NT - 08.11.1985, Blaðsíða 8
Föstudagur 8. nóvember 1985 8
’J lil Vettvangur
Málsvari frjáislyndis,
samvinnu 09 félagshyggju
Útgefandí: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson
Ritstjórnarfulltr.: Niels Árni Lund
Framkvstj.: Guömundur Karlsson
Auglýsingastj.: Steingrimur Gislason
Innblaösstj.: Oddur Ólalsson
Skrifstolur: Síöumúli 15. Reykjavik.
Simi: 686300. Auglýsingasími: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 686495, tæknideild 686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blabeprent h.f.
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 35 kr.og 40 kr. um helgar. Áskrift 400 kr.
Kynning á
skólastarfinu
■ Fyrir tilstuðlan Kennarasambands íslands hefur
að undanförnu staðið yfir kynning á vinnuaðstöðu og
starfi nemenda og kennara í hinum ýmsu skólum
landsins.
Hundruðum saman hafa foreldrar streymt í skól-
ana og fylgst með börnum sínum, vinnustað þeirra
og hvernig náminu er háttað, ásamt því að ræða við
kennara um starf þeirra kjör og hugmyndir.
Þetta framtak Kennarasambandsins er lofsvert og
skilar örugglega árangri.
Allt of margir foreldrar láta sér nægja að fylgjast
með skólagöngu barna sinna úr fjarlægð, þ.e. að líta
einungis eftir námi þeirra heima fyrir en hafa litlar
hugmyndir um það sem fram fer innan veggja
skólans.
Enginn ber á móti því að sífellt er skólunum ætlað
meira og fjölbreyttara hlutverk við uppeldi barna og
unglinga. I skólana koma börnin um 6 ára gömul og
eru síðan þar við starf og leik næstu 10 árin.
Skólagangan hefur varanleg áhrif á börnin og því
ræður miklu hvernig að þeim er búið innan veggja
hans og hvernig þeim líður þar. Fyrir mörgum er
skólagangan leikur einn, námið er létt og þeim líður
vel í góðra vina hópi. Þetta verður ekki sagt um öll
börn og eru mörg tilvik til sönnunar því að skólagang-
an er mörgu barninu martröð líkust.
Á síðasta vetri var greint frá rannsóknum sem átt
höfðu sér stað um ofbeldi í skólum. Margt sem þar
kom fram vakti óhug hjá foreldrum og ýmsar
spurningar. Ofbeldi í skólum er ekki síst meðal
nemendanna sjálfra og felst oft og tíðum ekki í
líkamlegu ofbeldi heldur einnig andlegu sem nefnt er
einelti. Svo sem nafnið ber með sér er þá eitt barn
tekið fyrir af sínum skólafélögum og það pínt á
flestan máta oft án þess að kennarar verði þess varir.
Auðvitað er hægt að sporna við þessu og kemur
þar ekki síst til kasta kennara og foreldra, en
forsenda þess að svo geti orðið er að náin og góð
samvinna ríki milli þessara aðila.
Margir foreldrar virðast forðast skólann og eru
jafnvel hræddir við hann. í einhverjum tilvikum má
rekja þá afstöðu til skólagöngu þeirra sjálfra. Á
síðari árum hefur mjög færst í vöxt að stofnuð séu
foreldra- og kennarafélög við skólana, og er árangur
af því góður. Þá hafa margir skólar opnað mikið
starfsemi sína og gefst foreldrum tækifæri á að
fylgjast með daglegu starfi þeirra þegar þeim hentar
og einnig hafa margar skólabyggingar verið hannaðar
með tilliti til þess að þar geti farið fram önnur
starfsemi en skólastarfið. Við þetta komast foreldr-
arnir í nánara samband við aðstöðu nemendanna og
geta betur sett sig í spor þeirra sem þar vinna.
íslendingar geta státað af góðri menntun og er það
m.a. að þakka góðum skólum. Eflaust má margt
betur fara og kennarar hafa hvað eftir annað lagt
áherslu á bætt launakjör, og aðra þætti sem nauðsyn-
legt er að ekki séu vanmetnir í starfi þeirra og
skólanna.
Þetta framtak kennara verður eflaust til þess að
margir foreldrar fá gleggri mynd af námi og skóla-
göngu barna sinna sem þeir geta síðan notfært sér
þeim til hjálpar og er það vel.
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra á aðalfundi LÍÚ:
Fiskveiðistefnunni ætlað
að takmarka heildarafla og
sókn með sanngjörnum hætti
■ Þetta er er þriðja sinn sem
ég ávarpa aðalfund Landssam-
bands ísl. útvegsmanna síðan
ég tók við embætti sjávarútvegs-
ráðherra. Hausið 1983 blöstu
við margvíslegir erfiðleikar sem
þurfti að mæta af raunsæi og
festu. Skuldir útvegsins voru
miklar, vanskil gífurleg og fiski-
stofnarnir í mikilli lægð. Fjár-
fest hafði verið í dýrum fiski-
skipum og sá enginn fyrir end-
ann á því hvernig skuldir þeirra
yrðu greiddar. Við þessum
vanda var brugðist með marg-
víslegum hætti sem aðallega
fólst í breyttri fiskveiðistefnu,
umfangsmikilli fjárhagslegri
endurskipulagningu og lækkun
opinberra gjalda. Þessu erfiða
tímabili er nú að ljúka og Fisk-
veiðasjóður hefur eignast þau
skip sem ekki gátu staðið við
skuldbindingar sínar sem reynd-
ust þó mun færri en ætla mátti.
Við stöndum því á vissan hátt á
tímamótum og framundan er
nýtt tímabil þar sem reynt verð-
ur að standa þannig að málum
að rekstrargrundvöllur verði
fyrir íslenskan útveg. Ég ætla
ekki að dvelja við fortíðina eða
leggja mat á það hvernig til
hefur tekist. Eins og oft áður
hefur margt verið gott gert en
annað hefði mátt fara betur úr
hendi. Á þessum tímamótum
má einkum leggja fram eftirfar-
andi fjórar spurningar: Hvaða
fiskveiðistefna þjónar best hags-
munum útvegsins og þjóðarinn-
ar í heild? Hvaða fjárfestingar-
stefna þjónar best hagsmunum
útvegsins? Hvaða breytingar
þarf að gera á sjóðakerfi sjávar-
útvegsins? Hvaða nýjungar geta
fært okkur meiri verðmæta-
sköpun?
Fiskveiðistefnan
Margt hefur verið rætt og
ritað um fiskveiðistefnuna að
undanförnu. Hér er um að ræða
mikið hagsmunamál þjóðarinn-
ra. í umræðunni endurspeglast
margvíslegir hagsmunaárekstr-
ar og kennir þar margra grasa.
Ég hef fyrir löngu gert mér
grein fyrir því að það myndi
verða erfitt viðfangsefni að
skapa samstöðu um fiskveiði-
stefnu til næstu ára. Þá sam-
stöðu verður hins vegar að
mynda. Þrátt fyrir allt er það
heildaraflamagnið sem skiptir
mestu máli.
Loðnustofninn er nú sterkur
og veiðarnar eins miklar og
hægt er að vænta þegar best
gengur. Heimildir til loðnu-
veiða á þessari vertíð verða yfir
1 milljón tonn, en því miður eru
horfur enn sem komið er lakari
varðandi næstur vertíð. Ég tel
rétt að hækka þorskaflamarkið
um 10% á næsta ári, þ.e. úr
u.þ.b. 267 þús. tonnum í tæp-
lega 300 þús. tonn en að afla-
mark annarra botnfisktegunda
eigi að verða svipað 1986 og var
á þessu ári. Sveigjanleiki sem
felst í 10% millifærsluheimild,
sóknarmarki og millifærslu-
heimild milli ára, mun hins
vegar verða til þess að þorskafli
getur aukist ntilli áranna ef
fiskgengd leyfir. í apríl munurn
við fá nýjar upplýsingar um
ástand stofnanna og að þeim
fengnum er rétt að endurmeta
fyrri ákvarðanir.
Nú beinast augu manna að
því hvaða skoðanir muni koma
fram á þessum fundi. Ég hef
ekki dregið dul á mínar skoðan-
ir og talið mér skylt í samvinnu
við hagsmunaaðila að setja fram
ákveðnar tillögur sem hægt væri
að taka afstöðu til. Við höfum
lagt á það áherslu að fá upplýs-
ingar frá Hafrannsóknastofnun
mun fyrr en áður og leggja fram
drög að frumvarpi til laga um
stjórnun fiskveiða eins snemma
og nokkur kostur var. Þessi
drög hafa verið í mótun og
liggja nú hér frammi eftir að
hafa tekið ýmsum breytingum.
Ég hef talið eðlilegt að vinnan
við frumvarpið fari fram fyrir
opnum tjöldum og sem mest
samráð sé haft við hagsmuna-
aðila í sjávarútvegi við vinnslu
þess. Ráðgjafanefnd um fisk-
veiðistefnu hefur unnið mjög
vel að undirbúningi frumvarps-
ins og vænti ég þess að starf
hennar og tengsl við hin ýmsu
hagsmunasamtök í sjávarútvegi
verði til þess að auðvelda aðil-
um að taka afstöðu til frum-
varpsins nú.
Áð undanförnu hafa ýmsir
sem eru andvígir þeirri stefnu
sem er mörkuð í frumvarpinu látið
í sér heyra. Þessir aðilar skiptast
að mínu mati í tvo hópa. í fyrsta
lagi eru þeir sem ekki vilja
neina stjórnun á veiðum og í
öðru lagi eru þeir sem vilja
stjórna með öðrum hætti. Ég
ætla ekki að gera að umtalsefni
þá aðila sem ekki vilja stjórna
veiðunum, yfirleitt, enda eru
fáir sem draga í efa þörf á
stjórnun. Hins vegar ætla ég að
ræða lítillega viðhorf þeirra sem
telja að þeim eigi að stjórna
með öðrum hætti. Það er að
sjálfsögðu skylda mín eins og
annarra stjórnmálamanna að
hlusta á og taka tillit til raka
annarra og mér hefur aldrei
dottið í hug að það sem ég hef
lagt til sé gallalaust. Ég verð
hins vegar að segja alveg eins og
er að mér þykja andstæðingar
þeirrar stefnu sem hér er mótuð
gera of mikið úr göllunum og
öfgakennd skrif þeirra þjóna
þar litlum tilgangi. Aðalein-
kenni annarra tillagna sem fram
hafa komið er á þann veg að
sleppt verði viðmiðun við ein-
stakt skip, hvort sem um er að
ræða aflamark einstakra teg-
unda eða aflahámark í þorsk-
veiðum. Ef við sleppum viðmið-
un við hvert einstakt skip skap-
ast að sjálfsögðu ýmis vandamál
sem vert er að íhuga og vil ég í
því sambandi nefnda þrjú atriði:
1. Eitt aðalmarkmið fisk-
veiðistjórnunar er .að halda
aflanum innan tiltekinna
marka. Viðmiðun við einstakt
skip hefur þar augljósa kosti. Ef
á hinn bóginn á að stöðva veið-
arnar þegar ákveðnum heildar-
afla er náð, mun ríkja mikil
óvissa um hvenær það verður.
Hætt er við að kapp einstakra
skipa við að ná sem stærstum
hlut úr heildaraflanum muni
skapa vandræði í landi, þegar
viðkomandi heildarafla er náð
og óeðlilegan kostnað við út-
gerðina. Mun þá blasa við að-
gerðarleysi og bið eftir næsta
tímabili, sem færi í að undirbúa
samkeppnina á því tímabili sem
best. Frægasta dæmi um þær
öfgar sem stjórn af þessu tagi
getur leitt til eru lúðuveiðar við
Kyrrahafsströnd Bandaríkj-
anna þar sem þúsundir skipa
veiða hið leyfilega aflamagn á
örfáum dögum og liggja aðgerð-
arlaus þess á milli.
2. Hvaða áhrif mun það hafa
[Af skipulagsrevíu
Reykjavíkurborgar
í minningu
Fjalakattarins sáluga
■ Borgaryfirvöld í Reykja-
vík tóku loks á sig rögg og
heimiluðu það, sem lengi hefur
verið til umræðu, að rífa mætti
til grunna hús það við Aðal-
stræti hér { borg, sem nefnt
hefur verið Fjalakötturinn.
Hátíðiegt niðurrif
Niðurrif hússins fór fram
með þeim hátíðlega hætti að
frægasti skemmtikraftur aldar-
innar, Ómar Ragnarsson, stóð
með hljóðnemann fyrir framan
hús þetta og lýsti aðförunum
með orðum og sagði glefsur úr
sögu hússins meðan kvik-
myndavélar og hljóðbönd
sjónvarpsins festu atburði
dagsins á filmu og gleyptu í sig
hin töluðu orð.
Skipulagsrevían
Ekki fór illa á því að fenginn
væri starfsvanur gamanleikari
til þess að mæla yfir moldum
Fjalakattarins. Sannleikurinn ■
er sá að skipulagsmál Reykja-
víkur eru ein allsherjar revía,
raunar um langa tíð, og líklega
frá upphafi vega, og hafa orðið
því verri sem fleiri skipulags-
fræðingar hafa komið þar nærri
og færri stjórnmálamenn með
menningarlegan hugsunarhátt
og tilfinningu fyrir samhengi
sögunnar, svo í húsum sem
öðru.
Gígamekkanó jarðvöðla
Þegar hvorttveggja bregst í
málum af þessu tagi: fagmann-