Heimilistíminn - 12.08.1976, Blaðsíða 4

Frægir elskendur — 4.
Abélanl
ogHéloise
Sagan af Abélard og Heloise heföi getað
orðiö ein af þeim sögum, sem fölna og
týnast með árunum, en þannig varð það
ekki. Eftir átta hundruð ár er ást þeirra
ennþá lifandi og sagan heillandi. Vald ást-
arinnar, hinnar sönnu ástar, er mikiö og
eilift og skilst á öllum tlmum.
Sagan um hina fögru Heloise og
menntamanninn Abélard er nú oröiö sam-
bland af raunveruleika og goðsögn.
Bréfasafnið, sem hefur sameinað þau
allan þennan tima, sjálfsævisaga Abé-
lards og bréf, sem hann skrifaöi, gera
kleift aö kynnast sambandinu, en öll árin,
sem liðin eru koma i veg fyrir aö viö
getum vitaðk hvar raunveruleikinn tekur
enda og goðsögnin hefst.
Vitað er með vissu, að Abélard fæddist
árið 1079 og aö hann kom til Parisar,
þegar hann var orðinn vel þekktur. Hann
var af gamalii riddarafjölskyldu frá
Bretagne og faðir hans hafði ætlað honum
frama innan hersins, en þegar sem dreng-
ur lagöi hann mikla ást á bækur og það
sem i þeim var að finna. Þaö sem gert
hafði hann frægan voru rökræður hans viö
mestu heimspekinga þess tima. Nafnið
Abélard var afar vinsælt meðal stúdenta,
sem komu til Frakklands viða að. Heloise
mun einnig hafa verið vel þekkt, sem ung
stúlka með óvenju góða menntun. Gagn-
stætt þvi sem geröist um jafnöldrur henn-
ar, kunni hún ekki aöeins að lesa og
skrifa, heldur talaði hún einnig þrjú er-
lend tungumál, latlnu, grisku og
hebresku.
En það er ekki margt vitaö um Heloise.
Óvist er hvnær hún fæddist, en það mun
hafa veriö milli 1100 og 1101 og ekki er
heldur vist, af hvaða uppruna hún var,
sagnfræðingar margir vilja telja, aö hún
hafi veriö af aöalsættum, en aörir, að hún
hafi fæðzt utan hjónabands, En það sem
vitaö er meö vissu, var að frændi hennar,
Fulberto kanúki, ól hana upp I klaustrinu
Sainte Maria I Argenteuil og að hún flutti
heim til hans, þegar hún var þrettán ára.
4
Sagan um hinn
lærða Abélard og
ástmeyna hans
ungu hefur höfðað
til elskenda í átta
hundruð ár. Hann
var víðfrægur
heimspekingur og
hún ung, fögur
stúlka undir vernd
strangrar aðals
fjölskyldu. Hún
verður nemandi
hans, en ástin
yfirskyggir fljótlega
bækurnar.
Abélard og Heloise
brjóta reglur
kirkjunnar og
ættarinnar
— og eftir er aðeins
dómur forlaganna...
Óvenjuleg menntun hennar varð fljótlega
til þess að hún varð kunn vlða. Allir töluðu
um hana, en ákaflega fáir gátu hreykt sér
af þvl að hafa séð hana. Það var venja I þá
daga, að stúlkur frá góðum fjölskyldum
gátu ekki leyft sér að fara oft út og ennþá
siöur gátu þær umgengizt aðra náms-
menn.
Abélard hlýtur einnig að hafa heyrt tal-
að um Heloise og liklega hefur forvitnin
ráöið því aö hann ákvaö að kynnast þess-
ari athyglisveröu stúlku. Til aö ná þvl tak-
marki slnu, beitti hann brögðum. Það er
lika óhugsandi, aö eins og siðvenjur voru
þá, hafi Fulberto hinn strangi og siöa-
vandi lofað Abélard aö hitta ungu stúlk-
una nema af sérstökum ástæðum. Sagan
segir, aö Abélard sem þekkti eina veika
blettinn á Fulberto — nlzku hans og stolt
fyrir hönd Heloise — hafi boðið Fulberto
að veita Heloise ókeypis kennslu, gegn þvl
að hann fengi herbergi á leigu I húsi hans.
Fulberto gat ekki hafnað sllku tilboöi og
hleypti heimspekingnum fræga inn I hús
sitt með tilheyrandi viöhöfn. Þannig fékk
Abélard tækifæri til að hitta Heloise og
kynnast henni almennilega. Hann dáðist
að fegurð hennar, sem hlýtur að hafa
verið talsverö, þvi einn frægur heimspek-
ingur skrifaði um hana: —■ í þessum heimi
finnst ekki hennar liki. Slðdegis hvern
dag, lokuðu Abélard og hinn ungi nemandi
hans sig inni I vinnuherberginu, þar sem
þau gleymdu brátt bókunum og fóru að
kanna leynistigu ástarinnar.
— Bækurnar lágu opnar, skrifar
Abélard slðar — en viö ræddum meira um
ást okkar en þaö sem viö lásum og ég gaf
henni fleiri kossa en útskýringar. Hendur
hennar snertu meira annað en bækurnar
og það var ástin en ekki hiö ritaöa mál,
sem speglaðist i augum okkar.
Auövitaö grunaöi Fulberto ekkert. Sú
staðreynd að heimspekingurinn frægi var
tuttugu árum eldri en Heloise, svo og, aö
hann var þekktur fyrir að hafa aldrei haft
önnur áhugamál en bækurnar, geröi að