Heimilistíminn - 23.10.1975, Blaðsíða 8

Skömmu slöar var allur hópurinn flutt-
ur til Fort Bliss I Texas, nálægt þvi svæöi,
þar sem fyrsta kjarnorkusprengjan var
reynd. Jafnframt kom mestur hluti eld-
flaugahlutanna, sem lagt var hald á i
Harzen, með skipun um að setja þá sam-
an og búa til V-2 eldflaugar sem reyna
skyldi f eyöimörkinni.
Enn var það geimurinn, sem átti huga
Wernhers von Braun og var takmark
hans. Draumur hans var enn aö senda
menn út I geiminn. A löngum, einmana-
legum kvöldum, tók hann aö skrifa vis-
indaskáldsögu, byggða á köldum staö-
reyndum. Hún fjallar um nokkra menn,
sem fara frá jörðinni í eldflaug, leggjast
aö gerfitungli og taka eldsneyti, en halda
siöan förinni áfram til Mars er þeir gera
aö nýlendu. Von hans var að bókin seldist
þaö vel, aö hún gæti fjármagnað flutninga
Mariu frænku sinnar og unnustu til
Bandarikjanna. Hann vildi lika fá aldraöa
foreldra slna yfir. Rússar höfðu tekið fjöl-
skyldusetriö I Prússlandi sem nú tilheyrði
Póllandi. Foreldrarnir voru fluttir til V-
Þýzkalands og bjuggu þar I sárri fátækt.
Starf Wernhers von Braun I Bandarikj-
unum varö ein sigurganga þegar frá upp-
hafi. Arið 1947 fékk hann leyfi til að fara
til Þýzkalands til að kvænast Mariu von
Quistrop. En þar var eitt vandamál: hann
var ennþá striösfangi og hann var færasti
eldflaugasérfræðingur heimsins. Skilyröi
fyrir förinni var að hann yrði stööugt und-
ir gæzlu bandariskra öryggisvarða, til aö
Rússar rændu honum ekki. Wernher von
Braun var bara ánægður meö þetta fyrir-
komulag. Hann vissi, aö margir þeirra
samstarfsmanna hans, sem ekki komust
til Bandarlkjanna, voru síöar fluttir til
Sovétrlkjanna.
Ariö 1948 og 1949 voru merkisár i lífi von
Brauns. Bandaríski herinn flutti hann og
aðstoðarmenn hans yfir landamærin til
Mexikó, þar sem þeir sóttu um innflytj-
endavegabréf til Bandaríkjanna og fengu
þegar I staö. Þeir fóru aftur yfir landa-
mærin sem frjálsir menn og sóttu um
bandarlskan rikisborgararétt.
A meöan voru Rússar teknir aö fram-
leiöa V-2 eldflaugar og höfðu aukið her-
styrk sinn til muna. Sögur komust á kreik
um aö Stalin ætlaöi að framleiða eldflaug-
ar, sem skjóta mætti milli heimsálfa.
Truman forseti veitti þegar 75 milljón-
um dollara til að koma á fót sérstakri eld-
flaugastöð á Canaveralhöfða (síðar Kenn-
edyhöföa) f Flórida og lét flytja alla Þjóö-
verjana yfir til Redstone Arsenal I Ala-
bama.
Á skömmum tima smiðuöu von Braun
og félagar hans bandarlsku Redstone-eld-
flaugina, sem leysti af hólmi V-2. Hunts-
ville I Alabama, sem verið hafði lítið, ró-
legt þorp, varð skyndilega miðstöð eld-
flaugaiðnaðar Bandarfkjamanna' og
þýzku tæknimennirnir, sem skapað höfðu
þetta tækniundur, uröu fljótt vinsælir
borgarar. Wernher von Braun og unga,
fallega konan hans, Maria, voru eins kon-
8
ar ókrýnd konungsfjölskylda, von Braun
var galdramaðurinn sjálfur, snillingurinn
sem gat orðið trompás Bandarlkjanna I
spilinu við Sovétrikin. En hann var
draumóramaðurinn, sem vildi komast út I
geiminn, löngu áður en fyrsta litla gervi-
tunglið losnaði frá jörðu.
Wernher von Braun dró enga dul á á-
huga sinn á geimferðum. 1 hinu vinsæla
Colliers-tímariti, birti hann árið 1952
grein, þar sem hann sýnir með teikning-
um hvernig hann imyndaöi sér geimrann-
sóknir i framkvæmd og hann stakk oft-
sinnis upp á þvi, að Redstone-eldflaug
hans yrði látin setja gervitungl á braut.
Það var ekki fyrr en 1957, að hann átti
tækifæri til að verða fyrstur manna með
gervitungl. A alþjóðajarðeðlisfræðiárinu
átti allur heimurinn að starfa saman um
rannsóknir á jörðunni og bæði Sovétmenn
og Bandarikjamenn létu að þvi liggja að
skerfur þeirra yrði visindaleiðangur út I
geiminn. Ekki með mönnum, heldur með
gervitungli, fylltu visindatækjum.
Nú komst hernaðarpólitikin i spiliö.
Flugherinn taldi, að þetta heyrði undir
sitt yfirráðasvæði og hafði á laun smiðað
Atlas-eldflaug i þessu augnamiði. Flotinn
kom með Vanguard-áætlun sína, en eld-
flaugin var enn ekki til, nema á pappirn-
um. Loks voru það þjóðernissinnar, sem
töldu, að svona mikilvægt bandarlskt
verkefni ætti ekki að fela erlendum fyrr-
verandi stríðsföngum.
Bandarlska stjdrnin valdi Vanguard og
baö Wernher von Braun og menn hans aö
einbeita sér að þvi að smiða varnareld-
flaugar. Það gerðu þeir og árangurinn
varð Júpiter C. stærsta, öflugasta og
langdrægasta eldflaug sem Bandarikja-
menn hafa nokkurn tlma smiðað. 1
reynsluferð sinni flaug hún 5000 km, náði
108 km hæð og 25 þús. km/klst. hraða. HUn
gat komið gerfitungli á braut án erfið-
leika, en öllum upplýsingum um hana var
haldið leyndum.
Vanguard-áætluninni seinkaði hvað eft-
irannað og meðan menn hikuðu og gerðu
tilraunir, skutu Sovétmenn upp fyrsta
gervitunglinu 4. október 1957, Sputnik.
Bandartkin höfðu tapað þessari lotu. NU
var allt sett I gang til að flýta Vanguard-
áætluninni, en áður en eldflaugin komst á
skotpallinum, sendu Sovétmenn Sput-
nik 11 út í geimmn, meo tiKinm L,aiKu sem
farþega. Þegar Vanguard stóð loks á
skotpallinum á Canaveral-höfða, niður-
talningunni var lokið og búið að skipa að
kveikja, sást engin eldflaug stlga með
glæsibrag upp til himins. Það kvað við
gífurlegur hávaði, eldur, reykur og gufa
breiddist um allt svæðið og þegar aftur
varð sjónbjart, sást hrúga af bráðnum
málm á jörðunni, það sem eftir var af
flauginni og skotpallinum. Bandaríkin
höföu beðið alvarlegan álitshnekki Ut á
við.
Daginn eftir fengu Wernher von Braun
og menn hans fyrirmæli: BUið Júpiter C
undir að senda gervitungl Ut I geiminn
eins fljótt og mögulegt er. Þann 30. janUar
1958 bar svo Júpiter Könnuð I Ut I geiminn
og aftur var komið á jafnvægi í kalda
strlðinu.' Maðurinn sem hafði gert þetta
kleift, varð þjóðarhetja og fékk jafnframt
stærstu ósk sina uppfyllta: að kanna
geiminn. Sá sem ræöur geimnum, ræður
jörðunni, var sagt og Bandarlkin ákváðu
að sigra I baráttunni um yfirráð I geimn-
um.
IJkön af öllum þeim eldflaugum, sem von Braun hefur smíftað eftir aft hann kom
til Bandarikjanna, skreyta skrifstofu hans.