Heimilistíminn - 14.03.1974, Blaðsíða 28

Washoe kann bara 175 orð. Það
þætti ekki mikið ef 8 ára stúlka ætti i
hlut, en þaö er nóg fyrir apa. Washoe
er simpansi, sem getur talað við fólk
og lika aðra apa.
En ekki nóg með að Washoe kunni
175 orð, hún getur lika raðað þeim
saman i setningar og hún skilur fleiri
setningar. Það eina sem skilur hana
frá mannfólkinu og máli þess, er að
hún talar alls ekkert. Hún gerir sig
skiljanlega á fingramáli, eins konar
mállýzku af þvi, sem heyrnarlausir
tala.
Tilraunir til að kenna öpum að tala,
hófst við Oklahoma-háskóla árið 1966.
Visindamenn töldu, að það hlyti að
vera hægt að ræða við apana. Þetta
var svo sem ekkert nýtt, þúsundir
visindamanna hafa reynt þetta áður.
En allir aðrir visindamenn hafa
reynt að kenna öpum að tala eins og
fólki. Visindamennirnir við Okla-
homa-háskóla gengu hins vegar út frá
þeirri staðreynd, að taugakerfi
apanna er gjörólikt mannfólksins, og
þess vegna geta þeir ekki myndað
sömu hijóðin.
Tólf til sextán stundir á dag er
Washoe i féiagsskap manna. Visinda-
mennirnir og aðstoðarmenn þeirra
tala eingöngu fingramál við Washoe
og hver við annan.
Eftir eitt ár gat Washoe farið að
gera brýnustu þarfir sinar skiljan-
legar á fingramáli. Það þýddi til
dæmis, að hún vildi drekka, þegar hún
stakk fingrinum i munninn. Eftir túmt
ár tók hún siðan að raða orðunum
saman i setningar. Annar hópur apa
lærði að tala saman sin á milli. Sam-
ræðurnar fjalla að sjálfsögöu mest um
apana sjálfa og þarfir þeirra. Þumal -
fingur og visit'ingur sem mynda 0
þýðir matur, og krepptur hnefni upp
að vanganum þýðir ávöxtur. Höndin á
nefið þýðir blóm. höndin uppi yfir
höfðinu þýðir hattur og lófarnir saman
þýðir bók.
Lucy, sem er simpansi og ári eldri
en Washoe, hefur það fram yfir frænku
sina, að geta sjáif fundið upp ný orð og
setningar. Ilag nokkurn beygði hún
visifingurinn og snerti við hnakkanum
á sér. Enginn skiidi hvað hún átt við
þar til einum visindamanninum datt i
hug, að hún vildi fá hálsbandið og fara
út.
Eitt sinn var Washoe úti á gangi með
einum visindamanninum. Þá flaug
fiugvél uppi yfir. Washoe setti saman
orðin ,,up^i”og „bill” og spurði: ,,Þú,
ég aka bil þarna uppi”?
Washoe
apinn sem
getur talað
28