Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.2004, Blaðsíða 21

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 20. nóvember 2004 | 21
Bandaríska hljómsveitin MercuryRev gefur út nýja plötu í byrj-
un næsta árs. Síðustu tvær plötur
sveitarinnar Deserter’s Songs frá
1998 og All is Dream frá 2001 fengu
mikið lof þótt sú síðarnefnda hafi
reyndar ekki fallið mörgum af hörð-
ustu unnendum sveitarinnar of vel í
geð. Platan nýja verður sú sjötta í
röðinni, mun heita
The Secret Migration
og inniheldur 13 ný
lög. Upptökustjóri var
sem fyrr Dave Fridmann en hann er
talinn eiga stóran þátt í þeim seið-
andi sveitabítlahljómi sem sveitin
tileinkaði sér á Deserter’s Songs.
Forsmekkurinn af plötunni er
„Secret for a Song“ en nú þegar er
hægt að hala laginu niður á heima-
síðu sveitarinnar.
The Secret Migration kemur í
verslanir í Evrópu 24. janúar og
degi síðar verður hún fáanleg á
iTunes-síðu Apple. Landar sveit-
arinnar verða hinsvegar að bíða
lengur því platan kemur ekki út
vestra fyrr en í apríl. Ástæðan er sú
að sveitin hefur alltaf notið meiri
vinsælda í Evrópu þar sem hún er
nú á ströngu tónleikaferðalagi með
Nick Cave & The Bad Seeds.
  
Næsta sólóplata með FrankBlack, söngvara endurbor-
innar Pixies, verður tvöföld, að því
er fram kemur á tónlistarvefnum
Pitchforkmedia.com. Vinnutitill
hinnar ofvöxnu
plötu er „Honey-
comb“, en ólík-
legt þykir þó að
plöturnar tvær
muni báðar bera
það nafn, enda
ekki heldur víst
að þær verði
gefnar út saman.
Upptökustjóri
platnanna er Jon
Tiven og er talað um að heill haugur
af nafntoguðu liði komi við sögu á
plötunum; þ.á m. liðsmenn úr The
Small Faces, The MGs, The Band,
Free, Cheap Tricks, The Funk
Bros. og snillingar úr húsböndum
Van Morrisons, Lucindu Williams
og Al Green. Ástæðan fyrir öllum
þessu valinkunnu hljófæraleikurum
er einföld; Black hefur verið að taka
efnið upp í Nashville. Black lýsir
tónlistinni sem „aflappaðri og ljúfri“
og viðurkennir að hafa samið svolít-
ið með hina merku meðspilara í
huga.
Um þessar mundir er svo að
koma út önnur tvöföld plata gefin út
undir nafninu Frank Black Francis.
Þar tekur Black ásamt hljómsveit
sinni Catholics gamlar Pixies-
lagasmíðar í gjörbreyttum búningi.
Hvað varðar nýja Pixies-plötu þá
hefur Pitchforkmedia eftir Black að
ólíklegt sé að slík plata komi út fyrir
næsta sumar, en að hún sé enn
áformuð.
  
Kántrístjarnan Tim McGrawvarð fyrstur allra til að ná inn
á R&B/hipp-hopp vinsældalista
Billboard í vikunni þegar lagið Over
And Over fór beint í 67. sæti listans.
Ástæðan er ein-
föld því að í lag-
inu syngur hann
dúett með rapp-
aranum Nelly.
Ekki nóg með
það heldur fór
lagið beint á topp
hins almenna
topp 40 lista
Billboards en á
stóra aðallist-
anum er lagið í 5. sæti. Um leið á
McGraw lag á topp 10 listanum yfir
vinsælustu kántrílög en það er lagið
Back When sem tekið er af metsölu-
plötunni Live Like You Were Dying
sem verið hefur meðal vinsælustu
platna í Bandaríkjunum um alllangt
skeið.
Erlend
tónlist
Mercury Rev
Frank Black
Tim McGraw
Fyrir fáeinum vikum voru þrjátíu ár liðinfrá útkomu Eldorado, fjórðu plötuElectric Light Orchestra. Á þessariplötu má segja að Jeff Lynne, sem var
allt í öllu í ELO, hafi loksins fundið hljóminn,
sem hann var búinn að leita að frá því hann
stofnaði sveitina árið 1970
ásamt þeim Roy Wood og
Bev Bevan. Á Eldorado
höfðu ELO-liðar efni á að
ráða sér 30 manna
strengjasveit og 20 manna
kór að auki til að fullkomna hugmyndir Lynnes
um að blanda saman poppi og klassík. Á fyrstu
þremur plötunum höfðu þeir orðið að láta sér
duga að sarga á tvö selló og eina fiðlu, sem fastir
meðlimir hljómsveitarinnar höfðu yfir að ráða.
Eldorado er „konsept“-plata. Allir textarnir
eru sungnir í orðastað pasturslítils bankamanns,
sem lætur sig dreyma um spennu og ævintýri til
að sleppa úr fjötrum hversdagslífsins, allt mjög
svo í anda Walters Mitty. Söguhetja plötunnar
bregður sér í gervi Lancelots og Hróa hattar,
snýr heim úr stríðinu við fögnuð þorpsbúa, er
dapur indíáni sem reikar um eyðilagðar veiði-
lendur, kemst í kynni við tálkvendi – og endar í
viðtali hjá geðlækni vegna ofheyrna sem hljóma
eins og Rolling Stones og Leonard Cohen áður
hann hefur leitina að eilífu lífi í síðasta laginu.
Á Eldorado er strengjasveitinni gefinn lausari
taumurinn en á síðari plötum ELO, enda er und-
irtitill plötunnar metnaðarfullur: „A symphony
by the Electric Light Orchestra“. Hinir eilítið
uppskrúfuðu „sinfónísku“ for- og eftirleikir og
millispil, sem tengja öll lögin saman í eina heild,
yfirskyggja þó ekki átta frábær popplög, sem
hvert um sig hefur staðizt tímans tönn með
ágætum. Þekktasta lag plötunnar er vafalaust
ballaðan „Can’t Get it Out of My Head“, sem fór
á topp tíu í Bandaríkjunum og dró plötuna með
sér. Titillinn vísar til draums söguhetjunnar, en
gæti eins átt við laglínuna, sem hefur gripið
margan hlustandann föstum tökum. Að mati und-
irritaðs er bezta lagið þó Laredo Tornado, sem
fáir þekkja en er ótrúlega sterk tónsmíð og kem-
ur þar einkum til grípandi gítarstef, einföld
strengjaútsetning (þar sem ýmislegt er fengið að
láni hjá Tsjajkovskíj eins og endranær hjá
Lynne), tregafullur texti og frábær söngur
Lynnes. Af öðrum perlum plötunnar mætti nefna
„Mister Kingdom“ (þar sem augljóslega er vísað
til Bítlalagsins „Across the Universe“), „Painted
Lady“ og titillagið „Eldorado“, sem er eitt fárra
ELO-laga, þar sem sönghæfileikar Jeffs Lynne
fá að njóta sín til hins ýtrasta.
Það sem gerir Eldorado að endingarbeztu
plötu ELO er að hún stendur á mótum þess til-
raunakennda rokks, sem sveitin lék á fyrstu plöt-
unum, og vinsældapoppsins, sem streymdi frá
Lynne á færibandi fram á níunda áratuginn.
Eldorado kraumar beinlínis af hugmyndaauðgi
og metnaði. Sinfónía ELO hlaut litla athygli í
Bretlandi, þrátt fyrir að vera á marga lund ákaf-
lega ensk, en sló í gegn vestanhafs eins og áður
sagði. Billboard Magazine lýsti því yfir fyrir rétt-
um þrjátíu árum að Eldorado fæli í sér „end-
urreisn rokktónlistarinnar“, hvorki meira né
minna. Fyrir þremur árum kom út endurhljóð-
unnin útgáfa, sem er sögð taka frumútgáfunni
fram að hljómgæðum.
Draumaland Jeffs Lynne
Poppklassík
Eftir Ólaf Þ.
Stephensen
olafur@mbl.is
Jæja. Britney komin í Lesbókina. Og þaðekki í fyrsta skipti. Þetta eru þá póstmód-ernískir tímar sem við lifum á eftir alltsaman. Allt er jafngilt. Tónlist er tónlist.
Hvernig er annars hægt að skýra umfjöllun um
annað eins „drasl“ og Britney Spears á þessum síð-
um?
Sagt hefur verið að umfjöllun um Britney Spears
og þá tónlist sem hún stendur fyrir (sem sumir
sjálfskipaðir „smekkmenn“ vilja helst ekki kalla
tónlist) ætti fremur heim í viðskiptablaði en í blaði
sem fjallar um listir og menningu. Auðvitað er
þetta bölvuð þvæla. Britney Spears flytur tónlist,
a.m.k. er nafn hennar tengt framleiðslu á tónlist
sem er í mörgum tilfellum
framúrskarandi popptónlist
og um menningarhlutann
þarf ekki að deila. Menning-
ar- og samfélagsleg áhrif Britney Spears rista
nefnilega djúpt, dýpra en flestir trúa eða vilja
hreinlega sætta sig við.
Vinalega stelpan sem varð gleðikona
Ritstjóri vefsíðunnar Allmusic (www.allmus-
ic.com), hinn sískrifandi og rökfasti Stephen Thom-
as Erlewine, er mjög áhugasamur um Spears og
hefur skrifað langa og lærða dóma um plötur henn-
ar, sem og aðra tónlist í sama geira en sem hefur
verið kölluð nöfnum eins og táningapopp, tyggjó-
kúlupopp og danspopp.
Í dómi sínum um safnplötuna nýju segir hann
m.a.:
„Ef Bob Dylan átti erfitt með að vera talsmaður
sinnar kynslóðar … ímyndið ykkur þá hvernig
þetta er búið að vera fyrir saklausa sveitastelpu frá
Louisiana sem langaði bara að verða fræg … en
varð að táknmynd ákveðins menningargeira í stað-
inn!“
Britney Spears hefur auk þessa iðulega verið til-
kölluð sem tákn fyrir allt það sem er rangt við dæg-
urmenningu samtímans.
Það er merkilegt að poppfræðingum, rokk-
blaðamönnum og þeim sem hafa atvinnu af því að
fjalla um dægurtónlist þykir mörgum hverjum
ekkert eins áhugavert og að velta vöngum yfir hinu
svokallaða framleidda poppi sem má segja að hafi
byrjað með The Monkees á sjöunda áratugnum.
Merkilegt að tónlist sem iðulega er talað um sem
rusl, eitthvað sem ekki er orðum né eyrum á eyð-
andi, sé að valda um leið svona miklum heilabrot-
um. Kannski er það vegna þversagnanna sem í
henni eru fólgin. Tónlistarsköpun er eitthvað sem
fólk vil líta á sem hreint og fallegt ferli, eitthvað
sem standi utan við ískalda rökhyggju markaðar-
ins. Þessir þættir hafa nú haldist í hendur frá fyrsta
degi hvað allflesta dægurtónlist varðar en í tilfelli
Spears og félaga er þessi samsláttur afar augljós, í
raun svæsinn.
Þeir eru til (þar á meðal ég) sem hafa áhuga á
tónlist Britney Spears, fyrst og fremst. En ferill
hennar byggist á allsvakalegum pakka sem mest-
megnis hefur ekkert með tónlist að gera. Spears
syngur ekki einu sinni á tónleikum lengur, heldur
„mæmar“. Þegar maður skoðar nýlegar myndir af
Spears þá er ekki hægt að segja annað en að þetta
sé komið út í tóma geðveiki. Þetta eru klámmyndir
og ekkert annað, á einni er hún t.d. allsber utan hún
ber perlufesti sem sveiflast fyrir því allra heil-
agasta. Britney Spears var markaðssett í upphafi
sem saklausa nágrannastúlkan en lítur nú um þess-
ar mundir út sem gleðikona. Það er vel skiljanlegt
að foreldrar séu áhyggjufullir. En liggur „einbeitt-
ur brotavilji“ að baki þessari samviskulausu, ef svo
má segja, kynningarstarfsemi? Er þetta ekki frek-
ar tímanna tákn, hrein endurspeglun á því hvert
við erum komin. Eins og sjá má er djúpt á þessu
máli og vel hægt að fylla fleiri pistla með þessum
vangaveltum. En snúum okkur að tónlistinni, sem
liggur nú til grundvallar að þessu öllu saman. Eða
gerði það að minnsta kosti í upphafi.
Er þetta búið?
Safnplatan, kveikjan að þessari grein, tekur yfir
þær fjórar breiðskífur sem út eru komnar með
drottningunni. Þetta er veglegur pakki, með
sautján til tuttugu lögum (fer eftir útgáfulandi) og
umslagi sem fer nánast hringinn í ósmekk-
legheitum.
Fyrstu tvær plöturnar, … Baby One More Time
(1999) og Oops! … I Did It Again (2000) lögðu
grunninn að frægðinni. Titillag síðarnefndu plöt-
unnar inniheldur línuna: „I’m not that innocent“ og
menn þegar farnir að ýta á kynlífstakkana sem hef-
ur leitt Spears út í afar vafasama hluti. Titillög
beggja platna eru grípandi og vel samsett popplög
og Spears greinilega vel búin lagahöfundum og
„popp-herfræðingum“ sem er tónlistarlega séð er
hið besta mál.
Þriðja platan, sem heitir einfaldlega Britney
(2001), er hiklaust toppurinn á ferli söngkonunnar.
Snillingarnir í Neptunes, Pharrell Williams og
Chad Hugo, snúa þar tökkum í nokkrum lögum,
meðal annars í smellinum „I’m a Slave 4 U“. Platan
öll er tilkomumikil poppsmíð og Morgunblaðsdómi
14. des, 2001 segir: „Popptónlist í dag er sem tví-
höfða dreki í tilvistarkreppu, annars vegar er eðli
poppsins að vera græskulaust gaman en svo liggur
undirstaðan í vafningalausum viðskiptaháttum.
Britney Spears og hennar fólk nær snilldarvel að
sameina þessa tvo þætti hér. Poppið gerist bara
ekki betra, útsmognara, flottara, söluvænlegra
… og einfaldlega skemmtilegra en á Britney.“
Í fyrra kom svo út platan In the Zone og þrátt
fyrir hið glæsilega „Toxic“ er þreyta merkjanleg í
reiknilíkaninu. Kannski er það ástæðan fyrir um-
ræddri safnplötu en stundum er sagt að slíkar plöt-
ur marki endalok viðkomandi listamanna. Það
verður því athyglisvert að sjá hver næstu skref
Britney og hennar fólks verða. Madonna hefur sýnt
og sannað að það er vel hægt að halda sér á floti í
hörðum heimi dægurtónlistarinnar, heimi þar sem
þú átt á hættu að hverfa sé augum deplað. Ef fólk
er ekki stöðugt á tánum er þetta bara búið. Hvað
þá verður veit nú enginn vandi er um slíkt að spá …
Einu sinni enn?
ÚT er komin platan Greatest Hits: My
Prerogative, fyrsta safnplata poppdrottning-
arinnar Britney Spears. Hún á ekki nema fimm
ára feril að baki en er í dag þekktasti dæg-
urtónlistarmaður samtímans.
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
Britney Spears Svona lítur hún út á umslagi safnplötunnar nýju. Ekki beint saklausa stúlkan á móti lengur.