Íslendingaþættir Tímans - 29.12.1983, Blaðsíða 5

t
Mér var að berast andlátsfregn tengdamóður
minnar, Guðrúnar Elísabetar Anrórsdóttur. Þar
er fallin frá kona, sem ég hef metið og virt meira
en flesta aðra, vegna mannkosta allra, heiðar-
leika, hreinlyndis og viljastyrks. Hún er síðust
barna séra Arnórs Þorlákssonar á Hesti og
Guðrúnar Elísabetar Jónsdóttur, sem frá falla,
flest þeirra hefir fellt sami sjúkdómurinn, veilt
hjarta. Hún var á sjúkrahúsi aðeins örfáa daga, og
var hún í því lík skyldfólki sinu, kvartaði ekki fyrr
en ekki var lengur þolað.
Guðrún Elísabet fæddist á Hesti í Borgarfirði
22. desember 1905 og var yngst tíu barna þeirra
hjóna séra Arnórs Þorlákssonar og Guðrúnar
Elísabetar Jónsdóttur. Móðir hennar dó af barns-
förum og eftir stóð faðirinn með stóran barnahóp.
Kornabarnið önnuðust í fyrstu eldri systur hennar,
Ingibjörg og Marta, en brátt rak að því að
móðurbróðir hennar, séra Stefán Jónsson á
Staðarhraur.i og kona hans, Jóhanna Katrín
Magnúsdóttir, tóku hana í fóstur og önnuðust
hana og ólu hana upp. Þau höfðu áður tekið í
fóstur bróður hennar, Lárus. Þessi börn voru
presthjónunum á Staðarhrauni kærari öllu öðru,
því kynntist ég er ég bjó undir sama þaki og frú
Jóhanna, ástríki hennar til fósturbarnanna var
dæmafátt.
Heimilið á Staðarhrauni var annálað myndar-
heimili, höfðingjasetur. Þar var rekinn stórbú-
skapur á þeirra tíma vísu, risna og höfðingsskapur
mikill. Þangað sóttu margir og víða að, jafnt
grönnunum. Heyrt hef ég, að frú Jóhanna hafi
verið með í ráðum um flest, sem gert .var á
Mýrunum á þessum árum og hafi þau ráð þótt góð
og holl.
Börnin tvö voru alin upp til mannvirðinga og
ekki beinlínis ætlast til að þau gengju til púlsverka
með vinnufólki. En þegar á barnsaldri komu
eðliskostir tengdamóður minnar í Ijós. í hennar
augum var öll vinna, sem leysa þurfti af hendi,
kvenleg, hún vildi vera þar sem þörfin var mest
hverju sinni, og það var ekki alltaf inni í stofu við
hannyrðir. Þannig gekk hún til verka á taðvelli á
vori með piltunum, hvað sem fósturmóðirin sagði,
í þessu lét hún engan segja sér fyrir verkum.
Aðkallandi verkin voru hennar, og þannig var hún
alla tíð, fór sínu fram án þess að hafa um það mörg
orð, vann það sem vinna þurfti, hvort sem öðrum
þóttu þau verkefni hreinleg eða ekki, allt varð
hreinlegt í hennar höndum. Hún gekk í Kvenna-
skólann í Reykjavík og lauk þar námi og fór síðar
til Englands sér til skemmtunar og menntunar. Á
þessum árum þótti hún kvenna vænst og fönguleg-
ust, lágvaxin með Ijóst þykkt hár. Hestamennska
og útreiðar voru hennar yndi ásamt fimleikum,
sem hún stundaði með glímufélaginu Ármanni.
Guðrún Elísabet giftist séra Páli Þorleifssyni,
sóknarpresti á Skinnastað í Þingvallakirkju, á
Þjóðhátíðinni 26. júní 1930. Séra Páll sat Skinna-
stað í 40 ár og hafa sagt mér sóknarbörn hans
nyrðra, að prestkonan unga hafi þegar í stað átt
virðingu allra vegna mannkosta sinna og fljótlega
elsku þeirra, sem alltaf hélst, því tryggð hennar
við Norður-Þingeyinga átti sér ekki takmörk.
Skinnastaður var vissulega í þjóðbraut. Um árabil
var þar viðkomustaður langferðabifreiða á leið-
inni milli Austurlands og Norðurlands, þar hittust
landpóstar og héraðspóstar, þar var landsímastöð.
Þangað komu einnig langferðamenn, innlendir og
erlendir, á leið til náttúruundra nágrennisins,
Dettifoss, Ásbyrgis, Forvaða eða Hljóðakletta.
Öllum var búinn greiði, allir velkomnir, engu var
líkara en allt væri fyrirhafnarlaust á þessum
rausnarstað. Margir eiga minningar þaðan um
góðar viðtökur. Á vetrum var þar menntasetur,
vistin þar stytti gjarnan dýra skólagöngu efnalítilla
ungmenna.
Séra Páll lét af störfum prófasts og sóknarprests
1966 og fluttu þau hjón þá frá Skinnastað og til
Reykjavíkur. Það mun hafa verið þeim erfitt að
yfirgefa staðinn þó ekki heyrði ég þau kvarta.
Ekki var þó starfsdagurinn allur. Séra Páll tók að
sér forfallaþjónustu í Norðfjarðarprestakalli
vetrarlangt og fluttu þau hjón þangað. Hann
þjónaði einnig Nesprestakalli í Reykjavík í eitt ár
í fjarveru sóknarprestsins þar. Sagan endurtók sig
á báðum stöðum, þau áttu alla virðingu og elsku
sóknarbarna óskoraða.
Séra Páll féll frá skyndilega í ágúst 1974.
Guðrún Elísabet lifði mann sinn í 9 ár. Ekki var
elli á henni að sjá. Hún fór allra sinna ferða og
lifði ánægjulegu og viðburðaríku lífi. Hún hélt
sambandi við æskuvini sína, sóknarbörnin fyrir
norðan og sóknarfólkið í Nesprestakalli. í Nes-
kirkju átti hún sinn stað og sína vini, þar var hún
bæði laugardaga og sunnudaga. Hún sótti tónleika
og fór á listasýningar víða um borgina án þess að
hafa um það nokkur samráð við börn sín. Hún
sinnti vinum sínum erlendis með bréfum, sending-
um og heimsóknum, hún brá sér til landsins helga,
þegar henni gafst færi á því, allt upp á eigin spýtur.
Á vetrum sat hún við vefstól eða lestur.
Þau hjónin áttu fimm börn, Hönnu, útibússtjóra
hjá Búnaðarbanka íslands, Stefán, forstöðumann
Stofnlánadeildar landbúnaðarins, Þorleif, deildar-
stjóra í dóms-og kirkjumálaráðuneytinu, Arnór
Lárus, framkvæmdastjóra ALP-bílaleigunnar,
Sigurð, ljóðskáld og leiklistarfræðing.
Tengdamóðir mín, Guðrún Elísabet, var heil-
steypt kona. Hún var viljasterk en þó hógvær og
hljóðlát í framkomu. í æsku hafði hún krafist
sjálfstæðis til verka og athafna og hún ól börn sín
upp til þess sama. í uppeldinu gerði hún engan
greinarmun kynja, þar var hún á undan samtíð
sinni, dóttirin vandist útiverkum og synirnir
inniverkum, verkaskipting fór ekki eftir kynjum.
Dómhörku átti hún ekki tií. Þó var hún ákveðin í
skoðunum. Henni lá gott orð til annarra manna.
Þagmælska hennar verður mér kannski minnis-
stæðust. Það fór ekki lengra, sem henni var trúað
fyrir. Um allt slíkt var hún þögul sem gröfin. Svo
var og um hagi annarra, um þá talaði hún ekki.
Það er gott ungu fólki, og ekki bara því heldur
öllu fólki, að eiga slíka vini, sem hlusta grannt og
skilja vel og leggja sig svo fram um að leysa allan
vanda en tala ekki um hann. Þannig var Guðrún
Elísabet Arnórsdóttir, blessuð sé hennar góða
minning okkur ástvinum hennar og þcim mörgu
sem henni kynntust.
Ég hafði þekkt Guðrúnu Elísabetu í eitt ár er
hún andaðist. Það er ekki langur tími, en hann var
mér mikils virði. Eftir að ég flutti frá Svíþjóð
bjuggum við í sama húsi á Tómasarhaganum. Mér
fannst hún svo góð kona að ég tók strax upp þann
sið að kalla hana ömmu rnína. Ég fann að hún var
traust og hlý og að henni þótti vænt um fjölskyldu
mína. Við elskuðum hana Öll. Henni var mikið í
mun að ég lærði rétta íslensku og lærði ég mikið
af henni. Hún reyndist mér góð amma. Nú hefur
Guð tekið hana frá okkur. Við fáum ekki að njóta
nærveru hennar lengur. Ég skil ekki af hverju. Ég
mun skilja það seinna. Ég bið Guð að hugsa vel
um bestu vinkonu mína hana ömmu.
Magnús Guðmundsson
Fæddur 13. ágúst 1905
Dáinn 2. desembcr 1983
Ég minnist þín
þegar ég var lítill
og oft óstýrlátur trítill
barst þú mig á örmum þér.
t gönguferðum leiddi mig höndin þín
og þú vaktir yfir mér,
kúraitdi i kjöltu þér
liðu kvöldin í ævintýra löndum
Aldrei ég gleymi því,
þú varst afi minn,
ég þér tryggur vinur.
Pað er ég enn,
þólt í eilífðina þú sérl genginn
Hilmar Þór
Reykjahlíð 12
Islendingaþættir
5