NT - 04.04.1985, Blaðsíða 10

Fimmtudagur 4. apríl 1985 10 Blað II
Páskar
lækningamátt
og eru
eftirsóttar af
ferðamönnum
nokkurn veginn skilið þýsku og látið
skilja mig á því máli sögðu þau að
brúðkaupsferð þeirra væri ferðin til
íslands, þau ætluðu að sjá Snæfells-
jökul. Þau höfðu lesið skáldsögu
Jules Verne „Leyndardómar Snæ-
fellsjökuls" og líka heyrt úr indversk-
um fræðum að þetta fjall væri ein af
orkustöðvum guðdómsins á þessari
jörð. Hjónin komu til mín nokkru
eftir hádegi í sólskini svo jökullinn
var í sínum fegursta sólskinsskrúða
og fannst þeim mikil fegurð hans og
tóku af honum myndir.
í Borgarnesi fengu þau hjá gistihús-
stjóra góða leiðbeiningu um hvar best
,væri að ganga, en þau vildu ganga
með fjöllunum, þeim þóttu skóglausu
fjöllin svo skrítin og falleg. Þau sýndu
mér leiðarkortið sem þau fengu og
það var rnjög vel unnið. Þar var þeim
Rauðamelsölkelda
og Bólu-Hjálmar
Frægust allra ölkeldna á íslandi er
Rauðamelsölkelda. Sagt er að margir
hafi fengið bót meina sinna fyrr og
síðar af því að drekka vatn úr henni.
Árið 1843 var Bólu Hjálmar orðinn
þannig veikur að hann fékk aðsvif og
mátti aldrei vera einn og vegna veik-
indanna sótti að honum hugsýki, svo
hann vildi ekki lifa lengur. Þá tók
Guðný kona hans það ráð að koma
fyrir 2 yngstu börnunum og fara með
hann í ferðalag. í ævisögu Hjálmars
er sagt að þau hafi farið vestur í
Húnavatnssýslu, en það er ekki rétt,
þau fóru alla leið vestur að Bjarnar-
höfða á Snæfellsnesi til Þorleifs, sem
alltaf var kallaður læknir.
Þegar hjónin fóru um Húnavatns-
sýslu gistu þau eitt sinn á bæ þar sem
Sigurður Breiðfjörð var gestur og þá
var sagt að skáldin hafi vakað alla
nóttina og þulið kvæði sín, húsmóðir-
in hafði látið brennivín á borðið sem
var á milli rúma þeirra áður en hún
fór að sofa, en báðum þótti gott vín
þó að hjá Hjálmari væri það í hófi.
• Hús hefur veríð reist yfír kelduna á Rauðamel.
• Jón Vídalín konsúll lét sér ekki
duga minna en franskt herskip til að
ná í ölkelduvatn, sem sótt var að
Rauðamel.
ferðamönnum á flöskum. Ég hef
talað víð fólk af Snæfellsnesi sem
hefur farið til Lúxemborgar og keypt
tlösku með þessu öli og heldur þótti
því það bragðdauft.
■ Þegar ég var á öðru ári fluttu
foreldrar mínir frá Haga í Staðarsveit
aðBjarnarfosskoti í sömu sveit, báðar
þessar jarðir eru sunnan heiðar í
Snæfellsnessýslu. Þegar ég var barn
kallaði gamla fólkið oft íbúa Staðar-
sveitar og Breiðuvíkurhrepps Heyð-
synningái
Bjarnarfoss hélt aðaljörðin, sem
foreldrar mínir fluttu að, áður en sú
jörð fór í eyði, en „kotið“ var alltaf
byggt og átti ■; allt það land sem
aðaljörðin átti áður.
Þrjár ölkeldur eru í Bjarnarfoss-
hlíð, ein þeirra er fast við túnið og
þegar ég gat gengið leiddi fóikið mig
oft upp að ölkeldunni og ölið mátti ég
drekka eins og ég vildi, mér fannst
það mjög gott.
Öll þau ár sem foreldrar mínir
bjuggu í Bjarnarfosskoti man ég ekki
eftir að við fengjum kvef þó að fólkið
á hinum bæjunum væri með kvef og
hósta. Mislingarnir komu á hvern bæ
í sveitinni, við systkinin urðum með
rauða bletti um líkamann og vorum
rekin í rúmið, en við vorum ekkert
veik, við borðuðum eins og vanalega
og fengum enga verki, en ckki mátt-
um við fara á fætur fyrr en allir rauðu
blettirnir voru horfnir, öl máttum við
drekka eins og við vildum þó við
gætum ekki sótt það sjálf. Af ófyrirsjá-
anlegum orsökum fluttu foreldar
mínir frá Bjarnarfosskoti, þá fórum
við að fá kvef og hósta eins og annað
fólk, þegar kvef gekk yfir.
Oft komu nágrannarnir á sunnu-
dögum með brúsa til okkar og sóttu
og ég man eftir því að Sigurbjörn sem
var smáskammtalæknir í Ólafsvík
sótti öl á hestum og reiddi það í
stórum glerbrúsum sem karfa var
utan um. Hann sagðist drekka öliö
sjálfur af því að ellin væri farin að
sækja fast á sig. Hvers son Sigurbjörn
var nian ég ekki.
Eftir að ég flutti með fjölskyldu
minni að Dagverðará árið 1939 var
enginn bílfær vegur nema að Fróðár-
heiði. Margt fólk bæði íslendingar og
útlendingar fóru gangandi í kring um
„Jökul'- og eftir að vegur komst út að
Malarrifi var oft gangandi fólk á ferð
og stundum fór þetta fólk upp á
jökulinn út að Lóndröngum og út í
Dritvík.
Orkustöð guðdómsins
í ágústmánuði 1935 komu þýsk
lijón til mín að Dagverðará. Þau voru
ung og nýgift og þar sem ég gat
enginn notar
■ Jóhann J. E. Kúld var vitniað því
er ölkelduvatn var sótt með mikilli
viðhöfn.
Um morguninn þegar Sigurður
kvaddi Bólu-Hjálmarsagði Sigurður:
„Nú er bónin eftir ein
ei skal henni leyna.
Ofanyfir Breiðfjörðs bein
breiddu stöku eina. “
Ölkeldur
hafa
■ Sigurður Breiðfjörð og Hjálmar
skáluðu í öllu göróttari drykk en fæst
úr öldkeldum.
Hjálmar svaraði:
V Bólu-Hjálmar leitaði lækninga að
Rauðamel og sagt er að hann hafí
hlotið nokkurn bata af ölkelduvatn-
inu.
„Efég stend á eyri vaðs
ofar fjörs á línu,
skal ég kögglum kapalstaðs
kasta að leiði þínu. “
Guðný og Hjálmar voru nokkrar
nætur í Bjarnarhöfn í góðu yfirlæti.
Þorleifur ráðlagði Hjálmari að fara
að Rauðamel og drekka ölkelduvatn.
Ég veit ekki hvað lengi hjónin dvöldu
þar, en síðasta sinn þegar Hjálmar
kom að Rauðamels-ölkeldu orti hann
þessa vísu.
„Pig nú kveð ég lífsins lind
landsbarna sem nýtur hylli.
Mín er ósk að ágirnd blind
aldrei þínu vatni spilli. “
Sigurður Breiðfjörð fann upp nýjan
bragarhátt. Jónas Hallgrímsson skáld
hæddist mjög að þessum bragarhætti
eins og kunnugt er, en þessi vísa er
bent á að fara að Lýsuhólslaug og
þangað fóru þau og tjölduðu þar og
fóru í bað þótt þeim þætti umhverfið
ekki vera líkt neinum baðstað, en
aldrei sögðust þau hafa hresst eins vel
í nokkru baði eins og eftir baðið í
þessari skrítnu laug.
Ég sagði þeim að það væri ekkert
undarlegt af því að í þessari laug væri
ölkelduvatn. Þau voru svo undrandi á
svipinn og tóku upp eftir mér orðið
svo ég hélt að ég hefði sagt einhverja
vitleysu, en ég mundi vel orðið sem
þýska stúlkan sem leiðbeindi mér í
þýsku hafði yfir orðið ölkelduvatn.
Þá sagði konan:
„Ég veit að hvergi í heiminum er
hægt að baða sig í ölkelduvatni nema
í þessu landi. Af hverju er ekki fínn
baðstaður og hótel við þennan stað?“
„Og við höfum baðað okkur hér. Það
er dásamlegt," sagði maðurinn. Þegar
ég hafði gefið þessum hjónum mjólk
og kaffi lögðu þau af stað í Borgarnes
og þaðan til Reykjavíkur og heim.
Hvers vegna eru
ölkeldurnar einskis metnar?
Ég hef oft hugsað eins og konan.
Hvers vegna eru ölkeldurnar á okkar
landi einskis metnar? Þórður bróðir
minn á bækling á þýsku sem honum
var gefinn, þar sem allar ölkeldur á
íslandi eru upptaldar. Þórður er
kunnugastur fjöllum og láglendi á
Snæfellsnesi af þeim mönnum sem ég
þekki, enda hefur hann verið grenja-
skytta í háfjöllum og hraunum í
áratugi. Hann telur að það sé rétt hjá
Þjóðverjum að ölkeldurnar séu 20 á
Snæfellsnesi.
í Lúxemborg er ölkelda og við
hana er stórhýsi með alls konar
skemmtunum fyrir þá sem koma til
þess að drekka öl, meira að segja
hefur mér verið sagt að þar sé „spila-
víti.“ Ö1 úr þessari ölkeldu er líka selt
■ Rauðamelur í Hnappadalssýslu. Parer
frægasta ölkeldan.
Helga
Halldórs-
dóttir:
Ein auðlind