NT - 19.06.1985, Blaðsíða 7

Veltvangur
Miðvikudagur 19. júní 1985 7
■ Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra, flytur ávarp sitt
á Austurvelli að morgni 17. júní.
ÁVARP
Steingríms
Hermannssonar,
forsætisráðherra,
17. júní 1985

Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson.
Framkvstj.: Guömundur Karlsson
Markaðsstj.: Haukur Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gíslason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Tæknistj.: Gunnar Trausti Guðbjörnsson
Skrifstofur: Siðumúli 15, Reykjavik.
Sími: 686300. Auglýsingasími: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, íþróttir 686495, tæknideild
r 686538.
PJIW'WM Setning og umbrot: Tæknideild NT.
| ITl B 1W 1 W Prentun: Blaöaprent h.t.
. Kvöldsimar: 686387 og 686306
Verð f lausasölu 35 kr. og 40 kr. um helgar. Askrift 360 kr.
r
Vopnahlé á
vinnumarkaðinum
íslendingar,
„Hver á sér fegra föður-
Iand?“, spyr skáldið. Og þann-
ig hafa íslensk skáld um aldir
sótt sér yrkisefni til landsins,
ekki síst í sjálfstæðisbarátt-
unni. Þá hvöttu skáldin þjóð-
ina til dáða með því að minna
hana á landið, tign þess og
fegurð, landið sem íslendingar
eiga einir.
Svo rík er ástin til Iandsins
hjá sumum skáldum, eins og
t.d. Jónasi Hallgrímssyni, að
landið er oftast það svið, sem
hann velur sínum ljóðum.
„Greiddi ég þér lokka við Galt-
ará“, segir Jónas í einu fegursta
ástarljóði, sem ort hefur verið
á íslenska tungu. Flestum
mundi þó þykja Galtará heldur
lítill og fátæklegur lækur á
Eyvindarstaðaheiði.
Nú sækja skáldin síður yrkis-
efni til landsins en fremur í
mannlífið sjálft. Ekki lasta ég
það, það er einnig ágætt. En
þjóðin þarf, nú sem fyrr, að
þekkja landið sitt og elska
það. Enda er það ekki gleymt.
íslenska sjónvarpið hefur
undanfarið sýnt þætti um land-
ið okkar. Þeir eru gerðir af
mikilli list. Þeir minna um
margt á framúrskarandi þætti,
sem fróðustu menn fluttu í
Ríkisútvarpið fyrir mörgum
árum, og nefndust „Landið
þitt“. Einnig þeir, sem „yrkja“
þannig um landið og kynna
það almenningi, eiga þakkir
skildar.
En hlustandi góður, hvers
vegna ræði ég um landið á
þessum hátíðardegi? Eru ekki
tekjur og lífskjör umræðuefnið
þessa stundina? Sjálfur hef ég
dag eftir dag þulið tölur um
þjóðartekjur okkar Islend-
inga, vöxt þeirra og hrun, og
gert samanburð við aðrar
þjóðir. Mér verður hins vegar
oft hugsað til þess, hvað allar
þessár tölur eru í raun fánýtar.
Því fer fjarri, að þær mæli allan
auð einnar þjóðar.
Ég ferðaðist nýlega um einn
hrikalegasta hluta Alpafjalla.
Þar eru klettaborgir miklar og
hlíðar þaktar skógi. En
skógurinn var að stærstum
hluta dauður. Hið súra regn
frá iðnaðinum í kring, lífskjara-
kapphlaupinu, hafði séð fyrir
því. Það hvíldi einhver sorg
yfir þessu fyrrum fagra landi.
Sömu sögu er að segja af
öðrum skógum um alla Evrópu,
og jafnvel vötnin í Noregi og
Svíþjóð eru mjög rúin lífi.
Ekki verður sú lífskjaraskerð-
ing, sem slíkri eyðingu fylgir,
mæld í hundraðshlutum; hún
verður aldrei mæld.
Mörgum þykir landið okkar
autt og bert. Rétt er það, að
skógar þekja það ekki nema
að litlu leyti, en sá skógur, sem
við höfum, er grænn og fagur.
Hraunið á einnig sína stórkost-
legu fegurð og melskúfurinn -
og jafnvel auðnin. Víðar er
fagurt land, en óvíða er loft
svo hreint og sjóndeildarhring-
urinn svo stór, óvíða speglast
fjöllin svo vel í tærum vötnum;
hvergi sýnist mér land, lögur
og loft falla svo vel saman í
eina fagra mynd.
Veður eru oft vond og
válynd. segja menn. Rétt er
það. Þó eru þau hér smámunir
hjá fellibyljum og langvarandi
iþurrkum víða um heim, sem
verða þúsundum manna að
fjörtjóni. Vissulegaeránægjan
meiri í fögru veðri. Aðalatriðið
er þó að vera vel og rétt búinn.
Þá er glíma við risjótt veður
heilbrigðum manni holl. Og
landið á þá einnig sína fegurð.
Ég gleymi aldrei þeirri
stund, er ég sat í dásamiegu
veðri með félögum nu'num á
barmi Öskju. Hvergi hef ég
séð slíka auðn, og þó var
fegurðin svo mikil, ef til vill
mest í kyrrðinni. Aldrei gleym-
um við ferðafélagarnir heldur
stórkostlegri óveðursferð á
Arnarvatnsheiði forðum. Og
hver gleymir því er hann stóð
á tindi hám og horfði yfir
landið fríða. En það er engin
þörf á því að leita svo langt eða
klífa svo hátt. hvar sem er,
jafnvel í næsta nágrenni
byggðar, er unnt að finna
gönguslóðir, fegurð og kyrrð.
Sem betur fer eru þær kunnar
og vaxandi fjöldi íslendinga
leitar lífsgæða á slíkum
slóðum. Það þurfa enn fleiri að
gera.
Við getum, eins og fyrr, sótt
okkur ómældan styrk til okkar
dásamlega lands. Trúin á þjóð-
ina og landið skilar okkur þeg-
ar hálfa leið í baráttunni fyrir
bættum lífskjörum. Minnumst
þess jafnframt, að við eigum
landið að verja, okkar mesta
auð. Höldum því hreinu og
fögru. Það eigum við einir, og
þannig skal það ætíð vera.
Góðir íslendingar.
Eftir verðbólgueldinn og
minnkandi þjóðartekjur, er
víða spcnna í þjóðfélaginu.
Það er ekki óeðlilegt. Menn
vilja endurheimta þau lífskjör,
sem þeir hafa haft. Og vafa-
laust er þörfin hjá mörgum,
einkum þeim, sem lægst hafa
launin. mikil.
Þjóðarbúið er hins vegar
orðið svo hlaðið erlendum
skuldum. að stákkurinn er
mjög þröngt skorinn. Lífskjör-
in verða alls ekki lengur styrkt
með erlendri lántöku. Verkföll
og vinnudeilur eru heldur ekki
lausnin. Það væri öruggasta
leiðin til glötunar. Því er sér-
stök ástæða til að fagna þeim
samningum, sem nú hafa
náðst. Við gerð þeirra réði
skynsemin.
Nú hvílir sú ábyrgð á stjóm-
völdum, að verðlagsforsendur
haldist og raunveruleg kjara-
bót verði. Það mun takast.
Ég óska íslendingum öllum
til hamingju á þessum þjóðhá-
tíðardegi.
þjálfa fólk frá öðrum menning-
arsvæðum upp til þessarar
vinnu og þaö kemur bæði niður
á afköstum og gæðum. Fróðir
menn telja að veruleg launa-
hækkun í fiskvinnslunni hefði
skilað sér strax í betri afköst-
um, meiri gæðum vörunnar og
fjölbreyttari vöru m.ö.o. í
meira verðmæti framleiðslunn-
ar. Það er því skaði að ekki
skyldi nást um þetta samkomu-
lagnú. Reynslan kcnnirmanni
nefnilega að taka ekki of mikið
mark á því þó rætt sé um að
gera hitt og þetta á samnings-
tímanum. En það ætti að vera
okkur ærið umhugsunarefni
þegar íslendingar fást ekki
lengur til að vinna í grundvall-
aratvinnugreininni vegna
bágra kjara og á það algilda
lögmál má minna að það er
skilyrðislaust hnignunarmerki
þegar ein þjóð flytur inn
„þræla" til að vinna erfiðustu
og verst metnu störfin. Þess
heldur þegar um er að ræða
störf sem líf þjóðarinnar bygg-
ist á.
Iialdur Kristjánssun
■ 17. júní 1985.
Mynd: Ámi Rjarna
■ Líklegt er að með samningum ASÍ og VSÍ hafi
tekist vopnahlé á vinnumarkaðinum a.m.k. út þetta
ár.
Fagmennirnir hjá Vinnuveitendasambandinu og í
Verkalýðshreyfingunni hafa náð saman í samningum
sem væntanlega tryggja þrjú prósent aukningu
kaupmáttar út þetta ár.
Þau öfl, í herbúðum beggja, sem vildu nýta átökin
á kjaramarkaðinum pólitískum hreyfingum sínum til
framdráttar hafa orðið að lúta lægra haldi, ólíkt því
sem var á síðasta hausti.
Þá náðu öfgaöflin á báðum köntum yfirhöndinni
og útkoman varð langvinnar deilur til mikils skaða
fyrir þjóðarbúið og marklausir samningar að lokum.
Að óbreyttu hefði stefnt í 3-4% rýrnun kaupmátt-
ar. Nú ætti hann að aukast um 3%. Það er eðlilegt í
ljósi þess að þjóðartekjur munu vaxa á þessu ári, eftir
3 ára samdrátt.
Það jákvæða við þessa samninga er að ekki er farið
of geyst í sakirnar. Þennan kostnaðarauka ætti
útflutningsframleiðslan að geta borið án þess að til
gengisfellingar komi.
Fyrirtækin verða einnig að miða rekstur sinn við
það að þessum ávinningi verði *ekki velt út í
verðlagið.
Það er hins vegar ókostur við þennan samning að
körfur verkalýðshreyfingarinnar í málefnum fisk-
vinnslufólks náðu ekki fram að ganga að neinu leyti.
Það er skaði fyrir þjóðarbúið í ljósi þess að menn
báðum megin víglínunnar telja að bætt kjör fisk-
vinnslufólks myndu skila sér í verðmætari fram-
leiðslu.
Nú vantar alls staðar fólk í fiskvinnslu og fiskverk-
endur reyna í örvæntingu sinni að flytja inn erlent
vinnuafl til að greiða úr brýnustu þörfinni.
Það er þó deginum ljósara að eftir því sem
fiskvinnslufólk er óvanara og óreyndara fer stærri
hluti aflans í fljótvirkar og verðminni pakkningar en
þar sem hæft og vant fólk fæst til starfa. Gæði
framleiðslunnar verða eftir því minni.
Fað er því líklegt að bætt kjör og vinnuaðstaða í
fiskvinnslu leiði beint til verðmætari og betri fram-
leiðslu og komi því öllum aðilum til góða.
Reyndar er því lýst yfir að finna skuli leiðir á
samningstímanum til að bæta kjör fiskvinnslufólks.
Gera verður þá kröfu að þar fari meira en orðin tóm.
í tíð núverandi ríkisstjórnar hefur markvisst verið
unnið að fjárhagslegri endurskipulagningu sjávarút-
vegsins og reglur settar um stjórnun fiskveiða. Þá
hefur verið gerð ítarleg áætlun um grunnnámskeið í
fiskvinnslu sem taka til landsins alls.
En vandinn sem blasir við er mikill. Við megum
einskis láta ófreistað að bæta rekstraraðstöðu fisk-
vinnslunnar og þá um leið kjör þeirra er við hana
starfa.
Það gengur ekki að byggja undirstöðuna á óvönu
erlendu vinnuafli. Slíkt segir vonda sögu um þá þjóð
sem hér býr.
Það er mál númer eitt, tvö og þrjú að það verði
eftirsótt starf að vinna við undirstöðuatvinnuveg
þjóðarinnar.
Þá fyrst verður hægt að gera kjarasamninga til
lengri tíma en sex mánaða, en auðvitað þurfum við
lengri vopnahlé en það. Við þurfum varanlegt
vopnahlé.