Heimilistíminn - 29.03.1981, Blaðsíða 4
A leið til hrygningarstöðvanna, fram hja öllum hindrunum
Jafnvel straumharðasta fljót getur eKKi
stöðvað fiskinn á leið hans til hrygningar-
stöðvanna. Svo virðist hinsvegar sem til
sé ein óyfirstiganleg hindrun, sem engin
fiskistorfa getur sigrast á. Það eru stiflur
gerðar af mannahöndum.
Eitthvert athyglisverðasta starf á sviði
verkfræði er að hjálpa fiski framhjá
virkjunarmannvirkjum. Slikt krefst ekki
aðeins nákvæmrar þekkingar á lögmálum
vatnsaflsfræði og á byggingarverkfræði
heldur og sámvinnu við liffræðinga. Þetta
er skýringin á þvf, hvers vegna forystu-
stofnanir á sviði liffræði eins og Liffræöi-
stofnun innri vatnasvæða og Severtsev
dýraþróunar- og vistfræðistofnunin, sem
báðar starfa á vegum Visindaakademiu
Sovétrikjanna, eru þátttakendur i hönnun
fiskvega og fiskistiga.
Hönnunarstofnun vatnamannvirkja
hefur fundið upp nýja gerð fiskivega,
fiskigirðingar og tilbúnar hrygningar-
stöövar, Þegar hafa verið teknar i notkun
fiskivegaflóðgáttir við Kotsjetov-vatns-
orkuverið i Don. Boris S. Malevantsjik,
verkfræðingur, aðalsérfræðingur Hydro-
project á sviöi vatnsaflstækni, segir, að
hönnun þeirra taki mið af sérstákri
hegðun fisksins, en staðfesting
flóðgáttanna var ákveðin eftir rannsókn á
dreifingu fisksins á belti vatnsorkuvers-
ins. Um milljón fiska gengur árlega sem
hrygna i Donfljóti, framhjá þessum
mannvirkjum. Þarna er m.a. um að ræða
styrju, geddu og aborra. Gagnaúrvinnsla
sérfræðinga sýnir, aö um 65% af styrj-4
unni, sem gengur upp að virkjunarmann-
virkjunum, ratar i gegnum flóðgáttir
4
fiskivegarins.
Fiskivegaflóðgáttir, sem hannaöar
voru af þessari stofnun, hafa einnig verið
reistar við Nikolajevorkuverið, við mynni
Volgu og við Fjodorovorkuverið i
Kubanfljóti.
Engu að siður á fiskurinn oft erfitt með
að finna opið á fiska „réttinni”, þar sem
stiflur orkuveranna eru langar, enda er
það aðeins 8—10 betra breitt. Þess vegna
hafa sérfræðingar Hydroproject hannað
hreyfanlega fiska,,rétt”. Fiskurinn er
laðaður að henni með mótstraumi, sem
búinn er til með dælum. Fiskurinn, sem
lætur stjórnast af eðlishvöt, velur þá leið
sem liggur að fiska,,réttinni”. Með hjálp
hvatningartækja er hann siðan fluttur
þaðan yfir i flotgáma, sem flytja
„farþega” sina yfir i miölunarlónið.
„Nerest”, fyrsta fiska-flot„rétt”, var
smiðuð áriö 1978 hjá Mangalskipasmíöa-
stöðinni fyrir fiskiræktarstöð Riga-vatns-
orkuversins.
Það er aöeins helmingur starfsins, sem
flest i þvi'að greiða fiskinum leiðina, sem
liggur að hrygningarstöðvum hans.
Vatnsmiölunarlón flæða reglulega yfir
hrygningarstöðvar, þannig að fiskurinn
hefur engan stað til þess að hrygna á.
Samvinna verkfræðinga og fiskifræðinga
á vegum stofnunarinnar leiddi til þess, að
búnar voru til nýjar hrygningarstöðvar,
sem nú er verið aö prófa við náttúrulegar
aðstæður.
Þótt fiskarnir láti fátt aftra sér á leiö til hrygbingarstöövanna, er þessi stifla þeim
óyfirstiganieg hindrun.