NT - 04.04.1985, Blaðsíða 23

ásjálegur maður, snilldarmað-
ur í prestsverkum og um mann-
kosti, var ástsæll mjög í Goð-
dölum." Hann var mikill vinur
Bólu-Hjálmars og Hjálmar
orti lofkvæði um hann.
Það hefur geymst í minni
manna, hvað séra Jón Bene-
diktsson var bænheitur. Þegar
hann gerði bænir fyrir dauð-
veiku fólki brá til bata, eða
það fékk hægt andlát.
Séra Jón Hallsson fékk Goð-
dali 1847 og hélt staðinn til
1858. Hann byrjaði prestsskap
að Felli í Sléttuhlíð, en síðar
var hann á Miklabæ og síðast í
Glaumbæ. Hann varð einn af
ríkustu mönnum í héraðinu og
vafalaust hefur hann aukið
eignir sínar í Goðdölum. Hann
var kosinn prófastur 1851 oger
eini prófastur, er setið hefur
Goðdali.
Séra Snorri Norðfjörð fékk
Goðdali eftir séra J ón Hallsson
og þjónaði kallinu 12 ár, frá
1858 til 1870. Séra Snorri var
fátækur, en þess er ekki gétið
um neinn Goðdalaprest á und-
an honum. Snorra klerkinn
kunni lerka hungur, kvað
Símon Dalaskáld. Séra Snorri
fékk Reynisþing í Mýrdal og
fluttist þangað frá Goðdölum
og það mun hafa verið erfiður
búferlaflutningur um Kjalveg.
Járn voru smíðuð undir naut-
gripi sem hann fór með.
Séra Hjörleifur Einarsson
var prestur í Goðdölum frá
1870 til 1876. Hann hafði
stórbú og var vinnuvíkingur
mikill. Hann sat í vefstól á
vetrum, en stundaði veggja-
hleðslu á sumrum. Sagt var að
hann hafi hlaðið fjárhúsveggi á
Dalkoti, var bráðlátur að hefja
vinnu áður en klaki fór úr jörð
á vori og því stóðu þessir
veggir ekki vel.
Séra Hjörleifur var góður
kennari og kenndi piltum undir
skóla. í Goðdölum kenndi
hann Einari syni sínum og
Jónasi frá Tunguhálsi, er síðar
varð prestur á Hrafnagili. Þeir
fóru báðir í Latínuskólann
1875. Eitthvað munu þessir
piltar hafa ort til Símonar
Dalaskálds, því hann kvað:
Einar og Jónas eru flón ad
kreða.
Ata skjöl með arnarleir,
í Goðdölum kálfa tveir.
Fyrri kona séra Hjörleifs,
Guðlaug Eyjólfsdóttir var bú-
sýslukona mikil. Eitt sinn kom
jarðskjálfti og prestur skipaði
fólkinu að fara út úr bænum.
Þegar út var komið vantaði
prestsfrúna. Hún fór ekki út,
en stóð inni í búri og studdi
rjómatrogin.
Séra Zophonías Halldórs-
son byrjaði prestsskap í Goð-
dölum og var þar 10 ár 1877 til
1887. Hann var í fremstu röð
námsmanna í skóla og fleiru
sinnti hann en prestsþjónustu,
því hann var mikill félagsmála-
maður. Hann var oddviti Lýt-
ingsstaðahrepps 6 ár. Hann
var einn af stofnendum og
fyrsti formaður Kaupfélags
Skagfirðinga. í Viðvíkur- og
Hólahreppum stofnaði hann
lestrarfélag og búnaðarfélag.
Þá var hann stofnandi Prestafé-
lags hins forna Hólastiftis með
séra Hjörleifi.
Séra Hálfdán Guðjónsson,
síðar prófastur og vígslubisk-
up, hóf líka sinn prestsskap í
Goðdölum og þjónaði þar 7 ár
1887 til 1894.
Þá fékk Goðdali séra Vil-
hjálmur Briem og var til 1899,
en þá varð hann að hætta
prestsþjónustu vegna van-
heilsu
„Goðdalir mér
gáfust best“
Síðasti prestur í Goðdölum
var séra Sveinn Guðmunds-
son. Séra Sveinn var fátækur
eins og séra Snorri. Hann var
gáfumaður og góðmenni, en
líklega hefur honum ekki verið
sýnt um fjármál. Synir hans
eru læknarnir Jónas og Kristj-
án augnlæknir. Kona séra Sve-
ins var Ingibjörg Jónasdóttir
prests á Staðarhrauni og víðar.
Séra Jónas Guðmundsson var
af Skeggsstaðaætt, gáfumaður
ogskáld. Móðirfrú Ingibjargar
var Elínborg sýslumannsdóttir
frá Skarði á Skarðsströnd.
Frú Ingibjörg var viljasterk
og svo dugmikil að í minnum
var haft. Sagt var að hún hafi
sjálf farið kaupstaðarferðir.
Hún hafði læknishendur og
ferðaðist um sóknina til að
hjúkra sjúkum og lækna ef
unnt var. Jónas, sonur hennar,
mundi eftir, að hann fór með
henni að vitja um sjúka, þá
ungur drengur.
Jónas læknir skrifa um móð-
ur sína: „Frá því fyrst, er ég
man eftir móður minni, minn-
ist ég þess, að hún átti daglega
sínar helgu stundir... Hennar
sannfæring á því sviði var sú,
að guðstrúin, kirkjan og trúar-
samfélag manna, væri það afl,
sú Guðsgjöf, sem lýst hefði
best á myrkum öldum og á
reynslustundum manna og
ávallt vakið vonir, fögnuð ög
lífsgleði.
Eg -sá frú Ingibjörgu í
Reykjavík háaldraða. Hún
mun hafa hugsað hingað
norður.
Þegar Guðmundur í Bjarna-
staðahlíð var áttræður, sendi
hún honum heillaóskaskeyti.
Þó er óvíst að þau hafi nokkurn
tíma sést eftir að hún fór frá
Goðdölum, í 45 ár.
Um Goðdalasöfnuð get ég
ekkert sagt fyrr eða síðar. Séra
Jón Hallsson kvað:
Út á Felli undi ég verst,
hjá unnar bláum sölum.
Goðdalir mér gáfust best,
gott er fólk í Dölum.
Lán, víxlar
og vextlr
Þegar ég kom utan veginn
hjá Hverhólum síðastliðið
haust, sá ég að búið var að
setja nýtt þak á kirkjuna. Mér
þótti vænt um þetta og er
sóknarnefndinni þakklátur.
Eitt er að tala um það sem gera
þarf og annað að koma því í
verk. En þetta mátti ekki und-
an draga.
Skömmu síðar talaði ég við
formann sóknarnefndar og
hann var dapur yfir skuldum
kirkjunnar. Það voru tekin lán
og víxlar og vextir háir eins og
allir vita.
Þegar ég var og hét, var ég
löðrandi í lánum og víxlum
fyrir mig sjálfan og þá, sem ég
hafði umboð fyrir, svo sem
Goðdalakirkju og svaf alltaf,
en konur eru stundum við-
kvæmari en karlmenn í ólgusjá
lífsins.
Til þess að nema sárasta
broddinn af vaxtagreiðslum,
hef ég ákveðið að g'efa kirkj-
unni lOþúsund krónur. Mérer
bæði Ijúft og skylt að styðja
Goðdalakirkju, ef hún þarf á
því að halda. •
Allt frá æskuárum á ég góðar
minningar um kirkjuferðir að
Goðdölum. Innan við ferm-
ingu man ég vel, við messu á
jólum, þegar presturinn rétti
öllum börnum, sem-voru orðin
læs, jólakveðju frá dönskum
sunnudagsskólabörnum. Þetta
var fallegt rit með myndum af
Jerúsalem og Betlehem. Ég
man líka þegar séra Tryggvi
Kvaran messaði fyrst í Goð-
dölum 1918ogfaðirminnsagði
á leiðinni heim, að hann væri
ekki hrifinn af andatrúarprest-
inum.
Nýlega var ég að lesa bók,
sem ber nafnið „Móðir mín.“
Ég hafði lesið hana áður og ég
held að fólk hafi gott af að lesa
hana oft.
Þessi bók kom út um 1950
og í hana skrifa 26 landskunnir
menn um mæður sínar.
í þessari bók er rauður
þráður, en ætti kannski við að
segja, að þráðurinn væri blár
eins og himininn. Það er
guðstrú allra þessara kvenna,
hin einlæga og auðmjúka
guðstrú og einnig samúð með
og hjálpsemi við þá, sem van-
máttugir eru og umkomulaus-
,ir, geta engu af sér hrundið.
Guðmundur frá Miðdal
skrifar:
„Móðurástin er máttugasta
afl þjóðfélagsins, og mér er
það Ijóst, að þetta afl var
sterkast í eðli móður minnar,
raunverulega lifði hún fyrir
það, fórnaði öllu fyrir það.
Móðurástin er eilíf. Sveiflur
dægurmálanna breyta henni
ekki. Hún er upphafið,
,sköpunin, Ijós heimsins."
Kristleifur á Kroppi skrifar
um móður sína. „Strax og
heitið gat, að ég var orðinn
rólfær .og nokkurn veginn tal-
'andi sleppti hún ekki hendi
sinni af mér fýrr en hún var
ibúin að sigija mig og láta mig
hafa eftir sér, þessi hjart'næ'mu
bænarorð: Guð minn góður
komi til mín og varðveiti mig
frá öllu illu, þennan dag og alla
tíma. í Jesú nafni amen. í
hendur þínar drottinn fel ég
anda minn. Þú hefur frelsað
mig, drottinn guð sannleikans,
amen.
Þessar sömu bænir voru
endurteknar af móður minni á
hverju kvöldi og að þeim full-
lærðum kenndi hún mér „Faðir
vor“ og „Blessunarorðin" og
því næst fjölda af úrvalsversum
úr Passíusálmunum og ýmsum
sálmabókum.“
Það er sagt að íslendingar
séu siðmenntuð þjóð og hún er
það í samanburði við þjóðir
sem kallaðar eru frumstæðar.
Siðmenntun þóðar vorrar svo
langt sem hún nær er byggð á
siðgæðiskenningu Krists, sem
er svo fullkomin, að hún stend-
ur alla daga.
Björn Egilsson
ÞÚ GLEÐUR
fermingarbarnið með vönduðu SILVER eða TOSHIBA
ferðakassettutæki — stórglæsileg og vönduð tæki.
SILVER SVT-45L
Stórskemmtilegt tæki — sjónvarp, útvarp og segul-
bandstæki — allt í einu. (Ekkert afnotagjald af
svart/hvítu tæki.) Verð kr. 20.730.
TOSHIBA RT-70S
Vinsælt tæki á vinalegu verði. 4
bylgjur. Verð kr. 5.960.
SILVER ST4500L
Hörkutæki með 4 útvarpsbylgj-
um. Verð kr. 6.995.
TOSHIBA RT90S
Vandað tæki á mjög viðráðanlegu
verði, 4 bylgjur. Verð kr. 6.740.
EINAR FARESTVEIT S, CO. HF. ®ÓÐ
BERGSTAÐASTRÆTI IOA - SlMI I6V95 VI R CItJSLU K.JO R