NT - 06.12.1985, Blaðsíða 7

NT Jólablað 7
Olaf Kjelland ásamt Sinfóníuhljómsveitinni í upphafi ferils hennar.
leikiö klassíska músík, dansmúsík
og lúðrasveitarmúsík. Ég man að
það var eins og að líta yfir hljóðfæra-
verslun, þegar maður horfði upp á
pallinn til þeirra. En þegar þessir
spilarar héldu utan varð Fiddicke eftir
og hann hugðist stofna hér sams
konar hljómsveit með íslendingum.
Ég held að hann hafi vonast til að
geta komið hljómsveitinni að á
skemmtiferðaskipi, eða eitthvað því
um líkt. Þetta hefur verið 1932 eða
1933. í hljómsveitina fékk hann Vil-
hjálm Guðjónsson, sem átti að spila
á saxófón. Sveinn Ólafsson sem átti
að spila á fiðlu, saxófón og klarinett,
Árna Björnsson með píanó, flautu og
harmónikku, Bjarna Guðjónsson gít-
ar og fiðlu og mig með básúnu og
bassa. Sjálfur spilaði Fiddicke á trom-
pet og fiðlu.
Svo var það að Villi átti að fara
að læra á selló, til þess að auka
fjölbreytnina. Hann tók hljóðfærið
•með sér heim, en kemur á næstu
æfingu og segir: „Æ, ég get ekki
spilað á þetta, get aldrei lært það. Ég
skila þessu aftur.“ Hann var nefnilega
örvhentur og féll ekki við bogann í
hægri hendinni. Nú var úr vöndu að
ráða og í einhverju bríaríi segi ég:
„Jæja, látiði mig hafa þetta. Ég skal
sjá hvað ég get.“
Ég byrjaði að læra á þetta í skólan-
um og fyrst hjá Þórarni Kristjánssyni,
föður Leifs Þórarlnssonar. Þá var enn
enginn sellókennari við skólann. Hjá
honum var ég um tíma, en byrjaði
svo að læra hjá Hans Stephanek, en
hann var fiðlukennari hér. En siðar
kom hingað þýskur sellóleikari, Qég-
erétz, sem var mjög fær og gaman að
læra hjá honum.
Hvernig gekk að lifa sem hljóð-
færaleikari í Reykjavík á þessum
tíma?
„Þettavoruerfiðirtímar. Égminnist
þess þegar ég var að byrja í Tónlistar-
skólanum 1934. Þegar ég sótti um
skólann átti ég auðvitað ekkert til og
ekki gátu pabbi og mamma hjálpað
mér. En ég fór niður í Hljómskála og
hitti þar fyrir Ragnar í Smára, Björn
Jónsson og fleiri. Þegar ég heyrði
hver skólagjöldin voru varð mér Ijóst
að ég réði ekkert við þetta og ætlaði
að fara heim við svo búið. En þeir
báðu mig nú að bíða og fóru inn í
kompu þarna að ræða saman. Að
stuttri stundu liðinni komu þeir svo
fram og sögðu: „Þú þarft ekki að hafa
áhyggjur af þessu. Hann Ragnar í
Smára ætlar að borga þetta allt fyrir
þig, líka nótur og hljóðfæri." Það varð
úr að Ragnar kostaði nám mitt allan
þann tíma sem ég var í skólanum, en
prófi þaðan lauk ég 1948. Svo fórst
Ragnari við marga.
En eftir sem áður voru kjörin mjög
Jóhannes tók snemma að fylgjast
með í tónlistinni. Hann stendur hér,
líklega f imm ára, við hlið föður síns í
Lúðrafélaginu Hörpu á Austurvelli
um 1920. Hljóðfæraleikararnir eru
talið frá vinstri: Einar Jónsson,
Guðmundur Kr. Guðjónsson, Stefán
Guðnason, Viktor Helgason, Gísli
Guðmundsson, Óskar Jónsson,
Oddgeir Hjartarson, Haraldur
Ólafsson, Bjarni Böðvarsson, Pétur
Helgason, Eggert Jóhannesson, Torfi
Sigmundsson.
Sinfóníuhljómsveitin leikur á
Austurvelli 17. júní. Hans Edelstein,
Jóhannes Eggertsson og Jan
Moravék með selló.
bág og ég man hve sárt mig tók til
þess þegar Björn Ólafsson sigldi út
1935, til þess að fara á Vínarakadem-
íuna. Mig langaði svo mikið til þess
að fara með honum að ég hljóp með
skipinu út allan hafnargarðinn. Það
var erfið stund.
Ég lék í fyrsta sinn með Hljómsveit
Reykjavíkur árið 1935, en það var í
Eggert Jóhannesson, trompetsnill-
ingur af Guðs náð, sem þó naut I ítillar
kennslu.
H-moll sinfóníunni undir stjórn Franz
Mixa. Fyrst lék ég á básúnuna, en
síðar á sellóið. Já.’ég var oftast nær
með Hljómsveit Reykjavíkur eftir
þetta, en þá voru þeir með leiksýning-
ar hér á sínum vegum. Bláu kápuna,
Meyjarskemmuna, o.fl. Þaö voru
„Postularnir" svonefndu sem stóðu á
bak við þetta allt saman.-
Aðalstjórnandi Hljómsveitar
Revkiavíkur á þessum árum var Vict-
or Urbancic.
Nú, í Útvarpshljómsveitina gekk
ég rétt fyrir stríð þegar hún var
stofnuð undir stjórn Þórarins Guð-
mundssonar. Við gengum allir í sveit-
ina sem þá lékum á Borginni, en þeir
voru auk mín Þórir Jónsson, Vilhjálm-
ur Guðjónsson, Sveinn Ólafsson,
Höskuldur Þórhallsson og Árni
Björnsson. Við spiluðum vanalega
beint í útvarpið á fimmtudögum og
það gerði Borgarbandið okkar líka,
þegar við lékum danslög á laugar-
dagskvöldum þá var Weisshappel
með okkur. Jú, maður var auðvitað
oft óstyrkur á þessum hljómleikum.
Það var ekki um það að ræða að taka
neitt til baka.
Árið 1948 var svo stofnuð hér
Sinfóníuhljómsveit FÍH undir stjórn
Róberts Abrahams og ég var félagi í
henni. Það voru þeir Weisshappel og
Hallgrímur Helgason sem áttu mest-
an þátt í að koma þessu á fót. Þessi
sveit starfaði þar til Sinfóníuhljóm-
sveit íslands var stofnuð."
Hvernig atvikaðist það að þú
bætir við þig nýju hljóðfæri og
gerist trommuleikari?
„Það skal ég segja þér. Á árun-
um eftir 1930, þegar Tónlistarskólinn
hafði verið stofnaður, fór að koma
miklu meira fjör í tónlistarlífið en var.
Hingað komu færir sólistar og kenn-
arar, sem m.a. léku á dansleikjum og
skólinn og Hótel ísland höfðu til
dæmis samvinnu um að ráða hingað
menn. Þessu fylgdi þó það að oft varð
lítið um verkefni fyrir íslenska tónlist-
armenn og hafði formaður FÍH, Bjarni
Böðvarsson áhyggjur af þessu.
Árið 1935 kom Bjarni Böðvarsson
til mín og segir: „Þú verður að fara
norður á Siglufjörð." Mér dauðbrá og
spurði hvað ég ætti að gera þar.
Bjarni sagði að ég ætti að spila í
danshljómsveit þar á trommur, “ því
annars réðu þeir útlending. „En ég
kann ekkert á trommur," sagði ég „
og á engar trommur.“ En Bjarni sagði
að það skipti engu máli og lofaði að
útvMa mér hljóðfæri og þetta varð
úr. Ég fór norður. Þessi ferð varð nú
ekki til fjár, því það var mikið veiði-
leysi þetta sumar og um haustið varð
að senda fólkið heim á ríkisins
kostnað. Við lékum þarna á veitinga-
stað sem Hótel Brúarfoss hét, heldur
skuggalegum stað og þarna var mikið
um drykkjuskap og slagsmál. Ég
man að svækjan og hitinn var svo
mikill að svitinn lak niður úr loftinu á
böllunum. Einu sinni þegar við spiluð-
um I Alþýðuhúsinu á Siglufirði fór
píanóleikarinn í regnkápu af sömu
ástæðu.
Ég hafði ráöiö mig fyrir 150 krónur
á mánuði, auk þess að fá fritt fæði
og húsnæði, en þetta fékk ég aldrei
greitt. Veitingakonan reytti í okkur
smápening eftir hendinni, dró þá upp
úr sokknum, þar sem hún geymdi allt
sem inn kom á böllunum. Um haustið
átti ég ekki fyrir farinu heim.
Já, þannig var nú upphafið að því
að ég fór að leika á trommur.
Síðar varð ég svo heppinn að fá
tilsögn hjá dönskum trommuleikara
sem lék á Borginni. Hann hafði verið
í danska hernum og var auk þess
úrskrifaður af danska konservatorí-
inu. Seinna kom hér svo annar mjög
snjail trommuleikari, Henkelmann,
sem var þýskur. Af honum lærði ég
ákaflega mikið. Hann spilaði á Hótel
ísland 1935 eða 36 nokkurn tíma.
Svo var það að 1937 fór ég að spila
á Hótel Islandi sjálfur, ásamt þeim
Carl Billich og Felzmann. Þá var
kominn á Borgina ágætur, breskur
trommuleikari, sem hét Connell Hall.
Ég keypti af honum ákaflega fínt
Premier-trommusett 1937 og það var
pabbi sem hjálpaði mér við að eignast
það, en hann hafði þá unnið í happ-
drætti og gaf mér þúsund krónur.
Þetta var svo stórt og mikið sett að ég
varð að flytja það á vörubíl niður á
Hótel ísland.“
En svo byrjar þú að leika með
Borgarbandinu sjálfur?
„Eftir ferðina til Siglufjarðar 1935
fór ég næsta sumar til Hvanneyrar og
lék þar ásamt þeim Karli 0. Runólfs-
syni, Þorvaldi Steingrímssyni og Árna
Björnssyni. Þar var ástand allt öðru-
vísi en á Siglufirði og gott að vera.
. Árið 1937 var ég svo á Hótel
Islandi, eins og ég áður sagði, en
byrjaði 1938 í Boraarbandinu. Þar
kom ég inn ásamt Oskari Cortes og
Þorvaldi í stað þeirra Sveins Ólafs-
sonar og Vilhjálms Guðjónssonar,
sem höfðu farið til Danmerkur. Þeir
komu svo aftur í sveitina I stríðinu. í
Borgarbandinu höfðu mest verið út-
lendingar áður, en á stríðsárunum
var það ekki nema hljómsveitarstjór-
inn, Jack Quinnet, sem var útlend-
ingur. Hann var Breti og hafði tvívegis
verið hér á landi áður.
Þetta voru geysilega fjörug böll oft.
Við byrjuðum vanalega á einhverju
klassisku, en brugðum svo yfir í