Morgunblaðið - 30.11.2003, Side 14

14 | 30.11.2003
Þ að kom þeim á óvart hversu lengi var hægt að sjá blóðið berum aug-um, þrátt fyrir að hver lægðin á fætur annarri gengi yfir landið.Minnstu blettirnir hurfu á 14 dögum, en ekkert blóð var greinanlegt18 dögum eftir að því var hellt niður. Á 23. degi gripu þau til lum-
inols og blóðið ljómaði skært og fallega. Eftir að fyrsti snjór féll burstuðu þau hann
af jörðinni, sprautuðu luminoli og enn ljómaði blóðið, meira að segja minnstu
blettirnir.
Grísablóð er haft til samanburðar í rannsókninni. Enn sem komið er sýnir grísa-
blóðið sömu svörun og mannsblóðið.
Luminol og lýsing sýna hvort blóð er að finna, en ekki er hægt að greina hversu
gamalt það er. Luminol hefur hins vegar engin áhrif á uppbyggingu blóðsins. Svo
framarlega sem blóðið sést með þessum aðferðum er fræðilega hægt að greina
erfðaefnið, DNA.
Nú hafa þau sprautað luminoli margoft á blóðblettina, en það virðist engu
skipta fyrir ljómunina. „Við höfðum áhyggjur af að blóðið myndi hætta að ljóma
eftir einhvern tíma, því luminolið hvarfast við að komast í snertingu við blóðið, en
það hefur ekki enn gerst.“
Því má bæta við, að í kjölfar þessa árangurs prófaði Ómar að sprauta luminoli á
stað utandyra, þar sem vitað var að blóð rann fyrir hálfu þriðja ári, og þá fékkst
svörun, þótt hún væri vissulega dauf.
Rannsóknin hefur þegar farið fram úr björtustu vonum, því blóðið er enn vel
greinanlegt. Ómar segir að samkvæmt fræðunum þurfi eitt tonn af vatni til að fjar-
lægja einn millilítra af blóði, svo það verði ekki greinanlegt með luminoli eða fluo-
resceni. „Þetta hafa menn vitað að gilti innanhúss, enda alveg útilokað að fólk geti
þrifið svo, skrúbbað og skúrað að ekki sjáist nein merki um blóð þar sem ofbeld-
isverk hefur verið unnið. Líklega myndi gólfefnið láta undan áður en blóðið hyrfi.
Okkur sýnist að hið sama gildi utanhúss, að minnsta kosti er svörunin miklu betri
en við þorðum að vona.“
Mikilvægi vettvangsrannsókna
Þegar tæknideildarmenn horfa á sakamálaþætti á borð við CSI, ætli þeir láti sig
þá dreyma um að eignast öll þau tæki sem þar sjást? „Ætli við hugsum ekki frekar,
ósköp eru þetta vitlausir þættir!“ segir Ómar. Hann dregur þó úr þeirri fullyrð-
ingu og bendir til dæmis á að helsta stolt CSI-þáttanna sé PolyLight-tækið, eða
fjölbylgjuljósgjafinn, sem geti sýnt blóð, sæði, þræði og ýmislegt annað sem ekki er
hægt að greina berum augum. Svona tæki á tæknideild lögreglunnar, svo hún þarf
ekki að öfundast út í „starfsbræður“ sína í þáttunum. Tækið er notað til að rann-
saka vettvang, fatnað brotaþola, til dæmis í nauðgunarmálum, og fatnað meints
geranda.
Ómar segir að vettvangsrannsóknir verði sífellt mikilvægari í opinberum mál-
um, eins og sjáist af dómum. „Ég finn greinilegan mun á afstöðu dómstólanna til
gagna tæknideildarinnar á síðustu árum miðað við það sem áður var. Líklega eru
dómstólarnir meðvitaðri um vægi þessara sönnunargagna og vettvangsrannsókna
almennt.“
Áhugi á dánarorsök
Þóra Steffensen er eini starfandi réttarmeinafræðingur landsins. Hún lauk lækn-
isfræði hér heima, kynnti sér ýmsar sérgreinar með starfi á sjúkrahúsum í þrjú ár
eftir útskrift, en stundaði svo fimm ára sérnám í Boston í Bandaríkjunum í meina-
fræði, með réttarmeinafræði sem undirgrein, sem tók ár í viðbót. Að því búnu
starfaði hún í eitt ár sem réttarmeinafræðingur, áður en hún hlaut viðurkenningu
sem sérfræðingur í faginu. Hún hefur starfað hér á landi í þrjú ár.
Réttarmeinafræðingar sérhæfa sig í réttarkrufningum, til að finna dánaratvik og
dánarorsök. Þar sem mörg málanna koma fyrir dómstóla er nauðsynlegt að fá sem
skýrasta mynd af atburðum sem leiddu til dauða. Vettvangsrannsókn er því nauð-
synlegur þáttur í starfi Þóru.
„Ég hef alltaf haft áhuga á að rekja dánarorsök ef ástæður eru ekki ljósar. Það
var því eðlilegt skref að fara í réttarmeinafræðina, þar sem ég starfa með lögreglu
frá upphafi og get rakið mig áfram eftir sönnunargögnum, bæði á vettvangi og í
krufningu,“ segir Þóra.
Í Bandaríkjunum var samstarfið
með öðrum hætti og hérna notast
menn við sérfræðiþekkingu mína
á markvissari hátt en úti.
Annað kemur í ljós þegar veggir og gólf eru úðuð með efnablöndu
og lýst með sérstöku ljósi. Blóðið lýsist upp í bláum lit.
Við vettvangsrannsóknir er ekki nóg að byggja á því sem augað sér.
Í þessari íbúð sjást ekki merki þess að þar hafi runnið blóð.
Blóðugur blótsteinn Þegar grafið var fyrir
sumarbústað á Ströndum rákust menn á sérkennilegan
stein. Kunnugir töldu að þarna væri kominn blótsteinn,
en svo kölluðust þeir steinar sem notaðir voru við fórnir í
heiðnum sið.
Þennan undarlega stein skoðaði Ómar Pálmason
rannsóknarlögreglumaður að beiðni Galdrasafnsins á
Ströndum og notaði til þess nýjustu tækni; úðaði hann
með sérstakri efnablöndu og lýsti með þar til gerðu ljósi.
Steinninn ljómaði. Að vísu var svörunin dauf, en Ómari
þykir þó ljóst að einhvern tímann var blóð í skálinni á
miðjum steininum. Einhvern tímann fyrir langalöngu.
L
jó
sm
yn
di
r:
T
æ
kn
id
ei
ld
lö
gr
eg
lu
nn
ar