NT - 04.01.1985, Blaðsíða 21

sérlega ábyrgö á því að varð-
veita friðinn á plánetunni. Þess
vegna leitast Sovétríkin við að
koma á góðum samskiptum
við Bandaríkin á heiðarlegum
og jafnréttháum grundvelli. í
þessu sambandi lögðu So-
vétríkin til við Bandaríkin að
þau hæfu viðræður um að
koma í veg fyrir hervæðingu
geimsins, um niðurskurð strat-
egísks og meðaldrægs kjarn-
orkubúnaðar.
Fundur Gromykos og
Shultz, sem verður 7.-8. janúar
nk. í Genf verður upphafið á
þessum viðræðum. Sovétríkin
fagna slíkum viðræðum, sem
gætu orðið til að flýta fyrir
lausn á málefnum varðandi
takmörkun og niðurskurð víg-
búnaðar, fyrst og fremst kjarn-
orkubúnaðar allt til algerrar
eyðileggingar hans, sem mundi
byggjast á grundvelli sem báðir
aðilar gætu sætt sig við.
Spurning: Samskipti íslands og
Sovétríkjanna eru nokkuð víð-
tæk á hinum ýmsu sviðum og
hafa verið vinsamleg og báðum
þjóðunum til hagsbóta þrátt
fyrir að þjóðirnar tilheyri ólík-
um þjóðfélagskerfum. Álítið
þér að sú staðreynd að lönd
okkar tilheyra hvort sínu hern-
aðarbandalagi hafi skaðsamleg
áhrif á samskipti þeirra?
Svar: Við þróun samskipta
við kapítalísk ríki ganga So-
vétríkin út frá hinni lenínísku
reglu um friðsamlega sambúð
ríkja sem búa við ólíkt þjóð-
skipulag. Þessi regla er tákn
um viðleitni Sovétríkjanna til
að varðveita friðinn og þróa
alhliða samstarf við öll kapíta-
iísk ríki á grundvelli jafnréttis.
Á þessum grundvelli þróast
með góðum árangri samskipti á
ýmsum sviðum við Island þrátt
fyrir að lönd okkar tilheyra
ólíkum þjóðfélags- og stjórn-
málakerfum.
Hvað það varðar hvort sú
staðreynd, að ríki okkar til- '
heyra ólíkum hernaðarbanda-
lögum, sem standa hvort gegn
öðru, hafi skáðsamleg áhrif á
samskipti okkar, leikur enginn
vafi á því að tilvera slíkra
bandalaga leiðir til þess að
viss spenna skapast í samskipt-
um milli landanna sem eru í
hinum gagnstæðu bandalögum
svo og vantraust sem stuðlar
að vígbúnaðarkapphlaupi.
Þess vegna eru Sovétríkin
fylgjandi því að samið verði
um að leggja niður þessi tvö
hernaðarbandalög.
Mig langar til að leggja
áherslu á að það voru ekki
sósíalísku löndin sem áttu
frumkvæðið að stofnun tveggja
hernaðarbandalaga í Evrópu.
NATO var stofnað árið 1949 á
árum „kalda stríðsins“ undir
þeirri fölsku átyllu að verja
þyrfti Vesturveldin fyrir „yfir-
vofandi hernaðarhættu af hálfu
austursins“. Þetta er greinileg
fölsun þar sem árið 1949, þ.e.
fjórum árum eftir að lokið var
hinni blóðugustu styrjöld í
sögu mannkynsins, var allur
Evrópuhluti Sovétríkjanna,
þar sem var meginiðnaðar-
svæði Sovétríkjanna, í rústum
og ösku. Sovétríkin dreymdi
aðeins um frið og endurreisn
lands sfns, en ekki um nýtt
stríð. En eftir að NATO var
stofnað vorum við neydd til að
gera varnarráðstafanir, þar
sem NATO lýsti opinskátt yfir
óvináttu sinni í garð Sovétríkj-
anna og annarra sósíalískra
landa. Þess vegna sameinuðust
sósíalísku löndin og stofnuðu
Varsjárbandalagið árið 1955,
þ.e. næstum sex árum eftir að
NATO var stofnað.
Sovétríkin og sósíalísku
löndin hafa oftar en einu sinni
lagt til að bæði hernaðar-
bandalögin verði leyst upp, en
það mundi stuðla að bættu
andrúmslofti í Evrópu og
heiminum, þróun alhliða sam-
starfs milli allra ríkja í vestri
og austri og að lokuni að því
að efla friðinn í Evrópu og
heiminum öllum.
Föstudagur 4. janúar 1985 21
Kína:
Félagsleg markaðshyggja í
staðinn fyrir ríkisforsjá
Peking-Reuter
■ Zhao Ziyang, forsætisráð-
herra Kínverja, hefur lýst því
yfir að dregið verði enn frekar
úr ríkisforsjá í landbúnaðarmál-
um á þessu ári.
Fram til þessa hefur bændum
verið skylt að selja ákveðinn
hluta framleiðslu sinnar til ríkis-
ins á fyrirfram ákveðnu verði.
Ríkið hefur síðan endurselt
landbúnaðarvörurnar í ríkis-
verslunum í borgunum, á niður-
settu verði. Þetta fyrirkomulag
mun verða aflagt nú í ár. Ríkið
mun að vísu halda áfram að
kaupa landbúnaðarvörur og að-
stoða við dreifingu þeirra en
bændur verða ekki eins bundnir
og áður og geta selt stærri hluta
framleiðslu sinnar beint til neyt-
enda eða smákaupmanna.
Þrátt fyrir aukinn hlut mark-
aðssamkeppninnar mun ríkið
samt halda áfram að stýra verði
á mikilvægum landbúnaðarvör-
um til að hindra miklar verð-
sveiflur. Kínverska ríkið á mikl-
ar birgðir af korni sem það
getur notað til að auka framboð
ef verðið hækkar. Slíkt myndi
neyða bændur og smákaup-
menn til að lækka verðið aftur.
Sjálfsagt verður samt ekki hjá
því komist að landbúnaðarverð
hækki nokkuð og hafa Kínverj-
ar í því sambandi rætt um
fjölskyldubætur til láglauna-
fólks eða almenna launahækkun
í borgum til að vega upp á móti
hækkununum.
Hin nýja stefna í markaðs-
málurn cr hluti umbótastefnu
þeirrarsem kommúnistaflokkur
Kína hefur beitt sér fyrir frá því
árið 1978. Þrátt fyrir nokkra
andstöðu harðlínu maoista inn-
an flokksins hefur Deng Xiaop-
ing og fylgismönnum hans tekist
að knýja fram breytingar á
framleiðsluskipan í sveitum
sem m.a. felast í því að miklum
meirihluta alls landbúnaðar-
lands hefur verið skipt á milli
bænda þótt það sé ennþá
formleg eign samyrkjubúanna.
Talsmenn breytinganna segja
að vanþróað framleiðslu- og
markaðskerfi í kínverskum
sveitum sé helsti dragbíturinn á
sósíalíska uppbyggingu þar.
Aukið frjálsræði bænda og
skipting lands á milli þeirra
hefur nú þegar aukið landbún-
aðarframleiðsluna mjög mikið.
Kínverjar vonast til að aukið
frelsi í markaðsmálum landbún-
aðarins verði til að auka verka-
skiptingu í sveitum þannig að
hópar bænda geti einbeitt sér að
þjónustu, verslun og iðnaði
jafnframt því sem afköst akur-
yrkjubænda aukast.
Vestræn olíufyrirtæki
ganga á birgðir sínar
Reyna að þvinga fram lægra olíuverð
París-Reuter. unni. Olíufyrirtækin hafa nú
■ Olíufyrirtæki á Vesturlönd- aðeins birgðir sem svara 71 dags
um hafa að undanförnu gengið olíunotkun í iðnaðarlöndum
mjög á birgðir sínar í von um að utan sósíalísku ríkjanna. Sér-
olíuverð muni lækka á næst- fræðingar segja að olíubirgðirn-
K.Í-.Í
] Umsjón: Ragnar Baldursson og ívar Jónsson
ar hafi aldrei verið jafn litlar
síðastliðin tíu ár.
Olíukaupendur vona að verð-
ákvarðanir Samtaka olíufram-
leiðsluríkja, OPEC, standist
ekki og markaðsverð á olíu
haldi áfram aö lækka. En ýmsir
tclja að frekari lækkun olíu-
verðs sé alls ekki örugg heldur
muni litlar birgðir ölíufyrirtækj-
anna hafa áhrif á veröþróun
næstu þrjá mánuði .
Mörg olíuframleiðsluríki
hafa ákveðið að draga úr fram-
leiðslu til að reyna að framkalla
verðhækkanir. Meðal annars
hafa Mexíkanar, Egyptar og
Sovétmenn dregið úr fram-
leiðslu sinni og olíuráðherra
Kuwait er nú í Peking þar sem
búist er við að hann biðji Kín-
verja að gcra hið sama.
Mengun
krabbameins-
valdandi
■ Mengun frá efnaverksmiðjum og
landbúnaði í Danmörku er sannanlega
krabbameinsvaldandi. Þetta sýndi
rannsókn sem dönsk krabbameins-
varna- og umhverfisverndaryfirvöld
stóðu að.
Óyggjandi sannanir eru sagðar fyrir
því að krabbamein af ólíkustu tegund-
um hrjái fólk sem býr í nágrenni
efnaverksmiðja. Líkurnar á krabba-
meini eru meiri hjá fólki sem býr í
slíkum borgarhverfum. Þetta á t.d.
við um íbúa Thyborön og Cheminova
efnaverksmiðjuna í Harboöre á Norð-
ur-Jótlandi. Nýrnakrabbi er algengur
þar.
Ástandið er þó sagt verst í Óðinsvé-
um á Fjóni. Þar er hættan mest á
lungnakrabba, nýrnakrabba og
krabba í þvagrás. Önnur slæm svæði,
sem nefnd eru í rannsókninni, eru
Maribo Gilleleje og Herlev við Kaup-
mannahöfn.
En jafnvel úti á landi, þar sem engar
mengandi verksmiðjur eru, er tíðni
krabbameins óvenju há. Magakrabbi
er sérstaklega algengur á svæðum þar
sem nítrat er mikið í drykkjarvatni.
Þessi mengun stafar af of mikilli
áburðagjöf að því er talið er.
Á sama tíma og rannsóknarskýrslan
var birt fyrr á þessu ári var afhjúpuð
mikil mengun frá Proms efnaverk-
smiðjunni við Viemose á Suður-Sjá-
landi. í nágrenni verksmiðjunnar hef-
ur komið í ljós að krabbamein í
þvagrás er óvenju algengt. Strand-
lengjan við verksmiðjuna er líka mikið
menguð og rannsókn sem þrenn um-
hverfisverndarsamtök stóðu að, leiddi
í Ijós að hafsbotninn er aldauður á
stóru svæði við verksmiöjuna.
m
Skulda-
kreppan
óleyst
■ Nú eru liðin tvö og
hálft ár síðan skulda-
kreppa Mið- og Suður-
Ameríkuríkja komst í al-
gleyming og Mexíkóríki
varð nærri greiðsluþrota.
Embættismenn og hag-
fræðingar segja lausn
kreppunnar enn ekki í
sjónmáli. Mjög róstur-
samt var í löndum róm-
önsku Ameríku á síðasta
ári, m.a. vegna kröfu Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins
um að ríkisstjórnir róm-
önsku Ameríku hrintu í
framkvæmd sérstakri að-
haldsstefnu. Þessi að-
haldsstefna leiddi til skerts
kaupmáttar launþega og
kom hart niöur á fátæk-
lingum.
11 ríki rómönsku Ame-
ríku héldu sameiginlegan
fund í Cartagena á síðasta
ári og ræddu sameiginleg-
ar aðgerðir gegn Alþjóð-
lega gjaldcyrissjóðnum og
vestrænum bönkum.
Fundurinn bætti samn-
ingsstöðu ríkjanna.
Greiðslubyrði ríkjanna
hefur verið létt með leng-
ingu endurgreiðslutíma
lánanna til fleiri ára. Nú
eru blikur á lofti þar sem
hagfræðingar spá sam-
drætti í efnahagslífi
Bandaríkjanna á seinni
hluta ársins 1985. Róm-
önsku-Ameríkuríkin 11,
Gartagenaríkin, munu
halda fund 8. febrúar n.k.
í Dóminikanska lýðveld-
inu og fjalla um afstöðu
ríkjanna í umræðunum
sem fara munu fram í vor.
Alþjóðabankinn og Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn
hafa haft frumkvæði að
umræðum þessum og
verða tengiliðir milli iðn-
ríkjanna og þriðjaheims-
ríkja.
HEILSURÆKT
HÁTÚNI 12 • 105 REYKJAVÍK
SlMI 29709
Opnum að nýju eftir
jólafrí mánudaginn 7.
janúar. Hjá okkur
leiðbeina löggiltir
sjúkraþjálfarar.
Blandaðir tímar. Frjáls
mæting - en panta þarf
fyrsta tímann. Innritun
og upplýsingar í síma
29709.
lílj:!5!j|ff
!, i •; . ■. í j '/*•*.- -
; 1 ; \J t >1 *