Heimilistíminn - 29.03.1981, Blaðsíða 7

Þrítugustuog aöra
hverja minútu er maö-
ur drepinn i Banda
rikjunum, og til þess
notuö skammbyssa.
Margir vilja þvi láta
setja strangar reglur
um vopnaeign

jjllj
Ronald Reagan, sem tók við embætti
forseta 20. janúar siðast liðinn er
heiðursfélagi NRA og yfirlýstur andstæð-
ingur strangari reglna um vopnakaup.
Sama er að segja um republikanaflokkinn
sem slikan, sem nú á meirihluta þing-
manna i öldungadeildinni. Reagan og
flokkur hans' vill hins vegar setja
strangari reglur um refsingu þeirra, sem
beita vopnunum á ólöglegan hátt eða
fremja morð.
Til öryggis hefur republikanaflokkurinn
sett fram sem baráttumál sitt að hann
muni vinna gegn öllum tilraunum til þess
að hefta með lagasetningu aðgang borg-
aranna að skotvopnum. Enginn veit fyrir
víst, hversu margir i raun og veru eiga
byssur i Bandarikjunum, en yfirvöld
telja, að það séu að minnsta kosti 50
milljónir löglegra og ólöglegra byssa i
umferð.
Mjög auðvelt er að útvega sér skotvopn
i Bandarikjunum, ef miðað er við, til
dæmis á Norðurlöndum, hvort sem maður
vill gera það á löglegan eða ólöglegan
hatt. Svartamarkaðssala á skotvopnum
er fjörpg. 1 mörgum rikjum Bandarikj-
anna er hægt að kaupa og selja skotvopn
áfullkomlega löglegan hátt. Það nægir þó
ekki NRA, sem reynir aö fá öllum höftum
rutt úr vegi.
1 borgum á borð við New York og
Washington DC hafa yfirvöld sett
strangar reglur um vopnakaup. En til
hvers er það, þegar t.d. ibúar Washington
geta farið yfir til næsta rikis, Virginiu.
Þar má fá alls konar byssur, allt frá
perluskreyttum smábyssum i svokallaða
Saturday night special, sem er einnig
smábyssa, sem kostar 20 dollara.
Kaupandinn þarf aðeins að sýna fram á
að hann sé búsettur i' Virginiu. Ekki tekur
nema hálftima að fá sér ökuskirteini með
Virginiu-heimilisfangi. Það kostar ekki
nema tiu dollara, svo ekki ætti það að
vefjast fyrir mönnum. Margir byssu-
kaupmenn hafa lika meiri áhuga á að
selja vopnin, heldur en að grafa upp, hvar
kaupandinn býr i raun og veru.
Það er þvi ekki að ástæðulausu, sem
Virginia er kölluð vopnabúr Austur-
strandarinnar.
Viðkvæm spurning
Spurningin um það, hvort hert verði á
vopnasöluleyfum og heimild til þess aö
kaupa vopn er mjög viðkvæm, og einnig
pólitisk. Frjálslyndir stjórnmálamenn á
borð við Edward Kennedy hafa hvaðeftir
annað reynt að fá sett lög, sem herða á
vopnaeftirlitinu, en andstæðingar þeirra
meðal ihaldssamra republikana og demo-
krata hafa verið þvi mótfallnir.
Jimmy Carter forseti komstfljótlegaað
raun um, að ekki yrði hægt að koma á
miklum breytingum varðandi vopnavið-
skipti þessi með lagasetningu.
NRA hefur lagt hundruð þúsunda doll-
ara af mörkum i kosningasjóöi þing-
manna oghefur mikil áhrif á það, sem fer
fram i þingsölunum, þótt á bak við tjöldin
sé. Samtökin hafa lagt á það áherzlu, að
verði sett strangari lög um vopnaburð og
vopnaeign en nú eru i gildi skerði það per-
sónufrelsi manna.
Bandarikjamönnum finnst i raunipni
ekkert sjálfsagðara en að þeir fái að eiga
þau vopn, sem þeir sjálfir kjósa, til þess
að verja sig og sina. Má rekja upphaf
þessa hugsanaháttar aftur til daga frum-
byggjanna, þegar nauðsynlegt var hverj-
um manni að geta varið sig af eigin
rammleik gegn óvinum sinum. 1 banda-
risku stjórnarskránni er að finna ákvæði
um rétt fólks til þess að bera vopn — þess-
um ákvæðum hampar NRA mjög.
Menn eru þó ekki sammála um það,
hvernig túlka á þessi ákvæði stjórnar-
skrárinnar. NRA heldur þvi fram, aö þar
sé komin staðfesting á rétti hins almenna
borgara til þess að eiga vopn. Andstæð-
ingarnir segja, aðákvæðin hafi verið sett
til þess að leyfa þjóðvarðliðinu að bera
vopn, en það var sett á fót i rikjunum til að
verja borgarana ef á þyrfti að halda.
Þá halda NRA-menn þvi fram, aö ekki
séu það byssurnar, sem drepi fólk, heldur
mennirnir, sem þrýsta á gikkinn. Þess
vegna segja þeir, að allt eins megi banna
fólki aö kaupa og bera hnifa, sveöjur og
annað álika, sem notað er, þegar fólk er
drepið.
Pete Shields, formaður Handgun Con-
trol Inc., segir að greinilegt samband sé á
milli morðanna og fjölgun vopna I al-
mannaeign. A hverju ári eru framin um
tiu þúsund morö i Bandarikjunum, en þar
við bætist svo að milli eitt og tvö þúsund
manns láta lifiö af voðaskotum árlega.
Auk þess frem ja svo um 10 þúsund manns
sjálfsmorö með byssum sinum á ári
hverju.
Þá sýna skýrslur, að mestur hluti dráp-
anna er framið innan f jölskyldunnar eða i
vinahóp — og oft á tiðum má rekja ástæö-
urnar til ofneyzlu áfengis eða þá til þess
að fólk hefur sleppt sér af reiði. — Þegar
svo aö segja annar hver maður hefur
byssu undir höndum verður ósköp einfalt
að fremja morðeða drepa fólk, segir Pete
Shields.
En þaö er sem sagt ekki meirihluti
þingmanna þvi fylgjandi aö herða reglur
um vopnaburð og vopnaeign, og þvi verð-
ur það framvegis sem hingað til eðlilegur
hluturhverjum Bandarikjamanni aö vera
með hlaðna skammbyssu i náttborðs-
skúffunni.
Þfb
7