Lesbók Morgunblaðsins - 04.12.2004, Blaðsíða 21

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 4. desember 2004 | 21
Gamla Black Sabbath-gítarhetjanTony Iommi ætlar að gefa út
plötu á næsta ári í félagi við fyrrver-
andi söngvara og bassaleikara Deep
Purple, Glenn Hughes.
Iommi hefur gefið út sólóplötur áð-
ur í eigin nafni en aldrei farið í tón-
leikaferð. Það mun og breytast á
næsta ári því þeir Hughes ætla að
vera duglegir að kynna nýju plötuna
með öflugu tónleikahaldi.
Leiðir Iommis og Hughes hafa áð-
ur legið saman þegar þeir voru í
Black Sabbath og Deep Purple. Hug-
hes var meira að segja liðsmaður
Black Sabbath um stundarsakir 1986
og söng á plötunni
Seventh Star. Áratug
síðar tóku þeir Iommi
upp nokkur lög saman
sem var fleygt upp í hillu þegar
Iommi gekk til liðs við Sabbath á
nýju. Þessi lög voru gefin út í sept-
ember sl. á plötunni The 1996 DEP
Sessions en það var einmitt sú útgáfa
sem kveikti hjá tvímenningunum
áhuga á að gera eitthvað meira sam-
an. Væntanleg plata þeirra verður
svo gefin út á Sanctuary Records. Þá
útilokar Iommi ekki að Sabbath geri
plötu á næstunni.
  
Rokksveitin Korn er þegar farinað undirbúa næstu hljóðvers-
plötu. Að sögn gítarleikarans James
„Munky“ Shaffers má búast við því
að sjöunda platan komi út næsta
sumar. „Við erum komnir með fjögur
ný lög sem við erum að reyna að
halda leyndum, en það er skrambi
erfitt vegna Netsins – sem er bara í
góðu lagi.“
Shaffer fullyrðir að nýja efnið sé
tvímælalaust með framsæknara móti.
Eftir að hafa gert tvö tökulög fyrir
safnplötuna Greatest Hits, Vol. 1,
„Word Up“ sem Cameo flutti fyrst og
Pink Floyd-lagið „Another Brick in
The Wall, Parts 1, 2, 3“, hafa fimm-
menningarnir nú áhuga á að gera
meira af slíku. Shaffer upplýsti blaða-
mann Billboard um að þeir séu alvar-
lega farnir að velta fyrir sér að gefa
út stuttskífu í apríl sem myndi þá
heita Korn Kovers. Sveitin hefur nú
þegar tekið upp haug af tökulögum;
þ. á m. Nine Inch Nails-lagið „Head
Lika a Hole“ og Psychedelic Furs-
lagið „Love My Way“. Shaffer segir
þá líka langa til að fá lánað lag Ozzy
Osbournes, „Diary of a Madman“.
Þá er í undirbúningi mynddiskur
með upptökum frá Projekt Revolut-
ion-tónleikaferð sveitarinnar sem
stóð yfir síðasta sumar og meðal án-
ingarstaða sveitarinnar var Reykja-
vík.
  
Hinn dularfulli Scott Walker hef-ur hafist handa við gerð nýrrar
plötu sem fylgja
mun eftir hinni
sérstöku en mjög
svo rómuðu plötu
Tilt sem hann
gaf út 1995. Sam-
starfsmaður
Walkers til
margra ára, Pet-
er Walsh, stýrir
upptökum með
honum. Hefur
því og verið fleygt að nýjasti vinur
Walkers, Jarvis Cocker, komi eitt-
hvað við sögu á plötunni, sem kemur
líklegast út næsta vor.
Erlend
tónlist
Tony Iommy
Rokksveitin Korn
Scott Walker
Listahátíð stóð fyrir tvennum eft-irminnilegum stórtónleikum í Laug-ardalshöll í júní 1986. Þar var stærstanúmerið bresku skaspaugararnir í
Madness en auk þeirra léku þrjár efnilegar bresk-
ar sveitir, sem annars áttu ekkert sameiginlegt.
Með Madness lék Fine Young Cannibals en
kvöldið áður léku sálarsveitin Simply Red og
skoska nýbylgjusveitin Lloyd Cole and The
Commotions. Allar höfðu þessar ungu sveitir þá
nýverið sent frá sér plötur sem fengið höfðu lof-
samlega gagnrýni og voru þær hver á sinn hátt
við það að leggja heiminn að fótum sér. Simply
Red gerði það, Fine Young
Cannibals líka um stund-
arsakir en Lloyd Cole and
the Commotions náði ein-
hverra hluta vegna ekki að
uppfylla væntingar þær
sem til þeirra voru gerðar, þrátt fyrir að hafa sent
frá sér þrjár vandaðar plötur sem sköruðu framúr
sambærilegri tónlist þá; forsprakkinn Lloyd Cole
fór sínar eigin leiðir, hóf sólóferil sem valdið hefur
vonbrigðum.
Þegar sveitin kom til Íslands var hún tiltölulega
nýbúin að senda frá sér sína aðra plötu Easy
Peacies og lög á henni á borð við „Brand New
Day“, „Lost Weekend“ og „Rich“ hljómuðu reglu-
lega á Rás 2. En það var þó vegna fyrstu plöt-
unnar sem sveitin skapaði sér það orðspor sem
hún bar er hún lék á klakanum, hinnar dæma-
lausu Rattlesnakes, sem hafði komið út 1984 og
hljómaði algjörlega á skjön við það sem var að
gerast. Eina mögulega samsvörunin var að líkja
tónlistinni saman við einhvern annars óhugsandi
samruna af The Smiths, sem þá þegar var orðin
mikilvægasta hljóm-
sveit nýbylgjusen-
unnar, Dylan og Velv-
et Underground.
Söngvarinn Lloyd
Cole virtist sann-
arlega upplifa sig sem
nýjan Dylan eða Lou
Reed og hafði þessi
heimspekimenntaði
og að manni virtist svolítið sjálfumglaði róm-
antíker sérstaklega gaman af því að ríma við
söguþekkt nöfn úr poppmenningunni – Truman
Capote, Eve Marie Saint, Norman Mailer.
Þessi fyrsta og besta plata Lloyd Cole &
Commotions kostaði aðeins 30 þúsund pund og
var tekin upp á tveimur vikum. Það sem gerði
hvað helst að verkum að platan hljómaði ólíkt öllu
öðru sem kom út þetta fræga ár George Orwells,
kynnti til sögunnar áhugaverðan samruma gít-
arrokks og strengjasveitar – eins og Velvet Und-
erground í útsetningu Bacharach. Mestallur
kostnaðurinn lá líka í strengjaútsetningum sem
Ann Dudley úr Art of Noise og síðar kvikmynda-
tónskáld var fengin til að semja og stjórna. Eitt-
hvað þótti þessi blanda framandi þá en hefur síðar
orðið að reglu fremur en hitt, með aðstoð
strengjaóðra rokkbanda á borð við Oasis, Suede
og Manic Street Preachers.
Rattlesnakes kom út í október 1984, fékk fína
dóma í flestum blöðum, þótt einhverjir yngri
gagnrýnenda baunuðu á Cole og félaga fyrir
væmið væl. En hvað sem því leið þá var platan
uppfull af eðalgóðum og grípandi popplögum sem
standa uppi með þeim bestu á áratugnum, lög á
borð við „Perfect Skin“, „Rattlesnakes“ og „For-
est Fire“ og telja margir að platan sé einnig í hópi
með því betra sem áratugurinn níundi bauð uppá í
gæðapoppi og hafi lagt línurnar fyrir sveitir á
borð við Prefab Sprout og Aztec Camera.
Nú, 20 árum síðar hljómar platan ennþá glimr-
andi vel, lögin og flestar útsetningar hafa staðist
tímans tönn og hið ljúfsaár „Forest Fire“, með Bo
Diddley-trommunum og mögnuðu gítarsólói Neils
Clarks, ennþá með þeim magnaðri sem undirrit-
aður hefur heyrt. Í tilefni af þessu tveggja ára-
tuga afmæli hefur Polydor útbúið viðhafnarútgáfu
sem inniheldur tvær plötur, endurhljóðblandaða
útgáfu af plötunni sjálfri og átján áður óútgefnar
upptökur sem sveitin gerði um það leyti sem plat-
an kom út. Kennir þar ýmissa grasa. Prufuútgáf-
ur af „Are You Ready To Be Heartbroken“ og
„Perfect Skin“ er áhugavert sýnishorn af frábær-
um lögum í mótun. Tónleikaupptökur með níu lög-
um sem sum hver enduðu á plötunni en önnur
ekki, sýna hversu sterk sveitin var á sviði – þótt
rödd Coles hafi reyndar ekkert notið sín neitt sér-
staklega vel – og sjö b-hliðalög gefa til kynna að
þegar The Commotions var upp á sitt besta, í ár-
daga samstarfsins, þá neistaði af þeim.
Eftir útkomu þriðju plötu sveitarinnar Main-
stream árið 1987 þá lét Cole sig hverfa og hóf
sólóferil sem seint mun teljast farsæll þótt hann
hafi sent frá sér fínar plötur eins og t.d. Don’t Get
Weird on Me Baby frá 1991. Cole er enn að og gaf
út á þessu ári út sína áttundu sólóplötu sem heitir
Music In A Foreign Language. Síðustu fregnir
herma hinsvegar að hann hafi tekið aftur saman
við gamla bandið sitt The Commotions og fyrir
dyrum standi tónleikaferð og jafnvel eitthvað
meira, vonandi eitthvað í líkingu við hina mögn-
uðu Rattlesnakes.
Tónlist fyrir gítara og strengi
Poppklassík
Eftir Skarphéðin
Guðmundsson
skarpi@mbl.is
T
he Pogues á sérstæðan sess í sögu
dægurtónlistarinnar og framan af
ferli fór ein allra áhugaverðasta
sveit Bretlands og víðar reyndar.
Framsækinn samsláttur hennar á
þjóðlagatónlist og pönki var vissu-
leg nýstárlegur en virtist í raun sjálfsagður í með-
förum Pogues. Plöturnar sem nú eru endur-
útgefnar eru Red Roses For Me (1984), Rum,
Sodomy & The Lash (1985), If I Should Fall From
Grace With God (1987), Peace And Love (1989),
Hell’s Ditch (1990), Waiting For Herb (1993) og
Pogue Mahone (1996). Allar
eru þær endurhljómjafn-
aðar og innihalda aukalög,
alls 36 lög. Upplýs-
ingabæklingar eru veglegir
og innihalda áður óséðar ljósmyndir og ný skrif
eftir menn eins og Tom Waits, Steve Earle, Jim
Jarmusch, Matt Dillon og Bob Geldof.
Týnd sál
The Pogues var stofnuð árið 1982 en hætti störf-
um árið 1996. Til grundvallar var írsk þjóðlaga-
tónlist sem flutt var samkvæmt fagurfræði pönks-
ins. Tónlistin sem Pogues sendi frá sér á fyrri
hluta ferilsins átti eftir að reynast einkar áhrifa-
rík og hið svokallaða þjóðlagapönk varð til sem
sérstakur undirflokkur í dægurtónlist. Pogues
höfðu áhrif í tvær áttir, annars vegar opnaði hún
augu jaðarrokkara og pönkara fyrir því að hægt
væri að framreiða þjóðlagatónlist á lifandi, kraft-
mikinn og hráan hátt um leið og sparkað var dug-
lega í rassinn á þjóðlagatónlistarmönnunum sjálf-
um.
Leiðtogi sveitarinnar, Shane McGowan, ólst
upp á Írlandi en fluttist til Lundúna sex ára gam-
all. Áður en hann stofnsetti Pogues hafði hann
verið í innsta hring bresku pönksenunnar og hafði
áður verið í pönksveitinni The Nipple Erectors
(síðar The Nips). Persóna McGowan átti ríkan
þátt í vinsældum Pogues og sá hann til þess, vit-
andi og óafvitandi, að eftir henni var tekið, hvort
heldur sem var á tónleikum eða á plötum.
McGowan er frummynd „týndu sálarinnar“, hæfi-
leikamaður sem seldur er undir innri djöfla sem
ytri. Einskonar pönk-Bukowski (sama má reynd-
ar segja um leiðtoga Fall, Mark E. Smith) og
sukksamur með afbrigðum. Frá fyrstu tíð gældi
hann við stút og önnur efni af miklum móð en náði
þó að halda sér nokkurn veginn á mottunni fram-
an af ferli Pogues. Þannig eru fyrstu þrjár plötur
sveitarinnar allar afbragð, þótt ólíkar séu, og á
þessum plötum má finna perlur eins og „A Pair of
Brown Eyes“, „Streams of Whiskey“, Dirty Old
Town“, „The Sick Bed Of Cuchulainn“, „The Old
Main Drag“, „Fiesta“, „The Broad Majestic
Shannon“ og eitt flottasta jólalag sem hljóðritað
hefur verið, „Fairytale of New York“, sem von-
andi fer nú að hljóma sem oftast.
Ljóst var að McGowan var hið burðugasta
skáld, dufl hans við myrkar hliðar mannlífins þótti
heillandi, þó hið skáldlega væri óþægilega nærri
hinu raunverulega.
Hin kraftmikla Red Roses For Me var þannig
engu lík er hún kom út árið 1984 og ári síðar
treysti sveitin stöðu sína með Rum, Sodomy &
The Lash. Eftir þá plötu sagði bassaleikarinn Cait
O’Riordan skilið við sveitina en tilvonandi eig-
inmaður hennar, Elvis Costello, stýrði upptökum
á verkinu og sagði að hann hefði viljað ná ofsanum
og hráleikanum sem einkenndi bandið áður en
einhver „fagmaður“ myndi eyðileggja það. Deilt
er um hver sé besta Poguesplatan, þessi plata eða
sú sem út kom tveimur árum síðar, hin drama-
tískt titlaða If I Should Fall From Grace With
God. Þar var Steve Lillywhite (U2 m.a.) boðið í
upptökustjórasætið. Tilkomumikið verk, sann-
arlega þeirra „grand opus“ en á vissan hátt bar
platan með sér vísi að endalokunum og eftir hana
er hægt að segja að ferill Pogues sé línulegur nið-
ur á við.
Peace and Love og Hell’s Ditch eru báðar undir
meðallagi, aðallega vegna þess að McGowan var
orðinn svo gott sem óstarfhæfur, þrútinn af
drykkju og djöfulgangi. Hann átti eftir að yfirgefa
sveitina eftir Hell’s Ditch og voru síðustu tón-
leikar hans með sveitinni skrautlegir þar sem
hann drapst iðulega áfengisdauða uppi á sviði, oft
þegar tónleikarnir voru nýhafnir.
Joe Strummer, fyrrum Clash-liði, hafði stýrt
upptökum á Hell’s Ditch og slóst hann í lið með
sveitinni og söng aðalrödd á tónleikum í kjölfarið
Endurreist sveit
Tvær síðustu plötur Pogues voru gerðar án
McGowans og var sveitin óþægilega sviplaus sem
slík, bæði í tónlistarlegu tilliti og bókstaflegu. Í
ljós kom að jafnvel hörðustu aðdáendur Pogues
hefðu átt erfitt með að þekkja meðlimi hennar úti
á götu, svo „karakter“-laus sem restin af sveitinni
reyndist vera.
McGowan stofnaði hins vegar nýja sveit, The
Popes, árið 1994 og hefur verið starfandi sem tón-
listarmaður síðan en ferillinn æði skrykkjóttur
eðli málsins samkvæmt.
Pogues munu fara í stuttan túr um England
vegna þessara endurútgáfna með McGowan inn-
anborðs. Maðurinn lítur hræðilega út í dag og
virðist skemmdur fyrir lífstíð en virðist þó ætla að
hafa sig í túrinn ef marka má nýleg viðtöl.
Harðir Poguesunnendur geta þá glaðst yfir því
að búast má við kassa eftir áramót sem verður
uppfullur af sjaldgæfum lögum, prufuupptökum
og áður óútgefnu efni.
Þeim sem hugnast handhægt heildaryfirlit yfir
Poguesfræðin er hins vegar bent á ágæta safn-
plötu, Very Best of the Pogues, sem út kom 2001.
Rósir í ræsi helvítis
Búið er að endurútgefa allar hljóðversskífur
The Pogues, alls sjö talsins. Pogues var lýst sem
sambræðingi af Sex Pistols og Chieftains er hún
kom fyrst fram á sjónarsviðið og var lengst af
undir forystu Shane McGowans, sem var sam-
bræðingur snillings og fyllibyttu.
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is
Shane McGowan Hjarta og sál The Pogues. Er hann hætti, vegna linnulausrar áfengis- og eiturlyfjanotkunar,
dró fljótlega fyrir sólu hjá sveitinni.