NT - 06.12.1985, Blaðsíða 6
á Hótel Islandi
spilaðihver maðurá
tvö eða þrjú hljóðfæri
(NT-mynd Róbcrt
Ótrúlega margir eru þeir sem lítt
gera sér grein fyrir af hverju það
blómlega tónlistarlíf sem við njótum
á íslandi í dag er sprottið og þekkja
lítið til þeirra manna sem með ævi-
löngu og þrotlausu starfi gerðu það
mögulegt að stofna hér tónlistar-
skóla, Tónlistarfélag og Sinfóníu-
hljómsveit. Þessi saga nær aftur á
síðustu öld og þar á að sjálfsögðu
mikill fjöldi manna hlut að máli. Einn
þeirra er Jóhannes Eggertsson, selló-
ieikari, en hann er góður fulltrúi þeirra
manna sem við aðstæður sem nú
þættu ótrúlega erfiðar lögðu fyrir sig
tónlistarnám og hljóðfæraleik og ber
að þakka að íslenskt tónlistarlíf hefur
hafist til þess þroska sem raun er á.
Við leituðum eftir að mega tala við
Johannes hér í Jólablaði NT og varð
hann góðfúslega við því. Hann er
sonur Eggerts Jóhannessonar, sem
löngu er orðinn að þjóðsagnapersónu
meðal tónlistarmanna fyrir tóngáfur
sínar og þar sem hann varð auðvitað
fyrstur til að leiða Jóhannes á vit
tónlistargyðjunnar, báðum við Jó-
hannes fyrst að segja okkur deili á
Eggert föður sínum.
„Já, foreldrar mínir voru Eggert
Jóhannesson, járnsmiður og Hall-
dóra Jónsdóttir, hún var Vestfirðing-
ur, en pabbi var fæddur austur í
Hreppum, en ættaður úr Borgarfirði.
I Hreppunum bjó afi minn lengst af í
Ásum og áttu þau amma mín sjö börn
og tvö börn hafði amma mín átt áður.
Annað þeirra var Sveinn Guðmunds-
son, faðir Auðar Laxness og þeirra
systra. Sveinn var járnsmiður eins og
pabbi og þeir lærðu báðir hjá Þor-
steini gamla Tómassyni, járnsmið.
Pabbi kemur til Reykjavíkur að
læra járnsmíðarnar um fermingu lik-
lega nærri 1905, en hann var fæddur
1892. Hann bjó hér í Reykjavík æ
síðan og við urðum fimm systkinin,
Einar, Margrét, Pétur, Guðbjörg og
ég. Auk mín eru nú Einar og Margrét
á lífi. Guðbjörg dó úr berklum, en
Pétur fórst í bílslysi 1947.
Jú, óneitanlega var músíkin í ætt-
inni, því Jóhannes afi og Margrét
amma mín voru söngelsk svo til þess
var tekið og voru t.d. forsöngvarar
fyrir austan alla tíð. Afi lék á harmon-
iku og gaf mér harmoniku þegar ég
var strákur og var það fyrsta hljóðfær-
ið sem ég eignaðist. Föðurbróðir
minn, Kjartan Jóhannesson, var
kunnur organisti og sömuleiðis föður-
bróðir minn Eiríkur Jóhannesson,
lengi organleikari í kaþólsku kirkjunni
og ötull lúðrasveitarmaður. Þá voru
þeir systrasynir, pabbi og Kristinn
Ingvarsson, organisti. Þá má ég ekki
gleyma að geta þess að Margrét
systir mín er þekkt söngkona.
Jú, þú spyrð um hvernig á því stóð
á pabbi gerðist trompetleikari. Eins
og ég sagði þá voru þeir Sveinn
bróðir hans saman við járnsmíða-
námið og Sveinn, sem var eldri, hafði
þá lært nokkuð að spila á trompet
þegar hann var á Eyrarbakka. Hann
var ákaflega laglegur maður og
„sjarmör", eins og sagt er og mikið
upp á kvenhöndina. Pabbi trúði mér
einu sinni fyrir því að Sveinn hefði
lánað honum trompetinn, til þess að
hann hefði herbergið sem þeir bjuggu
í út af fyrir sig einn á meðan! Þannig
Meistari Johannes Eggertsson
byrjaði pabbi að spila á trompetinn.
En þetta varð líka upphafið að
löngu ástarsambandi hjá pabba, því
hann skildi ekki við trompetinn upp
frá þessu. Hann náði skjótt ákaflega
góðum tökum á hljóðfærinu, átti ein-
hvern veginn svo létt með þetta, var
einn þeirra manna sem kallaðir eru á
dönsku „naturtalent." Kennslan var
ekki mikil á þessum árum að vonum
og helst held ég að það hafi verið
ÞórhallurÁrnason, sem sagði honum
eitthvað til. Til marks um það er sú
saga að þeir voru að leika í lúðra-
sveitinni „Hörpu,“ uppi í Borgarfirði
og hugðust leika vals eftir Waldteufel.
Fór pabbi þá til Þórhalls og spurði
hvernig hann ætti að spila ákveðinn
kafla. Þá svaraði Þórhallur, sem jafn-
an var mikill húmoristi: „Uss, það er
enginn vandi. „Spilaðu bara, snara-
kapú“ sterkt G með áherslu! „Þetta
dugði."
Þú hefur snemma komist í tengsl
við músíkina, Jóhannes?
„Já, en samt hafði ég nú takmark-
aðan áhuga á þessu til að byrja með.
Það átti að láta mig fara að læra á
orgel hjá Kristni Ingvarssyni, þegar
ég var smástrákur. Ég sótti nokkra
tíma, en svo varð það ekki meira.
Auðvitað varð ég var við þegar pabbi
var að æfa sig. Þetta var aðeins
tveggja herbergja íbúð sem við
bjuggum í á Hverfisgötu 76b og í
stofunni, sem vanalega var læst,
æfði hann sig. Þegar ég man eftir var
það aðallega waldhornið sem hann
æfði sig á, en hann hafði þá ákaflega
mikinn áhuga á því hljóðfæri og
langaði mikið til að ná tökum á því.
Þegar ég sjálfur var farinn að leika
með Sinfóníuhljómsveit íslands
þekkti ég aftur margar hornsólóar
sem pabbi hafði veriö að æfa, svo
sem í Beethoven sinfóníum, Wagner,
Strauss ofl.
Pabbi var náttúrlega lítið heima,
vegna allra þessara æfinga og auk
þess var vanalega spilað í Reykjavík
og víðar um helgar. Þá lék hann á
kaffihúsum bæjarins, hjá Rósen-
berg, í Gúttó og víðar, en hann lék
lengi með Poul Bernburg eidri.
Það var ekki fyrr en ég var orðinn
fullorðinn maður að ég gerði mér
grein fyrir hve fallegan tón pabbi
hafði á trompetinn. Þeir komu hér
1925 eða 26, Hamburger Philharm-
onische Orchester, og einn þeirra,
Dötcher, varö það hrifinn af hæfileik-
um hans að hann vildi að hann kæmi
út og lærði. En það gat ekki orðið af
því. Nokkru áður en hann lést, 1940,
var gerð upptaka í útvarpinu af leik
hans, en hún hefur glatast.
Bráðlega kom að því að maður
Viðtal við
Jóhannes
Eggertsson,
sellóleikara
og trommu-
kennara, sem í
fimmtíu ár
hefur lifað og
hrærst í
íslensku
músíklífi
vildi fara að blása eitthvað líka og ég
man að pabbi fór með okkur Þórhall
Stefánsson niður í hljómskála pg
fékk okkur hvorum sitt hornið. Ég
fékk gamalt tenórhorn og með þetta
fór maður heim, sæll og glaður og
byrjaði að puðra í þetta. En pabbi
sagði fljótt að þetta væri ekki hljóð-
færið sem ég ætti að spila á. í fyllingu
tímans var svo dregin fram trekk-bás-
úna og sá ágæti maður, Bjarni Þór-
oddsson, póstfulltrúi, sagði mér til í
byrjun. Ég gekk auðvitað í Lúðrasveit
Reykjavíkur og fór um líkt leyti að
spila á böllum með pabba i Gúttó.
Fyrir það fékk ég svo sem fimm
krónur á kvöldi. Þetta var fremur
rólegt og á milli laga brá maður sér á
gólfið og fékk sér snúning, en ég hef
alltaf haft mjög gaman af að dansa.
Frekari tilsögn fókk ég á básúnuna
hjá Helmut Fiddicke sem var ágætur
trompetleikari, og kenndi við Tónlist-
arskólann."
En svo kemur að því að þú snýrð
þér að sellóleik?
„Já, og þar kemur Helmut Fiddicke
líka við sögu. Hann hafði leikið hér
með þýskri danshljómsveit sem spil-
aöi á Hótel ísland. Þetta voru mjög
færir músíkantar og hver spilaði á
minnst tvö hljóðfæri, enda ætlast til
að hljómsveitin gæti eftir atvikum