NT - 11.05.1984, Blaðsíða 9

Vettvangur
sáu um þá hlið mála fyrir
okkur. Þeir hafa uppgötvað
allskyns orð til þess að útlista
allar mögulegar uppákomur,
svo sem óhjákvæmilegar orsakir
og þjóðfélagslega nauðsyn.
Þegar upp koma ný vandamál
finna þeir alltaf ný og ný orð.
í baráttunni við þetta kerfi var
Samstaða mjög sterk hreyfing.
Hér á landi finnst mér aftur
„Á islandi
nota verka-
menn lítið
verkalýðs-
félögin. Þeir
kvarta und-
an hinu og
þessu en
kröfur um
úrbætur láta
ásér
standa.“
á móti að verkamenn noti
mjög lítið sín verkalýðsfélög.
Þeir kvarta undan hinu og
þessu en kröfur um úrbætur
láta á sér standa. Málin eru
kannski skoðuð í krók og kring
en þegar kemur að ákvarðana-
töku vandast málið. Mér er
sagt að á fundum verkalýðs-
félaganna sé yfirleitt mjög
léleg mæting sem er allt annað
en var í Póllandi. Verkalýðs-
félög geta verið mjög sterkt
vopn í höndum verkamanna
eins og við höfum sannreynt í
Póllandi. Jafnvel í alræðiskerfi
geta verkamenn staðið á rétti
sínum ef þeir standa saman í
baráttunni.
Þið lifið í miklu frjálsara
kerfi og eigið því miklu auð-
veldara með að gera verkalýðs-
hreyfinguna sterka. En þá
verður fólk líka að taka tals-
vert meiri þátt í starfi hennar.“
„AIHílagi"
„En það er-vafalaust fleira
sem kemur hér til“, heldur
Darius áfram, „Pólskur kunn-
ingi minn sem var hér um tíma
veitti því sérstaka athygli
hversu oft íslendingar segja
„allt í lagi“. Síðan hef ég pælt
mikið í þessu og held að þetta
orðatiltæki „allt í lagi“ hafi
nokkurskonar róandi áhrif.
Menn róa hvern annan með
því að halda því fram að það
„Menn róa
hver annan
með því að
halda því
fram að
„þaðséallt
í lagi“, þó
svoað
stundum
sé alls
ekki
allt í lagi.“
„sé allt í lagi“, þó svo að
stundum sé alls ekki alit í lagi.
Þetta er einn þátturinn í
þessu rólyndi íslendinga sem
skilur þá frá minni þjóð og ég
held að óblíð náttúruöfl hafi
haft þessi áhrif á þjóðina.
Það er ekki hægt að drepa
eldgos eða hlaupa á móti nátt-
úruöflunum vopnum búinn.
Hér hefur kyrrstaðan líka ver-
ið ríkjandi lengst af og öll þróun
verið afskaplega hæg aíveg
fram á síðustu tíma. í Póllandi
hefur þetta verið öðruvísi.
Veðráttan þar er skapleg og
helstu vágestir hafa verið þess
eðlis að það hefur oft mátt
reyna að tala þá til nú eða þá
að fara gegn þeim með vopn í
hendi. Hér hljóta að liggja
grunnatriði í þeim mun sem er
á þessum þjóðum og endur-
speglast meðal annars í verka-
lýðshreyfingum landanna. ís-
lendingar eru mjög rólegir og
seinir til að mótmæla. Óánægj-
an kemur helst fram í rólegum
samræðum yfir kaffibollum.
Þegar svo er farið út í verkföll
gerist það allt saman mjög
friðsamlega og eftir settum
reglum. Þetta er líka svo lítil
þjóð þar sem allir þekkja alla
að það er erfitt að hugsa sér að
hér geti komið til óeirða eins
og hafa verið nú síðast í
Frakklandi og einhverntíma í
flestum löndum Evrópu.
Það er því afskaplega erfitt
að segja til um hvort verkalýðs-
hreyfingin á íslandi er betri
eða verri heldur en samstaða
okkar Pólverja. Báðar þessar
hreyfingar endurspégla að
nokkru leyti þjóðarsálina í
þessum löndum“.
Föstudagur 11. maí 1984 9
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm)'
og Þórarinn Þórarinsson j
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: ,
86300. Auglýsingasími: 18300.
Kvöldsímar: 86387 og 86306. 1
Verð í lausasölu 25 kr.
Áskrift 250 kr.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent hf.
r
Formannsraunir
■ Margt bendir orðið til þess að formannsraunum
Sjálfstæðisflokksins sé engan veginn lokið, þótt Geir
Hallgrímsson hafi afsalað sér formannsembættinu. Þvert
á móti virðast formannsraunirnar ætla að fylgja þeirri
kynslóð, sem er að taka við í flokknum.
Þessi fyrirsjáanlegu átök rekja rætur til þings Sambands
ungra Sjálfstæðismanna, sem haldið var fyrir nokkrum
árum á Egilsstöðum. Þá börðust hart tvær fylkingar við
formannskjörið. Önnur var undir forustu Ellerts Schram
og Friðriks Sophussonar. Hin var undir forustu Björns
Bjarnasonar, Þorsteins Pálssonar og Davíðs Oddssonar.
Á Egilsstöðum bar fylking þeirra Ellerts og Friðriks
sigur úr býtum. í formannskosningum felldi Friðrik Björn
Bjarnason. Þeir Ellert og Friðrik komust von bráðar báðir
á þing, en enginn af þremenningunum. Fyrir nokkrum
árum var Friðrik Sophusson svo kosinn varaformaður
Sjálfstæðisflokksins. Sitthvað þótti þá benda til, að Ellert
og Friðrik yrðu framtíðarforingjar flokksins.
Svo fór hins vegar, að stríðsgæfan snerist í vil þremenn-
ingunum frá Egilsstöðum. Davíð Oddsson varð borgar-
stjóri í Reykjavík, Þorsteinn Pálsson náði kosningu á þing
og Björn er orðinn einn af ritstjórum Morgunblaðsins og
mótar þar öðrum fremur stjórnmálastefnu blaðsins.
Á síðastliðnum vetri kepptu þeir Þorsteinn og Friðrik
um formannsstöðuna í flokknum. Friðrik gat talið sig
standa nærri henni, þar sem hann var orðinn varaformað-
ur. Samt urðu úrslitin þau, að Þorsteinn sigraði með
yfirburðum.
Af Ellert er það að segja, að hann hefur hafnað að taka
sæti á þingi, því að þingflokkurinn vill einskis frama unna
honum.
Það, sem rakið er hér á undan, skýrir það allvel, að
Ellert og Friðrik eru farnir að gerast órólegir. Það hefur
líka oft sést á skrifum Ellerts í DV. Hjá Friðriki sprakk
blaðran á flokksfundi Sjálfstæðismanna á Seltjarnarnesi 3.
þ.m. Þar bar hann m.a. fram þá kröfu, að Þorsteinn
Pálsson tæki sæti í ríkisstjórninni. Annað væri ekki
þolandi fyrir flokkinn.
Það er nú upplýst af Birni Bjarnasyni í Mbl. í gær, að
þessa kröfu hafi Friðrik borið fram án samráðs við
Þorstein og þrátt fyrir þá yfirlýsingu Þorsteins, að hann
vilji ráða því sjálfur, hvort eða hvenær hann tæki þátt í
ríkisstjórninni og hann hefði talið hingað til, að hann hefði
slíkum störfum að gegna á vegum flokksins, að hann væri
betur settur sem formaður utan ríkisstjórnar.
Venjan er líka sú, að flokksformenn láta aðstæður ráða
því, hvort þeir taka þátt í ríkisstjórn eða ekki. Þannig má
vitna til þess, að Hermann Jónasson var tvívegis utan
ríkisstjórnar, þótt hann væri flokksformaður, og Ölafur
Thors einu sinni.
Það verður ekki talin neinn vinargreiði við Þorstein
Pálsson, að varaformaðurinn bar fram umrædda kröfu, án
samráðs við hann. Það virðist þvert á móti eiga að gefa til
kynna, að varaformaðurinn sé traustari til forustu þegar á
reynir og hann verði að ganga fram fyrir skjöldu, þegar
Þorstein brestur kjark.
Björn Bjarnason segir líka í Mbl. í gær, að menn skiptist
í tvo hópa um ræðu Friðriks. Sumir telji hana tímabæra
ádrepu og áminningu, en aðrir telji hana vanhugsað
frumhlaup.
Sakharov
■ Hinn kunni rússneski vísindamaður og friðarsinni,
Andrei Sakharov, hefur tilkynnt að hann muni hefja
hungurverkfall, ef konu hans verði ekki leyft að fara úr
landi til að leita sér lækninga.
Það yrði mikið siðferðilegt áfall fyrir stjórnendur
Sovétríkjanna, ef þetta leyfi yrði ekki veitt. Slíkt brot á
mannréttindum og Helsinkisáttmálanum yrði gott vopn í
höndum þeirra, sem vilja herða kalda stríðið. Rússnesk
stjórnvöld mega ekki láta sig henda slík afglöp.