NT - 31.05.1984, Síða 8
Tiij -----------------
Nýsköpun landbúnaðar:
Fimmtudagur 31. maí 1984 8
Hvað tefur umbreytinguna?
Bolli Héðinsson skrifar:
■ Þaðere.t.v. dæmigert fyrir
umfjöllun margra mála hér á
landi að það þarf til mál á borð
við „kartöflumálið" til þess að
vitrænar umræður um kjarna
máls kvikni, sem í þessu tilfelli
er auðvitað grundvallarskipu-
lag íslensks landbúnaðar.
„Kartöflumálið" er ekki nema
angi af þeim vanda sem við er
að glíma í íslenskum landbún-
aði. í liaust var það „eggjamál-
ið“. Þegar mál eru tekin þess-
um tökum er hætt við að
aðalatriði máls hverfi fyrir
aukaatriðum sem ekki eru or-
sök vandans heldur aðeins ein
afleiðing hans. Þvi þarf land-
búnaðarráðherra að bera gæfu
til að breyta svo og færa skipu-
lag landbúnaðarmála hér á
landi í það horf, að hann verði
búinn að marka málefnum
lians ákveðna stefnu áður en
atburðir líðandi stundar taka
málin í eigin hendur svo land-
búnaðarráðherra fái ekki ráðið
atburðarrásinni og erfiðara er
gert fyrir um heildarstjórnun.
NT hefur að undanförnu
birt allítarlegar greinar um
stöðu og vanda íslensks land-
búnaðar og er góðs viti sú
fordómalausa umfjöllun um
landbúnaðinn og málefni hans,
sem nú á sér stað í NT. Því
ntiður hefur mest umfjöllun
um íslenskan landbúnað ein-
ungis verið í litunum svörtu og
hvítu með brigslyrðum og of-
stæki á báða bóga.
Vandi íslensks land-
búnaðarerþjóðarinn-
ar allrar
Gunnar Guðbjartsson, fram-
kvæmdastjóri Framleiðsluráðs
landbúnaðarins og fyrrverandi
formaður Stéttarsambands
bænda, spyr að því í grein í NT
hinn 4. maí sl. hvort „viðhald
dreifbýlisbyggðar sé landbún-
aðarmál?" Eins og Gunnar vil
ég svara því neitandi að við-
hald dreifbýlisbyggðar sé land-
búnaðarmál. Þvert á móti er
það málefni allrar þjóðarinnar
og ber að meðhöndla sem
slíkt. Hinsvegar hafa þeir sem
ráða og ráðið hafa stefnu-
mótun íslensks landbúnaðar
undanfarin ár, gert viðhald
dreifbýlisbyggðar að landbún-
aðarmáli og látið bædnur og
neytendur greiða það gjald,
sem þurft hefur til að halda við
hinni dreifðu byggð, í stað
þess að sækja það fé til santeig-
inlegra sjóða allra lands-
manna, t.d. í Byggðasjóð.
Þannig fær hagsýni einstakra
bænda og hagkvæmni ein-
stakra búgarða ekki notið sín til
að gefa bændunum betri arð
og neytendum lægra vöruverð
vegna þröngsýni og rangrar
stefnumótunar ráðamanna í
landbúnaði. Það „búmark"
sem sett hefur verið á einstakar
jarðir hefur í för með sér að
dregið er úr framleiðslu allra
bænda, í stað þess að hvatt sé
til aukinnar framleiðslu þeirra
sem ódýrar framleiða og hin-
um sem dýrar framleiða sé
hjálpað til að láta af búskap.
Búvöruverð á ekki að nota
til þess að halda þeim bændum
gangandi sem vonlaust búa,
annaðhvort vegna legu jarða
sinna eða einhvers annars,
heldur hlýtur búvöruverðið að
eiga að miðast við mestu
mögulegu reksturshagkvæmni.
Það að rekstri þeirra býla, sem
betur eru í sveit sett en önnur,
skuli sett takmörk, á meðan
■ Bolli Héðinsson
einnig er framleitt á afskekktari
og harðbýlli jörðum, þýðir
ekki annað en það að verið er
að rýra afkomumöguleika
þeirra bænda sem betur eru í
stakk búnir til aukinnar fram-
leiðslu. Þetta staðfestir Gunn-
ar Guðbjartsson í grein sinni
þar sem hann segir:
„Þá hefur annar stór ann-
marki komið í ljós. Hann er í
sambandi við minnkaða mjólk-
urframleiðslu og er sá að fjár-
hagslegri rekstrarafkomu
vinnslubúanna hefur stórhrak-
að“.
Neytendur hafna
kindakjöti
Gunnar Guðbjartsson segir
einnig í grein sinni þar sem
liann ræðir ýmsan vanda, sem
upp kemur við takmörkun
kjötframleiðslu:
„Sá annmarki er stórfelldur
að framleiðsla á svínakjóti hef-
ur á síðustu fímm árum aukist
um 500-600 tonn, sem er um
60% aukning og fuglakjöts-
framleiðsla hefur aukist um
700 tonn og hefur tvöfaldast.
Þannig hefur kjöt af svínum og
fuglum aukist um 1300 tonn á
sama tíma og kindakjötsfram-
leiðsla hefur minnkað um 2400
tonn. Einnig hefur aukist fram-
boð af nautgripa og hrossa-
kjöti. Óeðlilegt er að ekki sé
settur hemill á alla kjötfram-
leiðslu í landinu, þegar kreppa
þarf að framleiðslunni. Kinda-
kjötsframleiðendur spyrja
eðlilega hvort tilgangurinn
með stjómunaraðgerðunum
sé einungis sá að kindakjöts-
framleiðslan af íslensku grasi
og heyi eigi að víkja fyrir
óheftri framleiðslu fugla og
svínakjöts, sem framleitt er á
fóðri frá erlendum bændum.“
Hvað má lesa út úr þessum
texta Gunnars Guðbjartsson-
ar? Hér má m.a. lesa það, að
þrátt fyrir kjarnfóðurgjald á
innflutt kjarnfóður og þrátt
fyrir niðurgreiðslur á kjöti úr
hinum „hefðbundnu“ búgrein-
um þá hefur neysla svína- og
fuglakjöts aukist. Þrátt fyrir
allt þá vilja íslendingar frekar
borða svína- og fuglakjöt held-
ur en kindakjöt. Svo einfalt er
það. Hér er ekki nema við
bragðlauka landsmanna að
sakast. Það ætti að vera
kappsmál forsvarsmanna ís-
lenskra bænda að hlúa að og
sjá til þess, að íslensk svína- og
fuglakjötsframleiðsla dafni í
höndum íslenskra bænda í
stað þess að krafist sé tak-
mörkunar á framleiðslu, sem
þrátt fyrir allt virðist ekki gera
meir en svo að anna eftirspurn.
Þrátt fyrir að enn sem komið
er þurfi að ala svín og fugla á
innfluttu fóðri, gerir það eitt,
að fóðrið sé innflutt, fram-
leiðslu þessa ekki óalandi og
óferjandi. Með sama hætti á
það ekki að bjóða upp á
sjálfkrafa forréttindi kjöts,
sem framleitt er með innlendu
fóðri, að það kjöt skuli ofan í
þjóðina með góðu eða illu.
Einnig má ljóst vera, að þó
svo að einhverntíma kynni að
koma til offramleiðslu á svína-
og fuglakjöti, þá eru það engar
löghelgaðar stofnanir eða laga-
textar, sem láta þá umfram-
framleiðslu bitna á neinum
öðrum en þeim, sem framleiða
vöruna sjálfir.
í NT birtist grein hinn 21.
maí sl. sem bar yfirskriftina
„Fjölgun svína og nautgripa
vegur upp fækkun sauðfjár.“ í
greininni segir m.a. eftir að
bent hefur verið á fækkun í
bústofni er dragi úr framleiðslu
dilkakjöts, þá hafi nauta- og
svínakjötsframleiðsla aukist,
svo segir:
„Sýnist því fara að skýrast
hvers vegna kjötfjöllum, sem
flytja þarf út fyrir verð sem rétt
rúmlega svarar sláturkostnaði,
cða safnast í birgðir á haust-
dögum, gengur illa að lækka
þrátt fyrir 4 ára framleiðslu-
stjórnun. Ekki má í þessu
sambandi gleyma kjúklinga-
kjötinu sem aukist hefur mjög
á þessum árum þótt þcir séu
ekki taldir með í forðagæslu-
tölum."
Hér láist blaðamanni hins-
vegar að geta þess að ekki
þurfti að flytja út neitt af
svína-, nauta- eða fuglakjöti.
Kindakjötið er hið eina sem
offramleiðsla er af og sú hin
eina kjötframleiðsla sem draga
þarf úr.
Aðgerðir í
kjölfar umræðu
Fyllsta ástæða er til að fagna
úttekt NT á landbúnaðinum í
blaðinu þ. 17. maí sl. sem NT
kýs að nefna „Bændur skornir
niður við trog". Óhætt er að
segja að þar séu hlutirnir mál-
aðir fremur dökkum litum,
e.t.v. dekkri heldur en ástæða
er til. Þannig virðist ntér sem
svo, að láðst hafi að taka með
í þá reikninga, sem birtir eru
17. maí s!., þá lækkun sem yrði
á raunveruiegum framleiðslu-
kostnaði búvara, ef „búmark-
ið“ hyrfi og minnkun búvöru-
framleiðslunnar yrði fyrst og
fremst til þess að hin óhag-
kvæmari býli létu af búvöru-
framleiðslu. Með stórreksturs-
hagkvæmni og framleiðslu á
jörðum sem betur eru í sveit
settar, þá er ekki vafi á að
kostnaður við framleiðslu bú-
vöru mun dragast talsvert sam-
an og vega upp á móti verð-
hækkuninni er yrði við afnám
niðurgreiðslna.
Einnig er það rangt af blaða-
manni NT að gefa sér það, að
við jafn róttækar breytingar á
skipulagi landbúnaðarins og
hann gerir sér í hugarlund, þá
muni allir bændur og búalið
leita til SV-horns landsins í leit
að nýjum heimkynnum. Sjálf-
gefið er að vitanlega mun fjöld-
inn úr dreifbýlinu ekki leita í
annað dreifbýli nema að mjög
■ „Kartöflumálid er ekki nema angi af þeim vanda sem við er að glíma í íslenskum landbúnaði...
■ „...í haust var það eggjamálið