Heimilistíminn - 20.03.1975, Blaðsíða 5

þEGAE hjónaband fer út um þúfur, er
alltaf erfitt fyrir fjölskylduvini að komast
híú að taka afstöðu. En fáir eiga snillinga
fyrir vini — og enginn getur neitað, að
Richard Wagner var snillingur — svo þess
Vegna var nærtækt fyrir aðdáendur hans
að segja um konu hans, Minnu, að hún
hefði ekki veriö honum samboðin. Og það
var ekki fyrr en seint á ævinni að hann
hltti konu, sem hann taldi jafningja sinn.
Hún var dóttir Liszts utan hjónabands,
Cosima. Þetta var all óvenjulegt sam-
hand, þvi Wagner hitti hana fyrst, þegar
hún var þriggja ára og hann að nálgast
miðjan aldur.
Hann sagði sjálfur, að þegar hann var
ungur stúdent 1 Leipzig, hafi hann verið
lalinn eyðimörk. Hann flakkaði um með
hverjum leikarahópnum af öðrum og
eyddi miklu af tima sinum á spilakrám.
®inu sinni lagði hann meira að segja eft-
'rlaun móður sinnar undir.
Margt i fari Wagners var fráhrindandi,
Þðtt hann reyndi alltaf að láta allt lita vel
ht. Allt frá stúdentsárunum var hann i
stöðugum fjárhagserfiðleikum vegna
eyðslusemi sinnar og hann var alltaf með
lánardrottna á hælunum. En hann hafði
aldrei áhyggjur af framtiðinni. Alltaf
h®mi eitthvað honum til bjargar. Hann
var sannfærður um, að hann yröi frægur
°6 rikur af óperunum, sem hann ætlaði að
Semja og hann vissi llka, að hann yrði
aHtaf vinsæll meðal kvenþjóðarinnar. Að
Þvi komst hann snemma, á þeim timum
að hann var stöðugt umkringdur ungum
söngkonum, dansmeyjum og leikkonum.
En hann las og lærði, gerði drög að
óPerum og samdi tónlist. Meðal annars
skrifaði hann um „Like for like” Shake-
speares, i þeim tilgangi aö gera óperu úr
'eiknum. Hann hafði sérstakan áhuga á
sögu miðalda og það efni notaði hann sið-
ar> bæði i „Niflungahringurinn” og
n°kkrum öðrum óperum, sem áttu eftir að
§era hann frægan.
Honum tókst að fá starf, sem hljóm-
sveitarstjóri i leikhúsi i Königsberg, en
hafði ekki mikið upp úr þvi. En þar hitti
hann unga leikkonu, Minnu Planer og eins
°g hann sjálfur orðaði það: — Útlit hennar
°g framkoma var svo algjör andstæða
ðþsgilegs andrúmsloftsins i leikhúsinu
^nnan örlagarika morgun, að áður en ég
vissi af, var ég orðinn ástfanginn og gifti
mig j
grænum hvelli.
^fskipti örlaganna
ðíinna var eldri en Wagner og var örugg
°S virðuleg i fasi, en hún var ekki merki-
le8 leikkona. 1 fyrsta sinn, sem þau hitt-
Ust, var hún vingjarnleg við nýja, ó-
sfyrka, unga hljómsveitarstjórann og
tókst að róa hann og telja i hann kjark.
EfHr öllu aö dæma, gerði hann hosur sin-
ar grænar fyrir henni á stundinni, en til-
inningar hennar kólnuðu fljótt. Það var
annar maöur i lifi hennar og Wagner var
afhrýðisamur > Hann hélt áramótaveizlu
COSIMA
fyrir starfsfólk við óperuna og gat varla
beðið þess að vita, hvort Minna þæði boð-
ið.
Hefði Minna verið heima þetta kvöld,
hefði hún sparað sér mörg óhamingjusöm
ár, en liklega voru það örlögin, sem réðu
þessu og skömmu siðar voru þau gift.
I endurminningum sinum segir
Wagner, að Minna hefði aldrei sýnt neinar
ástriður og ekki verið fær um að elska af
öllu hjarta. En i byrjun var hann ham-
ingjusamur með henni, þvi hún var hon-
um eins og móöir. Minna var einföld,
borgaraleg og góð i sér, eins og aðdáendur
Cosimu og Wagners sögðu um hana, en
samt reyndi hún eftir bestu getu, að skilja
þennan furðulega eiginmann sinn og tón-
list hans. En henni tókst það aldrei.
Minnu tókst að útvega sér vinnu, en litið
gekk fyrir Wagner. Hann var aldrei lengi i
hverri stöðu sem hljómsveitarstjóri og
þegar hann kom heim, fann hann iðuleg-
lega stefnur á hurðinni. Minna skammað-
ist sin innilega fyrir tilhneigingu hans til
að stinga lánardrottnana af og hvernig
hann kom fram við vini sina. En hann
skrifaði i endurminningar sinar, að
„Minna, með festu sina og styrk, varð
mér til ómetanlegs stuðnings”.
Eins og guðir hans i Niflingahringnum,
var hann á hægri, en öruggri niðurleið. Og
hann notaði Minnu, eins og hann notaði
alla aðra, til að ná takmarki sinu. Þau
áttu engin börn og það eina sem tengdi
MINNA
þau saman, var ást þeirra á hundum og
fuglum. Smám saman komu aðrar konur
inn i lif hans, þannig aö gjáin milli þeirra
Minnu breikkaði óðum og dýpkaði.
Eftir þriggja ára hjónaband, yfirgaf
Wagner heimili þeirra i Riga. Hann hafði
þá samið Hollendinginn fljúgandi og
Rienzi og var kominn með hugmyndina að
Tannhauser og Tristan og Isolde. En vel-
gengnin lét á sér standa. Skuldirnar juk-
ust og jukust, en hann var alltaf jafn
eyðslusamur og kærulaus. Minna bjó með
honum hluta af þessu timabili, en loks var
svo komið, að þau skrifuðust aöeins á og
bréfin fjölluðu mest megnis um hundana.
1 Paris árið 1840 hitti hann Liszt og dótt-
ur hans, Cosimu, sem þá var aðeins
þriggja ára. Wagner var alltaf að semja
óperur og næstu tiu árin var hann á stöö-
ugu flakki milli staða, en hvergi gekk
honum vel.
Taktu mig eins og ég er!
Arin liðu og óperum Wagner fjölgaði, en
enn lét velgengnin á sér standa. Minna
var oft ein, en ennþá gat hún skrifaö setn-
5