Heimilistíminn - 18.09.1975, Blaðsíða 4

Manneskjan að baki nafninu — 2
Maria
Montessori
Brautryðjandinn í starfi að
frjálsu uppeldi barna
Þau stóðu þarna grátandi og hrædd og
svo feimin, að varla var hægt að fá orð út
úr þeim. Andlitin voru sviplaus, augun
störðu dauf út i loftið, eins og ekkert hefði
nokkru sinni haft áhrif á þau. Þetta voru
vanrækt börn. Þau voru lokuð blóm, litlar
innilokaðar sálir að baki harðri skel.
Þannig lýsir Maria Montessori áhrifun-
um, sem hún varð fyrir, þegar hún í janú-
ar 1906, þá 36 ára, opnaði sitt fyrsta Casa
de bambini (barnahúsið) fyrir börn á
aldrinum þriggja til sex ára i einni af út-
borgum Rómar. Með byltingarkenndum
uppeldisaðferðum sinum, opnaði hún
litlu, mæddu sálirnar, þannig að þær uxu
ogljómuðu, svo að bjarmanum sló um all-
an heim.
Óvenjuleg kona
En hún var lika mjög óvenjuleg kona.
Þegar snemma á skólaárum sinum hafði
Maria Montessori ákveðið að verða verk-
fræðingur. t Róm á árunum kring um 1880
var þetta óþekkt, þvi þá giftust stúlkur og
stofnuðu heimili, fæddu börn og stjönuðu
við eignmenn sina. Að stúlka gengi i há-
skóla var fásinna.
En Maria Montessori fékk vilja sfnum
framgengt og vegna undirbúningsnáms-
ins varð að setja hana á drengjaskóla. Allt
fór það fram undir þvi stranga eftirliti,
sem siðsemi þess tima krafðist. I
friminútum var hafður um hana vörður i
sérstöku herbergi. En hún var ekki ein
þeirra, sem lætur bugast. t miðju verk-
fræðináminu komst hún að raun um, að
hún vildi verða læknir, fjölskyldunni til
mikillar skapraunar. Hún lauk náminu,
varðfyrsta konan á ttaliu, sem varð lækn-
ir og fékk starf við sálfræðideildina i
Róm, þar sem hún helgaði vangefnum
börnum alla starfskrafta sina af svo mikl-
— Ef við viljum
skapa betri heim,
verður að byrja á
því að skapa betri
manneskjur, sagði
Maria Montessori,
sem alla sína æfi
barðist fyrir stöðu
barnsins sem
sjálfstæðrar veru.
Enn í dag höfum við
gott að kynna okkur
kenningar hennar
og reynslu, því hvar
erum við stödd,
þegar varðar
skilning okkar á
sálrænum
vandamálum
barna?
um ákafa, að fáum árum eftir, var hún
gerð að stjórnanda fyrsta skóla á Italiu
fyrir vangefna.
Þar byrjaði Maria Montessori að gera
tilraunirmeð barnauppeldi eftir gjörsam-
lega óþekktum aðferðum, sem sé frelsi.
Þegar hún komst að raun um, að mörg
þessara barna, sem urðu heilbrigð og fóru
i venjulega skóla, stóðu sig mun betur en
eðlileg börn, spurði hún sjálfa sig: Hvað
er það sem skortir i uppeldi „eðlilegra”
barna.
Til að komast að raun um það, sagði
hún lausri stöðu sinni og sneri aftur i
háskólanntilaðnema sálfræði. Næstu sex
árin vann Maria Montessori að athugun-
um sinum og gerði áætianir um nýtt
kennslu- og uppeldiskerfi. Hún heimsótti
smábarnaskóla borgarinnar og það fór
hrollur um hana af að sjá börnin sitja
grafkyrr á bekkjunum, meðan önnum
kafin kennslukona hamaðist við að láta i
ljósi alla námslöngun barnsins.
— Ég varð fyrir áfalli, segir Maria
Montessori. — Agi fæst gegnum frelsi,
ekki helsi. Þeir, sem hlynntir eru gömlu
uppeldisaðferðunum, eiga erfitt með að
skilja þetta, en agi byggist á frelsi. Mann-
eskja er ekki öguð, þegar hún er gerð
óeðlilega kyrrlát eins og blind og
hreyfingarlaus eins og lamb. Það er
manneskja, sem verið er að gera að engu.
Ég kalla manneskju agaða, þegar hún
ræður við sjálfa sig og getur stjórnað
gerðum sinum og lifað eftir vissum regl-
um.”
Erfitt var fyrir Mariu Montessori að
finna barnahóp til að gera tilraunir með.
öll börn landsins voru i hinum venjulegu
skólum og hvers kyns þörf barnsins til að
gera eitthvað upp á eign spýtur var bæld
niður. Meðferðin var slik, að tilfinninga-
næmir hugir barnanna krækluðust og
4