NT - 02.08.1984, Blaðsíða 9
fíF Fimmtudagur 2. ágúst 1984 9
IlL Minnincp
Jón Sigurðsson
á Borgarhóli
Fæddur 17. septeniher 1915.
Dáinn 10. júlí 1984.
Föðurbróðir minn, einn af
mörgum er allur. Hann hét því
nafni, sem íslensk þjóð kannast
hvað best við, Jón Sigurðsson.
Jón á Borgarhóli er þó auð-
kennið, sem ættmennin þekkja
best. Borgarhóll í Öngulstaða-
hreppi í Eyjafirði varð hans
bústaður öll hans búskaparár.
Ástæðan var sú, að Jón
kvongaðist ungur að árum hinni
góðu konu Sigríði Stefánsdóttur
frá Munkaþverá, sem er næsti
bær við Borgarhól. Mér er
nokkur vandi á höndum að
minnast frænda míns en þó
einstaklega ljúft. Vandinn felst
í því, að Jón þekkti égof lítið og
hefði viljað kynnast honum
miklu betur í lifanda lífi. Örlög-
in höguðu því þó þannig, að svo
varð ekki.
Ljúft er mér að minnast Jóns
vegna þess að milli okkar voru
nokkrir kærleikar, sem ég
reyndar veit að voru fyrir hluta
sakir vegna þess hvað þeir
bræður faðir minn og hann voru
miklir vinir. Það vissu allir
þeirra samferðamenn en örlögin
höguðu því þannig, að þeir
mættust mun sjaldnar eftir að
þeir bundu ráð sitt og hagi en
þeir gerðu fyrr á árum.
Ungmennafélagsárin voru
alltaf höfð í minnum en einmitt
á þeirra uppvaxtarárum voru
ungmennafélögin það afl, sem
hreif með sér unga menn og
konur og hvatti til dáða.
Að bjarga sér sjálfur og
standa á eigin fótum var í raun
keppikefli þeirra ungu manna,
sem þá voru að halda út í lífið.
I’eir höfðu kynnst fátækt ekki
síst á barnmörgum heimiium og
voru sendir ungir og óharðnaðir
til að færa björg í bú m.a. til
sjós. Við slíkar raunir efldust
þeir mjög að kröfum strákarnir
frá Bæjum á Snæfjallaströnd svo
úr varð keppni um það hver
sterkastur væri. Útkoman varð
sú, að þeir töldust vera meðal
sterkustu manna.
Eigi var það höndin og aflið
eitt sér, sem hreif þá bræður
heldur og eigi síður bókmenntir
okkar íslendinga. Þeir voru ein-
staklega vel að sér í íslendinga-
sögum og ljóð voru þeirra
áhugamál þá er þeir mættust.
Jón og faðir minn voru ein-
staklega samrýmdir og snerti
það mig mjög er ég heyrði í
ræðu prestsins við útför Jóns í
Akureyrarkirkju hinn 20. júlí
s.l., að Jón hefði haft á orði, að
Óskar bróðir sinn hefði beðið
þess nú um skeið að fá sig yfir.
Hafi faðir minn beðið þess í 7
ár að fá Jón til sín, þá hefur
þolinmæðin verið meiri en hún
var á jörðu hér, hinsvegar hafi
hann séð hve langþjáður Jón
var af sínum sjúkdómi efast ég
ekki um það, að hann hafi reynt
að flýta þeirri för til þess guðs,
sem þeir báðir trúðu á en þeir
voru trúaðir menn þótt kirkju-
ræknir væru þeir ekki. Þeir
trúðu á Guð í hverjum manni, í
náttúrunni og þeir trúðu því
staðfastlega, að guð hjálpaði
þeim, sem hjálpa sér sjálfir.
Jón fæddist hinn 17. septem-
ber 1915 að Bæjum á Snæfjalla-
strönd við ísafjarðardjúp og dó í
Landspítalanum í Reykjavík
10. júlí s.l. Hann var jarðsettur
hinn 20. júlí sl.í Akureyrarkirkju-
garði og nú blasir grafreitur
hans við hinum eyfirsku fjöllum
svo sem vera ber eftir hans
áralöngu búsetu á þeim slóðum.
Það var sól í heiði þær síðustu
mínútur, sem tifuðu meðan
kista hans var borin til hins
hinsta kvílustaðar og þangað
komu í hljóðri þögn margir af
hans nánustu en aðrir þurftu að
láta sér nægja að vera með
hugann þar sakir fjarlægðar.
Foreldrar Jóns voru hjónin
María Rebekka Ólafsdóttir og
Sigurður Ólafsson, sem lengi
bjuggu að Bæjum.
Jón var meðal 16 systkina og
nú að honum gengnum eru 10 á
lífi. Eftirlifandi konu sinni Sig-
ríði Stefánsdóttur kvæntist Jón
6. júní 1936 en það var þó ekki
fyrr en 1938 að þau hófu búskap
á Borgarhóli. Þeim hjónum
varð 6 barna auðið en þau eru:
Stefán Þór flugstjóri hjá Cargol-
ux, kvæntur Auði Hauksdóttur.
Arnheiður, gift Frey Ófeigssyni
héraðsdómara á Akureyri.
Sigmar Kristinn, vistmaður á
Sólborg.
Jón Eyþór, flugvirki hjá Flug-
leiðum, ókvæntur.
Þorgerður starfar á tannlækna-
stofu, ógift.
Þóra Hildur gift Þorsteini Vil-
helmssyni skipstjóra. Þá átti
Jón son, ívar að nafni. Hann er
látinn en lætur eftir sig dóttur og
son. Barnabörnin voru alls 21
og eitt langafabarn.
Geir Sigurðsson
Skerðingsstöðum,
Hvammssveit, Dalasýslu
Jón var afskaplega góður við
börn og þegar barnabörnin
komu í heimsókn átti hann
gjarnan til að taka fram harm-
onikuna og spila fyrir þau og
þarf kannske engan að undra,
því. að afi Sigurður var all
þekktur harmonikuleikari við
Djúp.
Nú sakna þau afa síns barna-
börnin og börn og tengdabörn
hugljúfs föður en sárastur er þó
söknuður Sigríðar, sem nú
kveður mann sinn, sjálf heilsu-
lítil, því það hefur ekki alltaf
verið dans á rósum að búa í
sveit.
Ég sendi þeim öllum hugheil-
ar samúðarkveðjur og megi
góður guð styrkja þau í söknuði
sínum.
Þórir Halldór Óskarsson
Fæddur 17.09.1915
Dáinn 10.07 1984.
Það er erfitt að trúa því að
elsku afi okkar sé dáinn. Afi
sem okkur þótti svo vænt um,
þv.í hann var okkur alltaf svo
góður. Það voru ekki svo fá
sumur sem við vorum hjá afa og
ömmu í sveitinni og áttum við
margar ánægjulegar stundir þar.
Afi kunni mikið af sögum, ljóð-
um og mörgu fleira sem hann
eyddi miklum tíma í að kenna
okkur. Hann var gamansamur
og gerði hann oft að gamni sínu
við okkur krakkana og aðra.
Síðasta árið átti afi við erfiðan
sjúkdóm að stríða, en aldrei
kvartaði hann þótt oft væri hann
mikið þjáður.
Við þökkum elsku afa fyrir
allar ánægjustundirnar sem við
áttum með honum og kveðjum
hann með sárum söknuði.
Minningin um afa mun ylja
okkur um ókomin ár.
Ömmu vottum við dýpstu
samúð og biðjum guð að styrkja
hana í sorg sinni.
Sigga, Auður og Laufey.
Fæddur 10. október 1902
Dáinn 24. júlí 1984
Þann 24. júlí s.l. andaðist á
Landspítalanum Geir Sigurðs-
. son, fyrrum bóndi að Skerðings-
stöðum í Hvammsveit í Dala-
sýslu.
Geirfæddist þann lO.október
1902 að Sælingsdal í Dalasýslu
og ólst upp þar og að Skerðings-
stöðum og Glerárskógum í
sömu sveit. Foreldrar hans
voru SigurðurMagnússon bóndi
þar og síðari kona hans, Helga
Ásgeirsdóttir.
Nám stundaði Geir á unglings-
árum í skólanum að Hjarðar-
holti í Dölum og Samvinnuskól-
anum í Reykjavík. Að námi
loknu gerðist hann ráðsmaður
á búi móður sinnar að Glerár-
skógum árin 1926-1939.
Arið 1936 kvæntist Geir Mar-
íu Ólafsdóttur frá Gerði. Þau
hófu búskap að Skerðings-
stöðum, Hvammssveit, 1939.
Konu sína, Maríu, missti hann
árið 1962. Þau hjónin eignuðust
eina dóttur, Sigurrós Helgu.
Hún er gift Finni Kr. Finnssyni
frá Geirmundastöðum á Skarðs-
strönd í Dalasýslu.’ Þau eru
búsett í Reykjavík.
Eftir fráfall Maríu hætti Geir
búskap, en búskapur hafði verið
aðalstarf hans hátt í fjóra ára-
tugi. Geir, sem þá var orðinn
sextugur, gerðist barnakennari
á ýmsum stöðum á landinu, en
lengst kenndi hann við Djúpár-
skóla í Þykkvabæ. Síðustu
starfsár sín dvaldist Geir við
ýmis störf í Reykjavík, meðal
annars við innheimtu.
Enda þótt landbúnaðurinn
hafi verið snar þáttur í störfum
Geirs Sigurðssonar meðan hann
var á besta aldri, þá var fjarri
því að hann léti það nægja.
Hann vann á sama tíma mikið
að félagsmálum í sveit sinni og
héraði, eins og nú skal greint
verða.
Félagsstörf hans hófust innan
ungmennafélaganna, en þar
starfaði hann mikið á árunum
1922 til 1937. Var hann meðal
annars á þessum árum formaður
Ungmennafélagsins Auðar
djúpúðguum sex ára skeið og
Ungmennasambands Dala-
manna á árunum 1933 til 1936.
Hreppsnefndaroddviti
Hvammshrepps var Geir frá
1938-1950, sýslunefndarmaður
sama sveitar'félags 1942-1966,
formaður stjórnar Kaupfélags
Hvammsfjarðar 1949-1965, kos-
inn í landsdóm 1963. Auk þess-
ara starfa, sem hér hafa verið
nefnd, var Geir formaður sókn-
arnefndar og safnaðarfulltrúi
Hvammskirkju. Fleiri trúnaðar-
störfum gegndi Geir í sveit
sinni, þó að þau verði ekki hér
talin.
Ljóst er af þessari upptaln-
ingu um trúnaðarstörf Geirs á
sviði félagsmála, að hann naut
mikils trausts hjá sveitungum
sínum og öðrum er með honum !
störfuðu að þessum málum,
enda var Geir vel gefinn, traust-
ur og stefnufastur í skoðunum.
Enn eru ótalin ritstörf Geirs, :
en hann ritaði allmikið af grein- !
um er birtust í blöðum og
tímaritum. Á síðastliðnu ári
kom út eftir hann bókin
Minningar frá morgni aldarinn-
ar.
Að leiðarlokum þakka ég
okkar góða samstarf um nærri
tveggja áratuga skeið, það er
meðan ég var heimilisfastur í
Dölum. Dóttur hans, Helgu og
fjölskyldu hennar, færum við
Margrét samúðarkveðjur.
Halldór E. Sicurðsson
Fæddur 10.10 1902
Dáinn 24.07.1984
Nokkuð kom mér á óvart lát
Geirs vinar míns. Hann var að
vísu orðinn nokkuð aldraður og
hafði unnið langan starfsdag.
Og hann lagði hönd á margt, ef
svo má segja. Var bóndi í sveit,
skrifstofumaður, félagsmála-
maður, organisti, og síðast en
ekki síst kennari á lokaskeiði
starfsdagsins. Alls staðar var
hann sama snyrtimennið, sama
prúðmennið. Vildi ekki vamm
sitt vita í neinu.
Þegar Geir var áttræður ritaði
ég grein um hann í fslendinga- i
þætti Tímans, þar sem gerð var
nokkur grein fyrir uppvexti
hans, skólanámi og ævistarfi.
Fróðlegt
ritgerða-
safn
The Penguin Bronté Sisters.
Penguin Books 1984.
1094 bls.
■ Bronté systur, Charlotte,
Emily og Anne eru í hópi þekkt-
ustu og vinsælustu höfunda í
enskum bókmenntum, þótt
nærfellt hálf önnur öld sé liðin
síðan bækur þeirra komu fyrst
út, og enn eru sögur þeirra
gefnar út með reglulegu millibili
og virðast alltaf njóta jafnmik-
illa vinsælda.
í þessari bók er að finna
vinsælustu sögur þeirra: Jane
Eyre, Wurthering Heights og
The tenant of Wildfall Hall.
Bronté systurnar voru dætur
sveitaprests í Yorkshire og
fæddust á fyrri hluta 19. aldar.
Alls voru systurnar fimm, en
tvær dóu ungar og var illum
aðbúnaði í skóla kennt um. Þær
þrjár, sem eftir lifðu, þurftu að
sjá sér farborða með kennslu,
en fengu listsköpun sinni útrás
með ritstörfum. Þær skrifuðu
allar undir rithöfundarnafni og
notuðu nafnið Bell sem eftimafii.
Sögurnar, sem birtar eru í
þessu safni eru vinsælustu
sögur systranna hverrar um sig.
Charlotte Bronté skrifaði Jane
Eyre árið 1847. Sagan segir frá
munaðarlausri stúlku, sem var í
fóstri hjá frænku sinni, er þótti
hún erfið og heldur til vandræða
á heimilinu. Þess vegna var hún
send í skóla fyrir fátæk og
munaðarlaus börn, þar sem að-
búnaður var slæmur og er talið,
að þar sé höfundurinn að lýsa
þeim skóla, sem hún gekk sjálf
í, en það var einmitt sami skól-
innogsysturhennartværdóu í.
Átján ára gömul yfirgaf Jane
Eyre skólann og réðst sem
kennslukona til efnaðrar fjöl-
skyldu. Þar lenti hún í ástaræ-
vintýri með húsbóndanum og
eftir ýmiskonar erfiðleika fékk
allt góðan endi.
Emily Bronté skrifaði skáld-
söguna Wurthering Heights
1847 og er það eina skáldsaga
hennar. Þetta er býsna mögnuð
saga um lítinn betlaradreng,
sem efnaður bóndi í Yorkshire
fann á förnum vegi og hafði
Tieim með sér. Bóndi fékk mikið
dálæti á drengnum, en konu
hans og syni var lítt um hann
gefið. Ævi hans á bænum var
því heldur ill, en samband hans
við heimasætuna var náið.
Rauði þráðurinn í sögunni er
lýsing á því, hvernig áhrif þessi
fundur bónda hafði á örlög
tveggja fjölskyldna.
Þriðja og síðasta sagan, The
tenant of Wildfell Hall, eftir
Anne Bronté kom fyrst út 1848.
Sagan fjallar um unga stúlku,
sem giftist ungum, glæsilegum
en drykkfelldum manni. Þrátt
fyrir góða þjóðfélagsstöðu átti
hún ekki sjö dagana sæla í
hjónabandinu. Drykkjuárátta
eiginmannsins var óviðráðan-
leg, en konan lítilsvirt og rétt-
laus. Að lokum greip hún til
þess ráðs að flýja að heiman.
Tilgangur höfundarins með rit-
un sögunnar er augljós: Mót-
mæli gegn stöðu konunnar og
viðhorfum til hennar í ensku
samfélagi 19. aldar.
Eins og áður sagði, hafa allar
þessar sögur notið mikilla vin-
sælda á Englandi og reyndar
víða allt frá því þær komu fyrst
út. Tvær þeirra, Jane Eyre og
Wurthering Heights hafa verið
þýddar á íslensku og nefnist hin
síðarnefnda Fýkur yfir hæðir í
íslensku þýðingunni.
Jón Þ. Þór.
Þrjár sívinsælar skáldsögur
Barbara W. Tuehman: Pratic-
ing History. Selected Essays by
Barbara Tuchman.
Macmillan 1983.
306 bls.
■ Barbara Tuchman er í hópi
þekktustu og virtustu sagnfræð-
inga vestan hafs, og margir
halda því fram, að hún skrifi
betri bækur en aðrir sagn-
fræðingar bandarískir. Hér skal
enginn dómur lagður á þá stað-
hæfingu, en hitt er víst. að
bækur hennar eru góðar, hverri
annarri betri, þótt enn hafi eng-
in ' þeirra verið þýdd á íslensku.
Bókin, sem hér er til um-
fjöllunar, er ritgerðasafn. Rit-
gerðirnar hafa allar verið birtar
áður og eru frá löngu tímabili,
hinar elstu frá fjórða áratugn-
um, en hinar yngstu frá því
skömmu fyrir 1980.
Bókinni er skipt í þrjá hluta.
í þeim fyrsta eru birtar ritgerðir,
þar sem fjallað er um sagnfræð-
ina almennt, viðhorf höfund-
ar til fræðigreinarinnar, hvern-
ig rita skuli sagnfærðirit,
um heimildir og meðferð þeirra
o.s.frv. Að minni hyggju er
þetta fróðlegasti hluti bókarinn-
ar. Barbara Tuchman er ófeimin
við að láta skoðanir sínar í ljósi,
og hún leggur mikla áherslu á,
að sagnfræðingurinn sé fyrst og
fremst listamaður, en ekki vís-
indamaður. Þeir, sem halda
hinu gagnstæða fram, fá mörg
og bitur skeyti, og þó einkum
félagsfræðingar og aðrir þeir,
sem sífellt eru að basla við að
fella mannlega hegðun í kerfi
og mynstur. Og víst er að fáir
núlifandi sagnfræðingar ráða
yfir meiri eða glæsilegri frá-
sagnalist en einmitt Barbara
Tuchman. Hún getur því djarft
úr flokki talað.
í seinni tveim hlutum bók-
arinnar eru ritgerðir, sem samd-
ar hafa verið af ýmsu tilfelli á
ýmsum tímum og fjalla um
ól’íkustu efni. Annar þeirra er
eins konar sýnishornasyrpa af
ritgerðum Tuchman og er þar
að finna margar fróðlegar og
snilldarlega samdar ritsmíðar.
Þar á meðal má nefna tvær
ritgerðir um ísrael og eina, sém
ber yfirskriftina: „Hefði Maó
komið til Washington.“ Þarseg-
Sjálfur sagði hann frá ævistarfi
sínu í Tímanum, þegar hann
var kominn á áttunda áratug
ævi sinnar, var kominn á „átt-
undu hæðina“, eins og hann
komst að orði. Þar dvaldist Geir
allmikið við kennsluár sín, sem
urðu tíu að tölu, en raunar
alltof fá, því að maðurinn var
óvenju vel til þessa vandasama
starfs fallinn. Kunningi Geirs
einn sagði nefnilega við hann,
að hann hefði byrjað þrjátíu
árum of seint á kennslunni.
Geir kenndi með mér tvo vetur
í Þykkvabæ. Og enda þótt ég
ætti að heita skólastjóri, vorum
við þar algjörir jafningjar í
raun. Geir lét svo um rnælt, er
hann var spurður að því, hvar
honum hefði geðjast best að því
að umgangast börn og kenna
þeim í skóla, að það hefði verið
í Þykkvabænum. Mér þótti
vænt um þessi ummæli. Þau
sýna einnig, að samstarf okkar
hefur verið árekstralaust. Það
var það líka. Alltaf var Geir
boðinn og búinn að vinna það,
sem ég bað um. Það var ekki
verið að telja eftir hverja mín-
útu. Hann var alinn upp, ef svo
má segja, í skóla ungmennafé-
laganna. Þar gera menn mestar
kröfur til sjálfra sín, en hugsa
minna um að heimta af öðrum,
eins og nú er títt.
Þetta átti ekki að vera nein
úttekt á ævi Geirs frá Skerðings-
stöðum, heldur kveðja frá sam-
starfsmanni um skeið. Aðrir
munu minnast hans nánar. Ég
er viss um, að margir munu
minnast hans með þakklæti fyrir
góða samleið um langa hríð.
Aðstandendum sendi ég inni-
legar samúðarkveðjur við fráfall
hans. Þeir geyma minningarnar
um hann í þakklátum huga. Far
þú í friði, friður guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Auðunn Bragi Svcinsson.
ir frá því, að árið 1944 hafi þeir
Maó formaður og Chou En-lai
boðist til að koma til Washing-
ton og ræða samskipti banda-
rískra stjórnvalda og kínverskra
kommúnista við Roosevelt for-
seta. Af þeirri heimsókn varð
aldrei og réði þar ekki síst, að
sendiherra Bandaríkjanna í
Kína var maður fram úr hófi
metnaðargjarn og takmarkað-
ur, en að auki einkavinur Chian-
ang Kai-shek. Hann var því
mótsnúinn hugmyndinni og
taldi Roosevelt trú um að hann
hefði kínversk málefni í hendi
sér og heimsóknin því þarflaus.
Tuchman færir sterk rök fyrir
því, að hefðu kínversku leið-
togarnir komið til fundar við
Roosevelt hefði framþróun
mála í Asíu getað orðið öli
önnur næstu áratugina en raun
bar vitni.
í síðasta hluta bókarinnar eru
ritgerðir, þar sem höfundur
fjallar nokkuð um þá lærdóma,
sem draga megi af sögunni. Þar
eru merkastar tvær greinar,
önnur um Víetnámstyrjöldina
og hin um Watergatemálið.
Þetta er vægast sagt mjög
athyglisverð bók og einkar læsi-
leg.
Jón Þ. Þór.