NT - 24.05.1984, Qupperneq 14
Fimmtudagur 24. maí 1984 1 4
stofninn, það koma
árvissar sveiflur“
og
rjupna
.
■ „Eg keypti mér tveggja
herbergja íbúð á tveggja ára
tekjum jtegar var í Svanfriði.
Þá spiluðum við 280 sinnum
eitt árið."
Þetta segir Pétur Kristjáns-
son, áður poppari og nú for-
stjóri hjá Steinum h/f um gull-
öldina í popptónlist íslend-
nga. Menn greinir á um hvort
ietta var gullöld i tónlistar-
egu tilliti, en örugglega var
ietta fjárhagsleg gullöld ís-
enskra poppara. Á þessum
tíma störfuðu margar hljóm-
sveitir sem hófðu ágætis tekj-
ur af spilamennskunni, Nátt-
úra, Trúbrot, Mánar og Svan-
fríður, en nú eru þær örfáar.
Liklega eru það ekki nema
tvær hljómsveitir, Egó og
Stuðmenn sem lifað geta af
spilamennskunni, og það með
fremur knöppum launurn.
Plötusalan hefur einnig
minnkað. Árið 1976 seldist
söluhæsta platan, Vísnabókin
með Björgvín Halldórssyni og
Gunnari Pórðarsyni í 20.000
eintökum. Síðan fer sala á
söluhæstu plötu stöðugt
minnkandi, er 15.000 eintök
1977, 11.000-12.000 eintök
1979, og 1982 er salan komin
niður í 6.000 eintök á sölu-
hæstu plötu, sem var Egó-plat-
an Breyttir tímar. í kringum
1977 var heildarplötusala í
landinu nærri 400.000 eintök,
en núna er hún í kring um
170.000 eintök.
Um vorið 1980 varð spreng-
ing í íslensku tónlistarlífi. Þá
fóru Utangarðsmenn af stað
með miklum látum og drógu
með sér fjölda hljómsveita.
Ári síðar, í apríl 1981 voru
haldnir nokkrir tónleikar á
Hótel Borg sem mönnum þótti
sanna að íslenska nýbylgjan
væri komin til að vera. Þar
komu fram hljómsveitir eins
og Purrkur Pillnikk, Bara-
flokkurinn, 04U og Tauga-
deildin. Nú, þremur árum
síðar lifir fátt eitt af þessari
bylgju. Bubbi er farinn til Am-
eríku og hættur í Egó, Bara-
Flokkurinn náði aldrei al-
mennum vinsældum og hinar
hljómsveitirnar hættar að
mestu. Greinilegt er að ný-
bylgjan er dauð.
Læqð yfir
tónlistarlífinu
Þessi þrjú atriði, minnkandi
tekjumöguleikar, minnkandi
plötusala og hrun nýbylgjunn-
ar gera það að verkum að hægt
er að tala um lægð, jafnvel
kreppu í íslenskri popptónlist.
Fyrri tvö atriðin eru langtíma-
þróun, sem hlýtur að hafa
áhrif á þriðja atriðið, að ekki
skuli vinnast úr mikilli ný-
sköpun sem verður í tónlistar-
lífinu og sem lengi hafði verið
beðið eftir.
„Neyslan, tómstundaneysla
fólks fer í annað en popphlust-
un,“ segir Jónatan Garðarsson
hjá Steinum. „Vídeóið er orð-
ið mjög öflugt, kvöldið er búið
þegar menn eru búnir að horfa
á vídeómyndina. Síðan hefur
verið geðveikisleg sköttun og
tollun á plötum síðustu 7 eða 8
árin. Um tíma rann 67% af
smásöluverði plötu beint í
ríkiskassann. Ef vörugjaldið
hefði ekki verið fellt af hljóm-
plötum í ágúst í fyrra hefði öll
plötuútgáfa og verslun með
hljómplötur lagst niður um
áramótin.“
Það var mikið í húfi. Líklega
vinna um 400 til 500 manns við
hljómplötuiðnaðinn hér á
landi, og þeir hefðu allir meira
og minna misst atvinnuna hefði
hljómplötuinnflutningur og
-sala hætt. En áður hefðu
popptónlistarmenn misst at-
vinnuna.
„Árið 1974 ákváðu skóla-
stjórar grunnskólanna að
hætta með. skólaböll í gagn-
fræðaskólum. Þetta var mikið
áfall fyrir hljómsveitirnar, og
eftir þetta lögðust margar
þeirra niður. Diskóið tók við.“
Þetta segir Pétur Kristjánsson.
Ásmundur í Gramminu segir:
„Það sem hefur alltaf vantað
hér eru staðir til að spila á. Það
hefur aldrei skapast nein tradi-
sjón á rokkklúbbum hér.Aðilar
í einkarekstri hafa áhuga á
meðan aðsókn er mikil, eins
og var ’81 á Hótel Borg, en um
leið og aðsóknin minnkar þá er
skrúfað fyrir."
Nú er einn staður sem heldur
úti lifandi tónlist, og það er
Safari. Þann stað sækir fremur
þröngur hópur fólks. Þegar
Safari komst á laggirnar og
trekkti að með lifandi tónlist,
þá reyndi Hótel Borg að
sporna á móti með því að
bjóða einnig upp á tónleika.
Það mistókst, og nú er Borgin
nánast dauður staður. Svo
virðist sem sá kjarni sem fór að
sækja tónleika á Hótel Borg
1981 hafi fært sig yfir á Safari
og stærðin á hópnum ekki
dugað til að halda úti tveimur
stöðum.
Sprengingin
1981
Gunnlaugur Sigfússon
poppgagnrýnandi Helgar-
póstsins hefur þetta um
sprenginguna að segja: „Það
stendur nánast ekkert eftir af
henni. Hún varð aldrei neitt
annað en efnileg, það var
kannski einstaka hljómsveit
eins og Þeyr sem náðu árangri,
en klúðruðu því síðan sem
byggt hafði verið upp.“
Ásmundur Jónsson, segir
hinsvegar: „Fram að 1979 ein-
kennir tónlistina hér hvað hún
var mikið kópíeruð að utan,
menn virtust hafa minnimátt-
arkennd gagnvart útlenskri
tónlist. Það var eiginlega bara
Megas sem stóð upp úr. En á
síðustu árum hefur verið miklu
meiri viðleitni til að skapa
eitthvað nýtt. Minnimáttar-
kenndin hefur horfið.“ En
hann segir líka: „Músík á mjög
erfitt með að þroskast hér
heima. Það er fullt af neistum
og allsstaðar góðar hugmyndir
í gangi, en þær ná yfirleitt
mjög skammt vegna þess að
það vantar allan starfsgrund-
völl.“
Jóhann G. Jóhannsson segir
um sprenginguna: „Þessir tón-
listarmenn voru með, eða ein-
skorðuðu sig við frumsamið
efni, og það nær ekki til breiðs
hóps, fólk nennir ekki að
standa í heavy pælingum. Þetta
verður því óhjákvæmilega
þröngur vettvangur.“
Yfirleitt virtust menn vera
sammála um að bylgjan hefði
farið vel af stað en síðan hefði
hún koðnað niður. Sumir töl-
uðu um að þetta væri eins og
með rjúpustofninn, það kæmu
sveiflur í tónlistina með vissu
millibili.
Það er vissulega undarlegt
hve lítið hefur orðið nú ný-
bylgjunni hér. Segja má að
einu böndin sem eitthvað seldu
hafi verið Utangarðsmenn,
Egó og Grýlurnar. Hljómsveit-
ir sem náðu miklum listrænum
árangri eins og Þeyr og Purrkur
Pillnikk seldu lítið af plötum.
í Bretlandi hefur aftur á móti
pönkbylgjan valdið víðtækum
breytingum, sem enn sér ekki
fyrir endann á. Tónlistarmenn
á þessari bylgjulengd hafa
haldið og halda enn stórum
hluta markaðsins, og margar
nýjungar hafa komið fram í
kjölfar hennar, eins og t.d. öll
tölvumúsíkin.
Gunnlaugur Sigfússon segir:
„Það að ekki kom út úr ný-
bylgjunni hér sem átti að koma
sýnist mér mega skýra með því
að það vanti eitthvað millistig
á rnilli léttmetisins og þess
tormelta. Plötuútgáfan skiptist
eiginlega í tvö horn. Það litla
sem maður hefur heyrt í Pax
Vobis virðist benda í rétta átt,
og það er líka hægt að nefna
Bara-flokkinn í þessu efni þótt
þeir hafi aldrei náð til f jöldans.
Ástæðan fyrir þessu bili sýn-
ist mér mega skýra með því að
annaðhvort taki fólk sig of
alvarlega eða ekki nógu alvar-
lega. Þeir sem framleiða alvar-
lega rokktónlist geta ekki p
hugsað sér að ná til fjöldans. v
Oskar Þórisson í Skífunni a
telur einnig að menn hafi ekki P
hugsað nóg um markaðinn. t
„Hljómsveitir ættu að snúa frá v
þessu harða rokki og semja f
meira kommersíal tónlist. 11
Menn verða að eiga hit-lög, e
bæði til að eiga möguleika hér h
og erlendis. Það vantar líka r;
góða pródúsenta hér, sem geta
hjálpað til, og oft skiptir það P
sköpum hvort góður pródúsent b
er fyrir hendi.“ E
u
Asmundur Jónsson er ekki v
sammála þessu: „Persónulega t;
held ég að sú músík sem verið g
er að skapa í dag standi að a
mörguleytimikluframarþeirri 0
tónlist sem var fyrir tveimur v
árum. íslenskir rokkmúsíkant- k
ar, Kukl og Mezzoforte hafa b
verið að ná árangri á erlendtim
vettvangi. En við höfum aldrei
verið iðnaðarfyrirtæki
(Grammið). Það sem snertir e
okkur er að gera út músík sem a>
hefur eitthvað að segja, hefur þ
meiri tilgang en að lifa í einn k
dag og deyja á morgun. Þegar k
fólk er farið að velta fyrir sér h
að búa til hit, þá leitar það p
alltaf út í lágkúrulega hluti, 0
eitthvað sem á engar forsendur þ
fyrir sér nema að peningar geti á
orsakað það að það nái til
fólksinS. Það er tilbúinn heim-
ur. Þetta eru bara dauðir rr
hlutir.“ rr