Narfason tekur við búi af föður
sínum. Hann var stórhuga framkvæmdamaður.
íbúðarhúsið, sem enn sómir sér vel á Klafastöðum
ber því vitni. Það er byggt 1907. Góð útihús úr
timbri, járnklædd, fjós og hlaða voru byggð um
líkt leyti, svo fjárhús og hlaða á Grundinni 1912.
Þannig var þessi jörð húsuð svo til fyrirmyndar var
á þeim tíma. Öll umgengni utan húss, sem innan
bar fólkinu gott vitni um þrifnað ogsnyrtimensku.
Gestrisni var þar annáluð, greiðvikni og
góðvild. Þar var ætíð mætt útréttum hjálpar
höndum. Klafastaðafólkið var úrvalsfólk, sem
vildi öllum gott gera, og mátti ekkert aumt sjá.
Þar gilti einu hvort menn eða málleysingjar áttu í
hlut. Nágrannar, sveitungar og margir fleiri úr
samtíðinni nutu oft góðs af allri þeirri greiðvikni
og kærleiksvilja.
Þau Klafastaðahjón einguðust 11 börn, 4 dóu í
frumbernsku, eins og altítt var á þeim árum. Þau
sem upp komust eru hér talin í aldursröð
Þjóðbjörg, Gumundur, Ásta, Narfi, Kristmund-
ur, Þórður og Jensína. Öll börnin áttu sína
ævidaga óskipta á sínu ættaróðali, samstæð fjöl-
skylda. Börnin tóku við búsforráðum af foreldrun-
um, ekkert átti maka, ekkert barn, svo þegar
lífsþætti þessa fólks lýkur hljóðnar rödd þess fyrir
fullt og allt á þessum stað. Einn þáttur íslands-
sögunnar líður, annar þáttur hefst á öðrum stað.
Þetta lögmál er okkur öllum ætlað. En við eigum
góða minningu geymda á sínum stað, um gott
samtíðarfólk, granna og vini. Þau Klafastaðahjón
lifðu til hárrar elli. Nú hefur þetta fólk gengið útaf
sviðinu, nema Kristmundur, sem mætir okkur
vingjarnlegur og furðu hress, þó búi við laka
4
heilsu. Til hans leitar hugur minn á þessari stundu,
fullur samúðar.
Þetta fólk allt voru góðir grannar frá mínum
uppvaxtarárum á næsta bæ, ég hugsa til þess með
þökk og virðingu, við þessi þáttaskil.
Guðmundi Þorsteinssyni voru búin all sérstæð
forlög. Hann var fæddur aldamótamaður, í
orðsins fyllstu merkingu, með brjóstið fullt af
lífsorku og fyrirheitum, ekki síður en aðrir, sem
Iofaðir hafa verið í ræðu og riti. Hitt mátti hann
svo sætta sig við að fæðast stórfatlaður. Það
vantaði annan fótinn uppundir hné, og vinstri
höndin var aðeinS með tveim bækluðum fingrum
fram úr únliðnum, þung byrði það. En Skaparinn
gaf Guðmundi margt annað á móti, sem öðrum
var ekki gefið. Fyrst skal nefna góðar gáfur,
óvenju sterkan viljastyrk, líkamshreysti og karl-
mennsku, dugnað, ákafa og áræði. Trú á það góða
sem lífið hefur upp á að bjóða. Trú á það sem er,
og það sem koma skal, eftir liðinn dag. Hann vakti
á sér athygli fyrir óvenjulega lífjorku. Hann stóð
við slátt með orfi og ljá, sem heill maður og gaf
öðrum ekki eftir, varðandi afköst , ég sá hann
standa í haugmokstri og hamast. Hann var allra
ungra manna fljótastur í spretthlaupi, með tré-
hækjuna sína, (en hann fékk ekki gervifót fyrr en
25 ára gamall). Og ekki hoppuðu aðrir hærra
jafnfætis. Það var enginn maður heitfengari. Mér
fannst nóg um á sjúkrahúsinu, á meðan hann
komst niður í lyftunni og út í göngugrindini, um
há vetur í froststormi, í einum léreftsjakka, sem
hann hneppti frá sér og lét svalan storminn blása
um bert brjóstið. Settist síðan útundir vegg, án
skjólfata og fann ekki fyrir kulda. Miklu frekar
fyrir ferskleikanum, sem gaf nýjan mátt, ótrúlegt
en satt. Slík var líkamshreystin, þrátt fyrir aðra
kröm. Hann sagði mér frá því að niður við
Grundartanga væri klettur útí sjó, hann sagðist oft
hafa farið úr öllu og stutt sig á sínum eina fæti, og
notið þess vel að fá þannig sjóbað oft í mjög
köldum sjó. Aldrei sagðist hann hafa liðið fyrir
kulda. Hann var engum líkur að hreysti og
viljastyrk. Guðmundur var vel laghentur maður
við smíðar og hvað annað. Þó var lægni hans
þekktust við að líkna skepnunum. Oft var hann
sóttur úr nærliggjandi sveitum, þá mest til að
hjálpa kúm um burð. Hann var mikill dýravinur,
mikill áhugamaður um allar kynbætur og vann þar
lengi í forustuhlutverki, bæði varðandi kýrnar,
hrossin einnig. Hann vann að fleiri framfaramál-
um af dáð og drengskap. Hann var mikill bóndi
og sveitamaður að eðlisfari. Guðmundur bjó yfir
góðum námshæfileikum. Það sagði hann mér ef
aðstæður hefðu leyft, hefði hann kosið að verða
dýralæknir.
Þá tvo vetur sem hann sótti barnaskóla á
Akranes, taldi hann sig hafa mikið lært, önnur
varð skólagangan ekki, en hann var mikið lesinn
og sjálfmenntaður, svo aðrir langskólagengnir
hefðu mátt vara sig á honum. Athyglin var næm,
skilningsgáfan í góðu lagi og minnið brást aldrei.
Það leiddist engum á viðræðufundi við þennan
fjölfróða gáfumann.
Við vorum vinir við Guðmundur, ég kom því
oft að sjúkrabeði hans, þessi síðustu ár. Oft var
hann vanmáttugur til viðræðna, en viðmótið og
það sem innra fyrir bjó birtist í svip og látbragði.
Hinar stundirnar voru ótal margar, sem við
máttum ræðast við, þær gáfu mér oft mikið og
voru lærdómsríkar.
Guðmundur var ekki í neinum vafa um að sín
biði nýtt líf á annarri plánetu. Ég held hann hafi
borið í brjósti tilhlökkun og eftirvæntingu, um
betra og fegurra líf. Við þessi þáttaskil bið ég
honum því fararheilla. Megi góðar vonir allar
rætast, megi hann nýr og heill, hugdjarfur, sem
fyrr mæta til nýrra athafna, á vonarlandinu góða.
Eftirminnilegan mann kveð ég bestu þakkar-
kveðju. Blessuð sé hans minning.
Valgarður L. Jönsson
frá Eystra-Miðfelli-
Guðmundur Þorsteinsson fæddist 30. apríl,
aldamótaárið, á Klafastöðum í Skilmannahreppi
og þar eyddi hann langri ævi. Mikill vandi er á
höndum að klæða minningu þessa manns orðum,
sem gera hvort tveggja í senn að lýsa mannlegum
kostum og koma jafnframt til skila þeirri hógværð
og lítillæti, sem einkenndi allt hans líf.
Guðmundur var sonur hjónanna Ragnheiðar
Þorkelsdóttur og Þorsteins Narfasonar, sem voru
bæði ættuð úr Þingvallasveit. Foreldrar hans hófu
búskap á Klafastöðum og þar fæddust ellefu
systkini. Af systkinahópnum er Kristmundureinn
á lífi.
Guðmundur átti við líkamlega fötlun að búa allt
frá fæðingu en honum var gefinn andlegur styrkur,
sem gerði honum kleift að Iifa með fötlun sinni.
Alla tíð gekk hann til sömu verka og heilbrigðir
menn og skilaði síst minna dagsverki.
Guðmundur naut takmarkaðrar kennslu >
barnaskóla eins og títt var í upphafi aldar. Á
honum sannaðist, eins og mörgum öðrum, að
fleiri leiðir liggja til þroska en formleg skólaganga.
Frá barnæsku þurfti hann að beita sjálfan sig
mikilli ögun til að yfirvinna fötlun sína og verða
Islendingaþættii'