NT - 26.04.1984, Blaðsíða 11

GT
hann líka og vann sinn sigur á
berklaveiki, sem varö svo mörg-
um skaðvæn á þeim tímum. Eg
efast ekki um að sú viðureign
hafi átt sinn þátt í mótun vilja
og viðhorfa í lífi og störfum.
Það var komið fram yfir hádegi
starfsdags Einars Ólafs, þegar
ég varð einn nemenda hans við
háskólann. Það var fullorðinn
maður sem ég kynntist þar,
viðhorfin mótuð og í hollri sam-
hverfu, engin brotalöm
skynjanleg milli lífsins í starfi
og lífsins að öðru leyti, allt
samofið víðum skilningi sem
raunar var skilningur lista-
manns, og ríkum metnaði bæði
fyrir eigin hönd og hinna kjörnu
fræða í landi hér, í þekkingarleit
og þekkingamiðlun, einnig á
alþjóðlegum vettvangi þar sem
hann tók hlutverk sitt sem full-
trúi íslenzkrar menningar mjög
alvarlega og sem óhjákvæmi-
lega skyldu á tíðum fyrirlestrað-
ferðum erlendis. Þessu viðhorfi
kynntist ég vel, þegar ég hitti
hann erlendis á slíkum ferðum
síðla á starfsferli hans.
Ég kynntist Einari Ólafi
reyndar lítið fyrsta kastið á
nemandaferli mínum við há-
skólann. Það var hreint ekki
auðvelt fyrir þann sem mjög var
fáfróður að sækja gull skilnings
og þekkingar í fyrirlestra hans
fyrst í stað. Til þess þurfti meira
en að koma þangað og sitja
undir lestrinum.
Það voru ekki uppgrip fróð-
leiksmola undir skjóttekin próf.
Það þurfti að leggja sig fram til
þekkingarinnar með skilningi
og án þeirrar tilætlunar að sann-
indin um efnið lægju nokkru
sinni fyrir heil og öll. Það tók
tíma að sóknin yrði verulega
arðsöm, en hún varð líka æ því
gjöfulli sem lengra leið fram. Á
þessum árum um 1960 voru
hræringar meðal nemenda sem
óskuðu hagræðingar námsefnis
og kennslu þannig að nemend-
um mætti nýtast betur tími til
lestrar og annarrar námsvinnu.
Ekki voru þetta háværar kröfu-
gerðaraddir, en ég man ég kom
einu sinni að máli við Einar
Ólaf um slíkt. Hann leit fast til
mín, en mælti síðan, að hætt
væri við að „aminrískar
kennsluaðferðir" ættu eftir að
ryðja sér til rúms við skólann,
en hann vonaði að það yrði ekki
fyrr en eftirsinn dag. Stórfelldar
breytingar á námstilhögun urðu
ekki fyrr en Einar Ólafur var
hættur að sinna kennslustörf-
um, en beitti sér þess í stað að
lausn handritamálsins og að
uppbyggingu og starfsmótun
Árnastofnunar.
Einar Olafur var ákaflega
næmur maður og raunar við-
kvæmur, gæddur óvenjulega
fjölþættu geði og gáfum og ríkri
íhygli. Við fáu var honum síður
hætt en að falla fyrir „snjöllum"
og víðtækum hugmyndum sín-
um eða annarra, þjófalyklum,
til skýringa á menningarsögu-
legum fyrirbærum eða til svara
við erfiðum spurningum í
fræðunum. Til þess var sýnin of
víð og djúp, skynjunin í senn
rýnin og skáldleg. Ég hygg að í
honum hafi búið fleiri músur en
í flestum, og meira vit sem við
þær glæddist og honum nýttist
afburðavel af, allt í senn til
þekkingarsöfnunar og miðlunar
með víðsýni og varygð í listum
og í fræðum. Hann var því
auðugur maður, átti mikið að
gefa, og ekki tiltökumál þó að
nemandi yrði að kunna að nema
nokkuð áður en hann hefði full
not af kennslu meistarans. Á
þessum auðuga manni voru svo
margar hliðar, að kveðjumynd
hans í huga mér yrði varla nema
fáir drættir þótt margfalt lengra
mál yrði til þess notað. Ég er
honum þakklátur fyrir kynni
jafnt sem kenningu og votta
hinum nánustu samúð mína við
fráfall hans.
Davíð Erlingsson.
Fimmtudagur 26. apríl 1984 11

Sigurður Magnússon
bóndi, Hjartarstöðum
Fæddur 30. september 1908
Dáinn 20. mars 1982
Þann 20. mars s.l. andaðist
Sigurður Magnússon bóndi að
Hjartarstöðum í Eiðaþinghá.
Sá dagur er í minningu minni
blandinn trega og gleði. -Trega
yfir missi míns ágæta tengda-
föður og velgerðarmanns -
gleði yfir að hafa átt því láni að
fagna að kynnast þeim trausta,
greinda og hlýja manni sem
Sigurður tengdapabbi var.
Ég kom fyrst í Hjartarstaði í
maí 1975 og var ég mikið búin
að kvíða þeirri stund er ég hitti
foreldra unnusta míns í fyrsta
sinn. Er við renndum í hlað stóð
Sigurður úti við kankvís á svip
og heilsaði mér með þessum
orðum „Komdu nú sæl og vertu
velkomin ég heiti Siggi“. Þá
strax fann ég að kvíði minn fyrir
þessu ókunna fólki var óþarfur,
þess bar handtakið gleggst
merki traust og hlýtt. Ég held
líka að hann hafi farið nærri um
hvað mér leið, stelpugopa norð-
an úr landi sem fannst hún hafa
misst rótfestu, bláókunnug á
framandi slóðum.
Síðan höfum við átt margar
ógleymanlegar stundir saman
bæði við samræður og ekki síður
við hin ýmsu bústörf. Og að
sama skapi óx virðing mín fyrir
þessum heiðursmanni. Hann
var í senn fyrirmynd okkar og
stóð við búskapinn, allt fram á
hinstu stund. Hann var náttúr-
unnar barn - unni fegurð lands
síns. í búskapnum var hann
ætíð af lífi og sál og fylgdist með
öllu er hann snerti og gripahirð-
ingu stundaði hann fram á
síðasta dag. Fáa menn hef ég
vitað annast bústofn sinn af
þvílíkri nærgætni og umhyggju
og víst er að hver skepna er
hann annaðist þekkti hver var á
ferð þegar Siggi gekk um og
gegndu köllum hans.
Eg minnist þess er við rákum
fé í fyrsta sinn í Loðmundar-
fjörð vorið 1976 en haustið áður
keyptum við ær neðan af Reyð-
arfirði og ráðlagði Siggi okkur
að fá upprekstrarleyfi í Loð-
mundarfjörð til að geta rekið
þessar aðkomuær þangað því
þær kæmu til með að una illa í
efra til að byrja með, það mál
var auðsótt og var afráðið að
fara af stað með reksturinn upp
úr nónbili þann 9. júní til að
vera á ferð í næturkulinu yfir
fjallið svo léttara væri að reka
féð í snjónum. Við fengum
yndislegt veður allan tímann,
en alls tók ferðin tæpan sólar-
hring. Við vorum fimm sem
gengum alla leið en ekkert okk-
ar held ég að hafi notið þessarar
ferðar eins og Siggi, enda þekkti
hann þarna öll kennileiti og var
óþreytandi að benda okkur á
þau og kunni frá mörgum sögu-
legum atvikum að segja sem við
höfðum ómælda ánægju af að
heyra enda var hann gæddur
mikilli frásagnargáfu. Honum
tókst jafnan að gera frásagnir
svo líflegar að þeir sem á hlýddu
höfðu mikið gaman af. Þegar
þessi ferð var farin var hann á
68. aldursári en við hin rúmlega
búin að slíta barnsskónum, en
lítið voru það nú fjörmeiri fætur
á okkur yngri kynslóðinni sem
lötruðu heimleiðis upp úr há-
degi þann 10. júni og var ekki
laust við að maður hálf skamm-
aðist sín við hlið hans og fyndi
til vanmáttar síns.
Kallið kom er hann var að
vitja um hættur fyrir fé og trúi ég
að þar hafi hann fengið eina ósk
sína uppfyllta, því frá Hjartar-
stöðum vildi hann ekki þurfa að
fara.
En nú þegar hann er frá
okkur horfinn skulum við hafa
Fimmtudaginn 12. apríl s.l.
var Þóra Borg leikkona jarð-
sungin frá Dómkirkjunni. Þóra
átti heimili í Reykjavík alla sína
ævi og þar vann hún sitt ævi-
starf. - Fædd var hún í Breið-
fjörðshúsi við Aðalstræti þann
6. júlí árið 1907, en fluttist á
Laufásveg 5 árið 1913 aðeins 6
ára að aldri og þar átti hún
heimili að mestu óslitið til hinstu
stundar. Þar ólst Þóra upp í
glöðum og fjölmennum syst-
kinahópi á merku leikhús og
myndar-heimili. Móðir hennar,
frú, Stefanía Guðmundsdóttir,
er jafnan talin ein af mikilhæf-
ustu og glæsilegustu leikkonum
þessa lands og faðir hennar,
Borgþór Jósepsson bæjargjald-
keri, var mjög virkur þátttak-
andi í allri starfsemi Leikfélags
Reykjavíkur um ára bil. Um
fátt mun hafa verið meira rætt á
heimili þeirra Borgþórs hjóna,
en leikhús og leikbókmenntir.
Það var því engin tilviljun að
þrjár af dætrum þeirra hjóna
gerðust leikkonur, því mælt er
að sjaldan falli eplið fjarri eik-
inni.
Frumraun sína á leiksviðinu
þreytti Þóra hjá Leikfélagi
Reykjavíkur árið 1927 og lék
hún þá hlutverk Wöndu í Gleið-
gosanum eftir Curt Kraatz og
A. Hoffmann. Tekið skal fram
að Þóra hafði þá leikið nokkur
lítil barnahlutverk, en þetta
mun hún hafa talið sitt fyrsta
alvarlega hlutverk, ef svo má
komast að orði. Það er því liðin
hálf öld og sjö árum betur frá
því Þóra steig sín fyrstu spor á
fjölunum í Gömlu Iðnó.
það í huga að þó sorgin sé mikil
og skarðið stórt að þá hafa
orðið fagnaðarfundir meðal
ástvina og félaga sem voru á
braut á undan honum, nú fær
sonurinn sem þau hjón misstu
barnungna að njóta föðurins,
foreldrar, systir og tengdafor-
eldrar að vera saman á ný.
Siggi minn, mínar beztu
þakkir fyrir allt sem þú hefur
fyrir mig og mína fjölskyldu
Ég ætla ekki í þessari stuttu
minningargrein að telja upp
nöfn þeirra mörgu hlutverka,
sem Þóra túlkaði á löngum leik-
ferli og spannar yfir nær sex
áratugi eins og fyrr segir. í
fjölda ára lék hún veigamikil
hlutverk hjá Leikfélagi Reykja-
víkur og einnig kom hún fram í
nokkrum revíum, sem nutu á
þeim tíma mikilla vinsælda. Á
þeim árum voru henni einkum
falin hlutverk ungra hefðar-
meyja því hún var mjög glæsileg
kona og bar með sér sviðsreisn
og persónutöfra.
Þegar Þjóðleikhúsið tók til
starfa árið 1950 var hún í hópi
þeirra leikara, sem var fastráð-
inn við þá stofnun, og þar
starfaði hún í all mörg ár. Eftir
það fór hún aftur að leika hjá
Leikfélagi Reykjavíkur og hef-
ur leikið þar mörg hlutverk hin
síðari ár bæði stór og smá.
Síðast mun Þóra hafa komið
fram á leiksviði hjá Þjóðleikhús-
inu fyrir tæpum tveimur árum
og lék hún þar hina öldnu
móður í Kisuleik eftir Istvan
Örkeny á mjög trúverðugan og
sannfærandi hátt. Þá hefur hún
leikið í útvarpsleikritum, sjón-
varpsmyndum og komið fram í
kvikmyndum. I því sambandi
minnist ég nærfærinnar túlkunar
hennar á tveimur öldruðum
konum í verkum Halldórs Lax-
ness en þau eru Paradísarheimt,
sjónvarpskvikmynd gerð fyrir
nokkrum árum og nú fyrir
skömmu kvikmyndin Atóm-
stöðin, þar sem hún lék móður
organistans. Að mínu mati hef-
ur Þóra alltaf verið að þroskast
Þóra Borg leikkona
gert. - Eitt er það sem ekki
verður frá okkur tekið,
minningin um þig og þær rnörgu
ánægjustundir sem við áttum
með þér og munu ætíð ylja
okkur.
Sigga mín(guð styrki þig og
styðji á ókomnum árum.
Pó að leidin virdisl vönd
vertu aldrei hryggur.
Það er eins og huiin hönd
hjálpi er mest á liggur.
Hjartarstöðum 12. aprfl 1984
Ágústína Konráðsdóttir
Nú hefurðu þreyttu höfði hallað
í hinsta sinn að þinni jörð
og þú hefur eignast annan himin
yrkir nýja jörð.
Og veturinn breiddi blœju hvíta
á bliknaða foid
er líkami þinn
var lagður í fósturmold.
En frjáls úr viðjum þú vaknar,
vonar, bíður og saknar.
Sigrún Björgvinsdóttir
sem leikkona allt til síðustu
stundar.
Þóra Borg var alltaf mjög
jákvæð í öllu sínu starfi og
góður vinnufélagi. Hún kunni
ætíð vel að gleðjast með glöðum
og tók jafnan þátt í erfiðleikum
og vandamálum starfsfélaga
sinna af miklum skilningi og
samúð og fyrir það erum við
gamlir vinir hennar og sam-
starfsmenn rnjög þakklátir og
kunnum vel að meta.
Nú eru liðin rösklega 40 ár
frá því að fundum okkar Þóru
bar fyrst saman í gömlu Iðnó.
Með okkur myndaðist brátt
góður kunningsskapur sem hef-
ur haldist upp frá því, Ég minn-
ist margra ánægjustunda úr okk-
ar samstarfi, sem ég er þakk-
látur fyrir.
Ég og kona mín sendum ætt-
ingjum og öllum nánum að-
standendum Þóru Borg innileg-
ar samúðarkveðjur.
Klemenz Jónsson
ÚtUiuiðir
Fullkomin samsetning
Ódýrara, sterkara og mun íallegra
Gluggar
Péttigrip
Gerum verötilboö
Fúavariö í gegn
Sendum gegn póstkröfu.
TRESMIÐJAN MOSFELL H.F-
HAMRATÚN 1 MOSFELLSSVEIT SÍMI 6 66 06
Lestunar-
áætlun
Skip Sambandsins munu
ferma til íslands á næstunni
sem hér segir:
Hull/Goole:
Jan 30/4
Jan 14/5
Jan 28/5
Ja'h 11/6
Rotterdam:
Jan 1/5
Jan 15/5
Jan 29/5
Jan 12/6
Antwerpen:
Jan 2/5
Jan 16/5
Jan 30/5
Jan 13/6
Hamborg:
Jan 4/5
Jan 18/5
Jan 1/6
Jan 14/6
Helsinki/Turku:
Mælifell 30/4
Hvassafell 24/5
Larvik:
Francop 7/5
Francop 21/5
Francop . 4/6
Gautaborg:
Francop 8/5
Francop 22/5
Francop . 5/6
Kaupmannahöfn:
Francop 9/5
Francop 23/5
Francop . 6/6
Svendborg:
Francop 26/4
Francop 10/5
Francop 24/5
Francop . 7/6
Árhus:
Francop 27/4
Francop 11/5
Francop 25/5
Francop . 8/6
Falkenberg:
Hvassafell . 4/5
Helgafell 11/5
Gloucester Mass.:
Skaftafell 24/5
Halifax, Canada:
Skaftafell 25/5
SKIPADEILD
SAMBANDSINS
Sambandshúsinu
Pósth. 180 121 Reykjavík
Simi 28200 Telex 2101
Hver
erþín
afsökun
||U^FERÐAR