Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.2004, Blaðsíða 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 20. nóvember 2004 | 15
PS: Ég elska þig
er eftir Ceceliu
Ahern. Sigurður
A. Magnússon
þýddi.
Þetta er fyrsta
bók höfundar,
sem er ung írsk
stúlka og er hún
dóttir forsætis-
ráðherra Írlands, Bertie Ahern.
Bókin hefur verið þýdd á yfir 30
tungumál.
Sagan fjallar um gleði og sorgir
ungra Íra í Dublin. Hollý og Gerry
hafa átt sér fyrirmyndarlíf, verið yf-
ir sig ástfangin, búið nálægt fjöl-
skyldu og vinum, lifað skemmtilegu
félagslífi og talið sér alla vegi færa.
En óvænt atvik setja stórt strik í
þann reikning.
Rétt fyrir þrítugsafmælið missir
Hollý eiginmanninn, sem verið hefur
í senn eiginmaður, elskhugi, besti
vinur og klettur í lífi hennar. En
Gerry hafði lofað að vera henni æv-
inlega hollur og stendur við það fyr-
irheit með því að setja saman
Listann, sem Hollý uppgötvar
óvænt eftir lát eiginmannsins, safn
af gagn-orðum orðsendingum í um-
slögum, sem opnuð eru samkvæmt
leiðbeiningum Gerry, eitt í senn, í
byrjun hvers mánaðar fyrsta árið
eftir fráfall hans.
Útgefandi er Ís-Land.
Nýjar bækur
Lífsins melódí
er eftir Árna
Johnsen.
Lífsins melódí
er safn kostu-
legra sagna frá
fjölbreytilegum
ferli Árna John-
sen og ferðalög-
um hans um
landið og miðin.
Við sögu koma
ýmsir kynlegir kvistir, Stefán frá
Möðrudal, Gústi guðsmaður, Gísli
á Uppsölum, Kjarval og Einar í
Betel, auk þingliðs og ráðherra,
blaðamanna, sægarpa, sérvitringa
og útigangsmanna.
Hér er liðlega blandað stormi
og stillum, sprelli og háska,
óborganlegu skopi og dýpstu al-
vöru. Úr verður bráðskemmtileg
og sönn þjóðlífsmynd, eins og
þessa landskunna sagnamanns er
von og vísa.
Lífsins melódí er hressileg bók
með einstæðum sögum og atburð-
um úr tónaljóði lífsins.
Útgefandi er Vaka-Helgafell.
Verð: 4.480 kr.
Átakadagar El-
ínar. Ævisaga
Elínar Torfa-
dóttur er skráð
af Kolbrúnu
Bergþórsdóttur.
Elín Torfa-
dóttir er flestum
kunn sem kona
verkalýðs-
leiðtogans Guð-
mundar jaka. Hér kynnumst við
ýmsum hliðum þessarar einörðu
baráttukonu, uppvexti, storma-
sömu tilhugalífi þeirra Guð-
mundar, námi, fjölbreyttum
starfsferli, ferðalögum og mörgu
fleiru.
Eins og nærri má geta var
kjarabarátta á síðari hluta lið-
innar aldar samofin lífi Elínar,
heimilislífið fór ekki varhluta af
störfum húsbóndans og hús-
freyjan stóð eins og klettur að
baki manns síns. Sjálf kaus hún
þó sér annan vettvang sem var
síst léttvægari. Hún átti þátt í að
skjóta stoðum undir dagvistarmál
í Reykjavík í starfi sínu sem
fóstra og forstöðukona, en sú
þjónusta skipti örugglega sköpum
þegar kom að jafnréttisbaráttu,
námsmöguleikum og atvinnuþátt-
töku kvenna. Í bókinni eru marg-
ar sögur af skemmtilegum krökk-
um sem í dag eru þjóðkunnir
einstaklingar.
Saga Elínar er átakasaga
sterkrar konu sem fór sínar eigin
leiðir og setti mark sitt á samtím-
ann.
Útgefandi er Vaka-Helgafell.
Verð: 4.680 kr.
Ég sat við borðið í eldhúsi mömmu minn-ar. Þetta var rigningarsíðdegi og regniðféll í stríðum straumum úti. Ég var að fámér te og kexköku. Paddi, svarti hund-
urinn, sat á gólfinu og mændi löngunaraugum upp.
Um leið og ég tók kexið fylgdist ég með augum
hundsins. Ég tók bita. Augu hans voru sem límd við
kökuna og þegar ég hreyfði hana rólega fram og til
baka, rúlluðu augu hans sömuleiðis til hægri og
vinstri. Hann leit út fyrir að vera dáleiddur. Fyndin
hugsun flaug í huga mér. Ég
pældi í hvort hægt væri að dá-
leiða hund. Hvort fullorðinn
gæti það... eða barn. Gæti barn
jafnvel, hugsaði ég, dáleitt full-
orðna manneskju? Barn sem gæti það gæti
skemmt sér konunglega. Reyndar yrðu þau ótrú-
lega voldug. Bingó! Hugmyndin var fædd!“
Þannig lýsir breski rithöfundurinn Georgia Byng
tilurð Mollyar, söguhetjunnar í bókinni Molly
Moon stöðvar heiminn, sem er nýkomin út hjá
Bjarti í þýðingu Jóns Karls Helgasonar. Bókin seg-
ir frá hinni úrræðagóðu Molly, sem gædd er dá-
leiðsluhæfileikum og nýtir þá til þess að rannsaka
umsvif valdagráðugs milljónamærings í Hollywood.
Áður hafði Byng skrifað Molly Moon og dá-
leiðslubókina, sem kom út í íslenskri þýðingu árið
2002 og vakti mikla lukku meðal íslensks ungviðis.
Blaðamaður Morgunblaðsins hitti Byng einn
gráan morgun í 101 Reykjavík og spurði hana
hverjar hún teldi vera ástæðurnar fyrir því að
galdrar og yfirskilvitleg fyrirbæri séu
svo vinsæl í barnabókmenntum nú-
tímans. „Ég man að ég reyndi að
skrifa bók um nornir fyrir um það bil
tíu árum,“ svarar Byng. „En útgef-
andinn sagðist ekki geta verið með
nornir, því þá fengjum við svo sterk
viðbrögð frá ýmsum þrýstihópum.
Kannski hefur börn lengi hungrað í
að lesa um slík málefni, en ekki getað
það fyrr en nú. Að minnsta kosti virt-
ist þetta ekki vera málið fyrir tíu ár-
um.“
Byng segist vissulega hafa tekið
eftir þessari þróun í barnabók-
menntum, en bendir einnig á að
margar bækur sem fjalli einungis um
venjulegt fólk njóti einnig vinsælda
meðal barna. „Til dæmis er bókasería sem fjallar
um einskonar ungan James Bond mjög vinsæl í
Bretlandi um þessar mundir. En J.K. Rowling (höf-
undur Harry Potter-bókanna) hefur svo sann-
arlega opnað fyrir þessar gáttir – útgefendur hafa
áttað sig á að það er stór markaður fyrir bækur af
þessu tagi. Börnin sem lesa Potter vilja meira,“
segir hún og bætir við að hún fagni þessum bókum
af heilum hug. „Hvort sem höfundar fara alveg útí
allt nornadæmið, eða bara út fyrir mörk hins venju-
lega, tekst þeim oft að hrífa börnin með sér út úr
sínum venjulega heimi og leyfa þeim að upplifa æv-
intýri um stund, og það er frábært. Ég tel að það sé
að mörgu leyti auðveldara fyrir slíka yfirnátt-
úrulega karaktera að gera það en þá
sem lifa í hefðbundnum aðstæðum.“
Með rætur í raunveruleikanum
Sjálf segist Byng fara „hálfa leið“ í þessum efnum í
bókum sínum um Molly Moon. „Ég hef til dæmis
alltaf viljað að persónurnar mínar hrærist í hinum
raunverulega heimi, þó ekki væri nema til að segja
krökkum frá frábærum stöðum eins og til dæmis
New York eða Los Angeles,“ segir Byng og vísar
þar til staðanna sem Molly heimsækir í bókunum
tveimur sem þegar eru komnar út á íslensku. „Og
mér finnst gaman að blanda því við dáleiðsluna,
sem er smávegis yfirnáttúruleg en felur líka í sér
smásannleika. Því vissulega eru til dávaldar, þó að
þeir geti ekki eins margt og Molly og geti ekki
stöðvað tímann eins og hún getur. Reyndar fer hún
meira segja á tímaflakk í þriðju bókinni! En dá-
leiðsla á samt rætur í einhverju sem er raunveru-
legt.“
Góð saga er það sem Georgia Byng hugsar fyrst
og fremst um í skrifum sínum fyrir börn, þó að
vissulega megi einnig finna margvíslegan boðskap í
bókum hennar. „Ég held að allir höfundar barna-
bóka hafi það sem sitt fremsta markmið að fá börn-
in yfirhöfuð til að lesa,“ segir hún. „Því mörg börn
vilja miklu heldur gera svo margt annað en að lesa,
horfa á sjónvarp, leika við vini eða spila tölvuleiki.
Það er mikil samkeppni. En við barnabókahöf-
undar erum ábyrgir fyrir því að börnin lesi, ásamt
kennurum og foreldrum. Þá verður maður að koma
með eitthvað sem börn vilja lesa, eitthvað sem kem-
ur þeim á bragðið. Það gæti verið einhvers konar
hryllingur, það gætu verið galdrar, það gæti verið
húmor. En meginmarkmiðið er alltaf að fá börnin
til að lesa.“
Meginmarkmiðið
að fá börn til að lesa
Eftir Ingu Maríu
Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
Morgunblaðið/Þorkell
„Ég hef alltaf viljað að persónurnar mínar hrærist í hinum raunverulega heimi,“ segir
Georgia Byng, höfundur bókanna um Molly Moon.
HVAÐ gerir gyðingur af kínversku faðerni, sem
býr í London, vinnur við að safna eiginhandarárit-
unum frægs fólks til að selja, er í föstu sambandi
við svarta fegurðardís og dáir löngu gleymda
kvikmyndastjörnu, til að líf hans öðlist tilgang?
Jú, hann reykir hass, drekkur áfengi í miklu
magni, sefur hjá sem flestum konum (öðrum en
kærustunni auðvitað), skrifar bók um muninn á
því sem er gyðinglegt og goyskt (ekki gyðinglegt)
og svamlar um í vímu og vonleysi með fjölskrúð-
ugum flokki vina sinna sem flestir eru á svipuðu
róli. Tilgangsleysið er tilgangur í sjálfu sér.
Alex-Li Tandem, söguhetjan í Áritunarmann-
inum, er þrátt fyrir óvenjulegt ætternið hinn
dæmigerði þrítugi Vesturlandabúi, sem leitar lífs-
fyllingar í daðri við kabbalisma, frægð annarra,
vímu og óskilgreindum draumum um að vinna
eitthvert afrek sem vekur athygli umheimsins,
gerir hann frægan og sannar að hann eigi til-
verurétt. Hann er fullkomlega ófær um að skilja
sjónarmið annarra, öll tengsl hans við annað fólk
eru yfirborðsleg og snúast eingöngu um hans eig-
in hagsmuni, hann sveiflast á milli sjálfs-
vorkunnar og mikilmennskuóra, flýr átök og hef-
ur í rauninni ekki
ánægju af neinu.
Hann sýnir þó smá
lífsmark þegar honum
tekst að komast í sam-
band við „idolið“ sitt,
gleymdu kvikmynda-
stjörnuna Kitty Alex-
ander. Þau samskipti
veita honum hina
langþráðu fimmtán
mínútna frægð en sú
frægð skilar honum
engu af því sem hann
þráði. Innihaldsleysi frægðarinnar er jafnvel enn
stærra í sniðum en innihaldsleysi hversdagslífs-
ins.
Sagan er í aðra röndina þroskasaga Alex, en um
leið sláandi ádeila á tómleikann og innihaldsleysið
í lífi nútímamannsins og eltingaleikinn við frægð-
ina, sína eigin og annarra. Frásagnarmátinn ein-
kennist af miklum húmor og næmu auga höfund-
arins fyrir sérstökum týpum og skoplegu hliðinni
á samskiptum (eða samskiptaleysi) fólks. Auka-
persónurnar eru hver annarri kómískari en um
leið ákaflega mannlegar persónur sem við þekkj-
um úr daglegu umhverfi okkar sjálfra, þótt það
fólk sem við þekkjum sé kannski ekki svartir gyð-
ingar, rabbínar eða kvikmyndastjörnur fortíð-
arinnar. Margar lýsingarnar fá lesandann til að
skella upp úr en undir kraumar tragíkin og dauði
föður Alex (sem lýst er í formála) sveimar í kring-
um öll hans samskipti og er í raun sá öxull sem
sagan hverfist um.
Zadie Smith varð heimsfræg á einni nóttu þeg-
ar fyrsta skáldsaga hennar, Hvítar tennur, kom út
fyrir nokkrum árum. Sú bók hefur ekki verið
þýdd á íslensku en sjónvarpsþættir byggðir á
henni voru sýndir á RÚV í fyrra. Strax í þeirri bók
komu í ljós einstakir hæfileikar hennar til að vefa
saman húmor og tragík á sérstæðan og áhrifarík-
an hátt. Um leið er hún frábær sögumaður og
skrifar einstaklega lifandi og ferskan stíl. Árit-
unarmaðurinn, sem er önnur skáldsaga hennar,
staðfestir að hún stendur fyllilega undir þeim
væntingum sem fyrsta bókin vakti. Helga Soffía
Einarsdóttir er ekki öfundsverð af því verkefni að
koma sérstökum stílnum og málfarinu yfir á
skikkanlega íslensku, en hún leysir það með sóma.
Það eina sem stingur í augun er titill bókarinnar,
sem er ansi óþjáll í íslenskum munni. En mér
dettur svo sem ekki í hug nein skárri þýðing á The
Autograph Man.
Áritunarmaðurinn er góð skáldsaga. Vel skrif-
uð, skemmtileg og sérstæð og vekur mann til um-
hugsunar um það hvert við stefnum í lífinu og
bókmenntunum. Zadie Smith er einn af áhuga-
verðustu ungu höfundunum í heiminum og mikill
fengur að því að hún skuli vera komin út á ís-
lensku.
Vaðið í villu og svíma
BÆKUR
Skáldsaga
Zadie Smith, þýð; Helga Soffía Einarsdóttir,
358 bls. Bjartur 2004
Áritunarmaðurinn
Friðrikka Benónýs